Planowanie finansowe to istotny element zarządzania osobistymi finansami, który pozwala osiągnąć stabilność ekonomiczną i realizować długoterminowe cele. W niniejszym materiale omówimy podstawowe kroki planowania finansowego oraz jego korzyści. 1. Definiowanie celów finansowych - Pierwszym krokiem jest określenie, co chcemy osiągnąć dzięki naszym finansom. Cele mogą być krótkoterminowe (np. zakup nowego sprzętu) lub długoterminowe (np. oszczędności na emeryturę). Ważne, aby były konkretne i mierzalne. 2. Analiza sytuacji finansowej - Kolejnym krokiem jest zrozumienie, w jakiej sytuacji finansowej obecnie się znajdujemy. Warto przeanalizować wszystkie źródła dochodów oraz wydatki, aby określić swoje realne możliwości i dostosować cele do rzeczywistości. 3. Budżetowanie - Opracowanie budżetu to narzędzie, które pomaga kontrolować wydatki i oszczędności. Dobrze zorganizowany budżet uwzględnia regularne koszty, takie jak mieszkanie, jedzenie i transport, oraz pozwala na zaplanowanie oszczędności na większe wydatki. 4. Osobiste oszczędności i fundusz awaryjny - Bezpieczne finanse to te, które posiadają fundusz awaryjny. Dobrą praktyką jest posiadanie rezerwy finansowej na nieprzewidziane wydatki, co daje spokój i stabilność. 5. Inwestowanie - Dla tych, którzy chcą pomnażać swoje oszczędności, inwestowanie jest kolejnym krokiem w planowaniu finansowym. Warto zainteresować się różnymi formami inwestycji, jak giełda, fundusze inwestycyjne czy nieruchomości, pamiętając o dywersyfikacji. 6. Monitorowanie postępów - Planowanie finansowe to proces, który wymaga systematycznego przeglądu i monitorowania. Regularne sprawdzanie stanu finansów pomaga dostosować plan do zmieniających się okoliczności i zachować elastyczność. Korzyści płynące z planowania finansowego to m.in. lepsza kontrola nad finansami, większe bezpieczeństwo finansowe oraz możliwość realizacji zarówno krótko-, jak i długoterminowych celów. Odpowiednie planowanie pomaga także uniknąć nadmiernych zobowiązań i długów oraz przygotować się na przyszłe, nieprzewidziane sytuacje. Podsumowując, planowanie finansowe to nie tylko narzędzie do zarządzania pieniędzmi, ale także sposób na budowanie stabilnej przyszłości i realizację marzeń. Warto regularnie analizować swoją sytuację finansową, planować wydatki i inwestycje, aby móc z optymizmem patrzeć w przyszłość. Planowanie finansowe to proces, który umożliwia lepsze zarządzanie pieniędzmi, budowanie oszczędności i realizowanie długoterminowych celów finansowych. Współczesne wyzwania finansowe sprawiają, że coraz więcej osób decyduje się na bardziej świadome podejście do swoich finansów. W tym materiale edukacyjnym przedstawiamy kroki, które pomogą w stworzeniu skutecznego planu finansowego, oraz wyjaśniamy, dlaczego warto zainwestować czas w jego przygotowanie. 1. Ustal cele finansowe: Pierwszym krokiem w planowaniu finansowym jest zdefiniowanie, co chcemy osiągnąć. Cele finansowe mogą być krótkoterminowe, jak oszczędności na wakacje, lub długoterminowe, jak odkładanie na emeryturę. Ważne jest, aby cele były realistyczne, mierzalne i konkretne – określona kwota oraz czas na ich realizację ułatwią monitorowanie postępów. 2. Przeanalizuj swoją sytuację finansową: Dokładna analiza dochodów i wydatków pomoże zrozumieć, gdzie znajdują się oszczędności, a gdzie być może występują nadmierne wydatki. Dobrym pomysłem jest przygotowanie listy stałych miesięcznych wydatków (np. opłaty za mieszkanie, jedzenie, transport), aby zobaczyć, ile pieniędzy faktycznie zostaje na oszczędności i inwestycje. 3. Opracuj budżet: Budżet to kluczowe narzędzie do zarządzania finansami, które pomaga planować, ile pieniędzy można wydać na poszczególne kategorie, np. jedzenie, rozrywkę, zdrowie. Budżetowanie pozwala kontrolować wydatki i unikać zadłużenia. Warto zacząć od prostego budżetu, uwzględniając regularne wydatki i rezerwując część na niespodziewane koszty. 4. Tworzenie funduszu awaryjnego: Fundusz awaryjny to oszczędności przeznaczone na nieprzewidziane wydatki, np. naprawa samochodu czy nagłe problemy zdrowotne. Dobrą praktyką jest posiadanie w funduszu awaryjnym kwoty odpowiadającej trzem do sześciu miesięcy wydatków. Taki fundusz daje poczucie bezpieczeństwa i chroni przed koniecznością zaciągania długów w sytuacjach kryzysowych. 5. Zainwestuj oszczędności: Inwestowanie to sposób na pomnażanie kapitału i budowanie większego zabezpieczenia finansowego na przyszłość. Dobrze jest zróżnicować swoje inwestycje, aby zminimalizować ryzyko, inwestując w różne klasy aktywów, jak akcje, obligacje, nieruchomości. Inwestycje powinny być zgodne z tolerancją na ryzyko i celami finansowymi. 6. Monitorowanie i dostosowanie planu: Plan finansowy nie jest czymś, co tworzy się raz i zapomina. Regularne monitorowanie wydatków, oszczędności i inwestycji pozwala na elastyczne dostosowanie planu do bieżącej sytuacji finansowej i zmieniających się warunków życiowych. Korzyści z planowania finansowego: Świadome zarządzanie finansami to nie tylko kontrola nad wydatkami, ale również zwiększenie poczucia bezpieczeństwa finansowego oraz przygotowanie na przyszłe, nieprzewidziane wydarzenia. Planowanie finansowe pomaga unikać nadmiernego zadłużenia, daje większą stabilność ekonomiczną, a także pozwala realizować cele bez ryzyka finansowego. Podsumowując, planowanie finansowe to nie tylko sposób na oszczędności, ale i droga do większej niezależności i stabilności. Warto rozpocząć planowanie już teraz, aby móc świadomie zarządzać swoim budżetem i inwestycjami. Regularna analiza, budżetowanie i oszczędności to kroki, które prowadzą do długofalowego sukcesu finansowego i spokojnej przyszłości. W kontynuacji tematu planowania finansowego, skupimy się na bardziej zaawansowanych aspektach zarządzania finansami, które mogą pomóc w osiągnięciu większej stabilności finansowej i realizacji długoterminowych celów. Planując finanse osobiste, warto zrozumieć, jak różne strategie mogą wpłynąć na naszą sytuację finansową zarówno w krótkim, jak i długim okresie. 7. Zarządzanie zadłużeniem: Jednym z kluczowych elementów planowania finansowego jest efektywne zarządzanie zadłużeniem. Zadłużenie może być korzystnym narzędziem finansowym, np. w przypadku kredytów hipotecznych, ale niespłacane na czas lub niekontrolowane może prowadzić do poważnych problemów finansowych. Warto regularnie monitorować poziom zadłużenia i starać się spłacać najdroższe zobowiązania, takie jak karty kredytowe, które zwykle mają wysokie oprocentowanie. 8. Ochrona zdrowia finansowego i ubezpieczenia: Często pomijanym elementem planowania finansowego jest ubezpieczenie. Polisy ubezpieczeniowe, takie jak ubezpieczenie zdrowotne, na życie czy ubezpieczenie majątkowe, chronią przed nieprzewidzianymi wydatkami, które mogą znacząco obciążyć budżet. Odpowiednio dobrane ubezpieczenia zapewniają finansowe bezpieczeństwo w sytuacjach kryzysowych i pomagają zachować stabilność budżetu. 9. Planowanie na emeryturę: Planowanie emerytalne to kluczowy element długoterminowego planu finansowego, który zapewnia stabilność na etapie życia, w którym dochody zwykle maleją. Rozważając odkładanie na emeryturę, warto zainteresować się programami emerytalnymi, które oferują ulgi podatkowe, takimi jak IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) i IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego). Oszczędności te pozwolą na życie zgodne z dotychczasowym stylem po zakończeniu kariery zawodowej. 10. Inwestowanie w rozwój osobisty i zawodowy: Planowanie finansowe to także inwestycja w siebie, która przynosi korzyści w przyszłości. Kursy doszkalające, studia podyplomowe czy rozwój umiejętności mogą prowadzić do awansu zawodowego lub lepiej płatnej pracy. Takie wydatki można postrzegać jako inwestycje, które mogą przynieść większe dochody i stabilność finansową w przyszłości. 11. Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego: Dla osób, które decydują się na inwestycje, dywersyfikacja portfela jest kluczowa. Zasada ta polega na inwestowaniu w różne instrumenty finansowe, aby zminimalizować ryzyko strat. Inwestowanie w akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne czy nieruchomości może zwiększyć bezpieczeństwo finansowe, zwłaszcza gdy jedna klasa aktywów traci na wartości. Dywersyfikacja jest istotnym elementem planu inwestycyjnego. 12. Planowanie spadkowe: Myślenie o przyszłości obejmuje także planowanie spadkowe, które może obejmować testament lub inny sposób dystrybucji majątku. Dobrze zaplanowany podział majątku zapewnia ochronę interesów najbliższych, a także unika skomplikowanych procedur prawnych. Planowanie spadkowe może również obejmować darowizny lub powierzenie majątku fundacjom lub organizacjom charytatywnym. 13. Edukacja finansowa: Kontynuowanie edukacji finansowej to inwestycja w przyszłość, która pozwala lepiej zarządzać pieniędzmi i unikać błędów finansowych. Książki, kursy, artykuły oraz konsultacje z doradcami finansowymi to sposoby, aby stale rozwijać wiedzę finansową. Zrozumienie takich aspektów jak stopy procentowe, inflacja, ryzyko inwestycyjne pomaga lepiej zarządzać swoimi zasobami. 14. Długoterminowe monitorowanie i adaptacja planu: Planowanie finansowe jest procesem dynamicznym, który wymaga regularnej oceny i dostosowania. Zmiany w życiu osobistym, takie jak narodziny dziecka, awans, zmiana miejsca zamieszkania, mogą wpłynąć na cele finansowe i zmusić do rewizji planu. Regularne monitorowanie i dostosowanie planu pozwala na elastyczność i zapewnia, że jest on zgodny z aktualnymi potrzebami i celami. 15. Współpraca z doradcą finansowym: Chociaż wiele osób samodzielnie zarządza swoimi finansami, współpraca z doradcą finansowym może być korzystna, zwłaszcza w skomplikowanych kwestiach, takich jak inwestycje, planowanie podatkowe czy dywersyfikacja portfela. Profesjonalne doradztwo pomaga lepiej zrozumieć, jak osiągnąć swoje cele finansowe i dostosować strategię do bieżącej sytuacji finansowej. Podsumowując, zaawansowane planowanie finansowe to klucz do osiągnięcia długoterminowej stabilności i realizacji nawet najbardziej ambitnych celów. Odpowiednie zarządzanie zadłużeniem, planowanie emerytalne, inwestowanie w siebie i regularne dostosowywanie strategii pozwalają budować silną bazę finansową. Edukacja finansowa i konsultacje z profesjonalistami to elementy, które pomagają uniknąć pułapek finansowych i zapewniają spokojne i bezpieczne życie. W trzeciej części materiału na temat planowania finansowego skupimy się na jeszcze bardziej szczegółowych strategiach, które mogą pomóc osiągnąć długoterminowe bezpieczeństwo finansowe i realizować ambitne cele życiowe. Planowanie finansowe to nie tylko oszczędzanie, ale także inwestowanie w przyszłość i podejmowanie świadomych decyzji, które prowadzą do stabilności finansowej. 16. Ochrona majątku: Ochrona majątku to strategia, która pomaga zabezpieczyć aktywa przed potencjalnymi stratami lub roszczeniami. Ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej, ubezpieczenie majątku i ochrony prawnej to przykłady narzędzi, które chronią finansowo w sytuacjach nieprzewidzianych. Takie zabezpieczenia pozwalają na spokojne korzystanie z majątku i dają poczucie bezpieczeństwa. 17. Planowanie podatkowe: Efektywne zarządzanie podatkami to kluczowy element planowania finansowego, który pozwala zminimalizować obciążenia podatkowe i zwiększyć oszczędności. Korzystanie z ulg podatkowych, takich jak odpisy na cele emerytalne, darowizny na cele charytatywne czy ulgi na inwestycje, pozwala obniżyć wysokość zobowiązań podatkowych. Warto także planować transakcje tak, aby maksymalnie wykorzystać dostępne zwolnienia i obniżki podatkowe. 18. Inwestowanie w nieruchomości: Nieruchomości są często postrzegane jako stabilna forma inwestycji, która generuje długoterminowe zyski. Inwestowanie w nieruchomości, zarówno mieszkaniowe, jak i komercyjne, może przyczynić się do wzrostu wartości majątku oraz zapewnić dodatkowy dochód z wynajmu. Istotnym aspektem inwestowania w nieruchomości jest zrozumienie lokalnego rynku oraz ryzyk związanych z takimi inwestycjami. 19. Oszczędzanie na edukację dzieci: Dla rodziców, jednym z istotnych elementów planowania finansowego może być odkładanie na przyszłą edukację dzieci. Oszczędzanie na studia czy kursy specjalistyczne zapewnia dzieciom lepszy start w dorosłość i możliwości rozwoju zawodowego. Programy oszczędnościowe dla dzieci, takie jak plany edukacyjne, pozwalają gromadzić środki przez lata, co zmniejsza obciążenie finansowe w przyszłości. 20. Dbanie o równowagę finansową: Zrównoważony budżet to podstawa zdrowych finansów. Równowaga finansowa oznacza, że przychody są na tyle duże, by pokryć wydatki, inwestycje oraz zapewnić środki na oszczędności. Równowaga w budżecie domowym pozwala uniknąć nadmiernego zadłużenia i zabezpieczyć środki na nagłe potrzeby. 21. Automatyzacja finansów: Korzystanie z technologii do automatyzacji finansów jest coraz popularniejsze. Automatyczne oszczędzanie, zlecanie stałych przelewów na konto oszczędnościowe lub inwestycyjne oraz opłacanie rachunków pozwala lepiej zarządzać finansami bez potrzeby ręcznej kontroli każdego wydatku. Warto wykorzystać dostępne narzędzia, takie jak aplikacje mobilne, które pomagają śledzić wydatki i zarządzać budżetem. 22. Równowaga między pracą a życiem prywatnym a finanse: Zdrowie finansowe to także zdrowie psychiczne. Nadmierne angażowanie się w pracę kosztem życia prywatnego może prowadzić do wypalenia zawodowego, które negatywnie wpływa na zdrowie i zdolność do pracy. Warto zachować równowagę, aby uniknąć nadmiernego stresu, który może obniżyć jakość życia i przynieść skutki finansowe w postaci kosztów leczenia. 23. Budowanie pasywnych źródeł dochodu: Dochód pasywny to pieniądze zarabiane bez konieczności stałej pracy. Przykłady pasywnych źródeł dochodu to inwestycje, nieruchomości, lokaty lub udziały w firmach. Budowanie pasywnych źródeł dochodu jest procesem długoterminowym, który pozwala na większą niezależność finansową oraz zapewnia dodatkowe środki na realizację marzeń. 24. Odpowiedzialne podejście do wydatków: Planowanie finansowe obejmuje również świadome podejście do wydatków. Odpowiedzialne wydawanie pieniędzy pozwala unikać nadmiernych kosztów, które mogą zaburzyć równowagę finansową. Podejście do zakupów z przemyślanym planem pozwala zmniejszyć impulsywne zakupy i skupić się na tym, co faktycznie jest potrzebne. 25. Tworzenie długoterminowych planów finansowych: Myślenie długoterminowe to sposób na budowanie stabilnej przyszłości finansowej. Tworzenie planów na 5, 10 lub 20 lat pozwala na przygotowanie się na różne etapy życia, od zakupu domu po emeryturę. Długoterminowe cele finansowe powinny być przemyślane, realistyczne i dostosowane do bieżących możliwości. 26. Planowanie na okoliczność kryzysu: Nawet najlepszy plan finansowy może być zaskoczony przez kryzys, np. pandemię, kryzys ekonomiczny czy zmiany w sytuacji zawodowej. Planowanie awaryjne obejmuje przygotowanie finansów na takie scenariusze, aby zminimalizować ryzyko strat i uniknąć konieczności zadłużania się w trudnych momentach. 27. Budowanie nawyków oszczędzania: Regularne odkładanie części dochodu to fundament stabilności finansowej. Nawyk oszczędzania można budować przez regularne przelewy na konto oszczędnościowe. Nawet niewielkie kwoty oszczędzane systematycznie pozwalają z czasem zgromadzić pokaźne środki na realizację ważnych celów. Podsumowując, dbałość o finanse wymaga nie tylko kontrolowania bieżących wydatków, ale także myślenia o przyszłości i elastyczności wobec zmieniających się warunków. Planowanie długoterminowe, automatyzacja finansów i budowanie pasywnych źródeł dochodu to kroki, które mogą zapewnić spokojne życie i spełnienie osobistych aspiracji. W ostatniej części materiału na temat planowania finansowego skupimy się na dodatkowych strategiach, które mogą pomóc w utrzymaniu stabilności finansowej i zwiększaniu oszczędności oraz inwestycji. Zaawansowane planowanie finansowe to także refleksja nad stylem życia oraz dbałość o przyszłość, co pozwala cieszyć się poczuciem bezpieczeństwa. 28. Minimalizm finansowy: Minimalizm finansowy to podejście, które polega na redukcji zbędnych wydatków i skupieniu się na potrzebach. Przyjęcie minimalizmu finansowego pomaga ograniczyć konsumpcję i skoncentrować się na wartościach niematerialnych, co pozytywnie wpływa na stan finansów. Minimalizm pozwala unikać impulsywnych zakupów i oszczędzać więcej pieniędzy na ważne cele. 29. Odkładanie na duże zakupy: Odkładanie na większe zakupy, zamiast korzystania z kredytu, to praktyka, która pozwala unikać zadłużenia. Zakupy finansowane z oszczędności dają większą swobodę finansową i pomagają zachować stabilność budżetową. Przykładami takich zakupów mogą być nowy samochód, wycieczki lub sprzęt domowy. 30. Wybieranie odpowiednich instrumentów finansowych: Świadome wybieranie produktów finansowych, takich jak konta oszczędnościowe, rachunki lokacyjne czy ubezpieczenia, pozwala lepiej zarządzać środkami. Każdy produkt ma inne warunki i koszty, dlatego warto przeanalizować dostępne opcje i wybrać te, które najlepiej odpowiadają potrzebom i sytuacji finansowej. 31. Oszczędzanie na rachunkach i stałych kosztach: Często pomijanym aspektem zarządzania finansami jest oszczędzanie na codziennych kosztach, takich jak rachunki za prąd, wodę czy gaz. Drobne zmiany, jak wyłączanie świateł, kontrola temperatury ogrzewania lub oszczędne korzystanie z wody, mogą prowadzić do znacznych oszczędności na przestrzeni lat. 32. Inwestowanie w ekologię: Inwestycje proekologiczne, takie jak instalacja paneli słonecznych, termomodernizacja domu czy zakup energooszczędnych urządzeń, mogą przynieść korzyści finansowe w dłuższym okresie. Mniejsze zużycie energii to nie tylko oszczędność, ale także odpowiedzialność ekologiczna, która ma znaczenie dla przyszłych pokoleń. 33. Budowanie pozytywnych nawyków finansowych: Pozytywne nawyki finansowe, takie jak regularne odkładanie pieniędzy, przemyślane wydawanie i regularne przeglądanie budżetu, pozwalają na długotrwałą kontrolę nad finansami. Nawyki te pomagają budować oszczędności i unikać zadłużenia, co wpływa na większe poczucie bezpieczeństwa. 34. Wzmacnianie odporności finansowej: Odporność finansowa oznacza przygotowanie na nagłe zmiany i kryzysy. Tworzenie funduszu awaryjnego, dywersyfikacja źródeł dochodów i oszczędności pozwalają na lepsze przygotowanie się na trudniejsze okresy. Dzięki temu jesteśmy w stanie elastycznie reagować na nieprzewidziane sytuacje i uniknąć finansowego stresu. 35. Korzystanie z edukacji i poradnictwa finansowego: Świadomość finansowa to podstawa sukcesu w zarządzaniu pieniędzmi. Korzystanie z wiedzy ekspertów, książek finansowych, kursów online oraz konsultacji z doradcami pozwala rozwijać umiejętności zarządzania finansami. Wiedza o finansach pomaga w podejmowaniu lepszych decyzji i unikaniu błędów, które mogą prowadzić do strat. 36. Budowanie zdrowych relacji z pieniędzmi: Pieniądze pełnią ważną rolę w naszym życiu, ale istotne jest, aby nie dominowały nad naszymi wartościami i relacjami. Zdrowe podejście do pieniędzy pozwala czerpać radość z finansowej stabilności, bez uzależnienia od materialnych posiadłości. Zdrowe relacje z pieniędzmi budują także zaufanie w rodzinie i pomagają unikać konfliktów związanych z finansami. 37. Planowanie wydatków związanych z rekreacją: Nawet w kontekście rekreacji, planowanie jest istotne. Budżetowanie wydatków na podróże, rozrywkę, hobby pomaga cieszyć się przyjemnościami życia bez ryzyka przekroczenia budżetu. Planując rekreację, można znaleźć sposoby na zaoszczędzenie, np. korzystając z ofert last minute czy wybierając ekonomiczne opcje zakwaterowania. 38. Unikanie "pułapek" konsumpcyjnych: Reklama, promocje, okresowe wyprzedaże to okazje, które mogą prowadzić do nadmiernych zakupów i nieprzemyślanych wydatków. Świadomość tych strategii marketingowych pomaga unikać impulsywnych decyzji i skupić się na zakupach, które są naprawdę potrzebne. 39. Planowanie spadkowe jako element strategii finansowej: Dobrze zorganizowane planowanie spadkowe nie tylko zabezpiecza przyszłość najbliższych, ale także pozwala uniknąć kosztów związanych z podziałem majątku. Testament, darowizny, fundacje rodzinne to narzędzia, które pomagają chronić dorobek życia i przekazać go zgodnie z własnymi intencjami. 40. Inwestowanie w różnorodne cele życiowe: Poza tradycyjnymi inwestycjami, warto inwestować w cele, które wzbogacają życie, takie jak edukacja, zdrowie, rozwój osobisty. Inwestycje w te obszary przynoszą długoterminowe korzyści, poprawiając jakość życia i zwiększając satysfakcję z osiągnięć. Podsumowując, kompleksowe podejście do finansów obejmuje zarówno zarządzanie wydatkami, jak i inwestowanie w przyszłość. Planowanie, odpowiedzialne podejście do konsumpcji, budowanie zdrowych nawyków finansowych i inwestycje w wartości niematerialne to kroki, które mogą prowadzić do pełniejszego i spokojniejszego życia. Dzięki świadomemu podejściu do finansów mamy możliwość nie tylko osiągania sukcesów finansowych, ale także realizowania marzeń i cieszenia się stabilnością na przyszłość. Planowanie finansowe to proces, który pomaga jednostkom i firmom w ustaleniu celów finansowych, analizie obecnej sytuacji finansowej i opracowaniu strategii mających na celu osiągnięcie tych celów. Jest to kluczowy element, który umożliwia skuteczne zarządzanie finansami, minimalizowanie ryzyka i zapewnienie stabilności finansowej w przyszłości. Co to jest planowanie finansowe? Planowanie finansowe to proces ciągły, który obejmuje ocenę bieżącej sytuacji finansowej, ustalenie celów, opracowanie strategii, wdrożenie planu oraz monitorowanie i dostosowywanie działań w miarę zmieniających się warunków. Dobrze opracowany plan finansowy może pomóc w uniknięciu zadłużenia, oszczędzaniu na przyszłość i budowaniu majątku. Planowanie finansowe obejmuje różne aspekty, takie jak oszczędzanie, inwestowanie, zarządzanie ryzykiem, planowanie emerytalne, optymalizacja podatkowa i planowanie wydatków. Proces ten jest dostosowany do indywidualnych potrzeb i możliwości każdej osoby lub firmy. Dlaczego planowanie finansowe jest ważne? 1. Osiąganie celów finansowych – Planowanie finansowe pozwala na ustalenie i realizację celów finansowych, takich jak zakup nieruchomości, oszczędności na edukację dzieci czy emeryturę. 2. Zarządzanie ryzykiem – Opracowanie planu finansowego obejmuje identyfikację ryzyk finansowych oraz strategie ich minimalizacji, na przykład poprzez ubezpieczenia lub dywersyfikację inwestycji. 3. Budowanie oszczędności – Dzięki planowaniu finansowemu można efektywnie zarządzać wydatkami i oszczędnościami, co prowadzi do stabilności finansowej i umożliwia radzenie sobie z nagłymi wydatkami. 4. Optymalizacja podatkowa – Planowanie finansowe obejmuje również planowanie podatkowe, które pozwala na efektywne zarządzanie zobowiązaniami podatkowymi. 5. Planowanie na przyszłość – Planowanie finansowe uwzględnia długoterminowe cele i pozwala na budowanie majątku, co jest szczególnie ważne w kontekście emerytury i innych przyszłych wydatków. Kroki w planowaniu finansowym 1. Ocena bieżącej sytuacji finansowej Na tym etapie dokonuje się analizy dochodów, wydatków, oszczędności i długów. Pomaga to w zrozumieniu, ile można zaoszczędzić i zainwestować. 2. Ustalanie celów finansowych Cele finansowe mogą być krótkoterminowe (np. zakup nowego komputera), średnioterminowe (np. oszczędności na wakacje) lub długoterminowe (np. oszczędności na emeryturę). 3. Tworzenie strategii finansowej Strategia finansowa to plan działania, który pomoże osiągnąć ustalone cele. Może obejmować oszczędzanie, inwestowanie w określone instrumenty finansowe, redukcję zadłużenia czy wybór odpowiednich ubezpieczeń. 4. Wdrażanie planu Po opracowaniu planu przystępuje się do jego realizacji. Wymaga to dyscypliny finansowej i regularnego monitorowania postępów. 5. Monitorowanie i aktualizacja planu Plan finansowy powinien być regularnie aktualizowany, aby uwzględniać zmiany w sytuacji finansowej oraz dostosowywać się do zmieniających się warunków ekonomicznych. Strategie oszczędzania i inwestowania Oszczędzanie i inwestowanie to dwa kluczowe elementy planowania finansowego. Oszczędzanie pozwala na gromadzenie funduszy na cele krótkoterminowe i awaryjne, podczas gdy inwestowanie umożliwia zwiększanie majątku w dłuższej perspektywie czasowej. 1. Oszczędzanie – Polega na odkładaniu części dochodów na przyszłość. Oszczędności powinny być przeznaczone na fundusz awaryjny, który pomoże w sytuacjach niespodziewanych wydatków. 2. Inwestowanie – Inwestowanie pozwala na pomnażanie kapitału i ochronę przed inflacją. Może obejmować inwestycje w akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne, nieruchomości oraz inne instrumenty finansowe. Fundusz awaryjny Fundusz awaryjny to podstawowy element stabilności finansowej. Zaleca się, aby wynosił on od trzech do sześciu miesięcy wydatków na życie. Dzięki temu można zminimalizować ryzyko związane z nagłymi wydatkami lub utratą pracy. Planowanie emerytalne. Planowanie emerytalne obejmuje gromadzenie środków, które zapewnią komfortowe życie po zakończeniu kariery zawodowej. Może obejmować inwestowanie w specjalne fundusze emerytalne, takie jak IKE lub IKZE w Polsce, oraz inne formy oszczędzania na długoterminową przyszłość. Podsumowanie. Planowanie finansowe to niezbędny element zarządzania finansami, który pozwala na osiąganie celów, minimalizowanie ryzyka i budowanie stabilności finansowej. Proces ten wymaga systematyczności i zaangażowania, ale jego korzyści są długotrwałe. Dzięki odpowiedniemu planowaniu można cieszyć się większą kontrolą nad finansami oraz pewnością, że cele finansowe są osiągalne. Zarządzanie zadłużeniem Zarządzanie zadłużeniem jest kluczowym aspektem planowania finansowego, który pomaga w utrzymaniu stabilności finansowej i minimalizowaniu kosztów związanych z długami. Obejmuje to zrozumienie i kontrolowanie różnych form zadłużenia, takich jak kredyty hipoteczne, pożyczki konsumenckie czy karty kredytowe. Jak skutecznie zarządzać zadłużeniem? 1. Przeanalizuj swoje zadłużenie – Zidentyfikuj wszystkie swoje zobowiązania finansowe, w tym wysokość sald, oprocentowanie oraz terminy spłaty. Dzięki temu możesz opracować strategię spłaty, która minimalizuje koszty odsetkowe. 2. Priorytetyzuj zadłużenie o wysokim oprocentowaniu – Spłata zadłużenia o najwyższym oprocentowaniu jako pierwszego może znacząco obniżyć ogólne koszty obsługi zadłużenia. 3. Rozważ konsolidację zadłużenia – Konsolidacja może być korzystna, jeśli umożliwia uzyskanie niższego oprocentowania lub uproszczenie zarządzania zadłużeniem poprzez jedną spłatę miesięczną. 4. Unikaj nadmiernego zadłużenia – Staraj się unikać sytuacji, w której Twoje zobowiązania przewyższają możliwości spłaty. Przemyśl zakup na kredyt tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne. 5. Spłacaj więcej niż minimum – Spłata wyższa niż minimalna może skrócić okres zadłużenia i obniżyć całkowity koszt kredytu. Zabezpieczenie finansowe Posiadanie odpowiedniego zabezpieczenia finansowego jest ważnym elementem planowania finansowego. Ubezpieczenie zdrowotne, na życie, na wypadek choroby lub inwalidztwa pozwala na ochronę siebie i swoich bliskich przed niespodziewanymi wydarzeniami, które mogą wpłynąć na stabilność finansową. Rodzaje ubezpieczeń 1. Ubezpieczenie zdrowotne – Pokrywa koszty leczenia i opieki zdrowotnej, co jest szczególnie ważne w obliczu poważnych chorób lub urazów. 2. Ubezpieczenie na życie – Zapewnia wsparcie finansowe dla bliskich w przypadku Twojej śmierci. Jest to istotne zabezpieczenie dla osób mających rodziny. 3. Ubezpieczenie majątkowe – Chroni mienie, takie jak dom czy samochód, przed różnymi ryzykami, w tym kradzieżą, pożarem czy zniszczeniem. 4. Ubezpieczenie na wypadek choroby lub inwalidztwa – Umożliwia otrzymanie wsparcia finansowego w przypadku trwałej niezdolności do pracy z powodu wypadku lub choroby. Tworzenie funduszu awaryjnego Oprócz ubezpieczeń ważne jest posiadanie funduszu awaryjnego, który można wykorzystać w razie nagłych sytuacji. Taki fundusz zapewnia dodatkowe bezpieczeństwo finansowe i pozwala na lepsze radzenie sobie z niespodziewanymi wydatkami. Inwestowanie a planowanie finansowe Inwestowanie to kluczowy element planowania finansowego, który pozwala na pomnażanie kapitału. Dobrze przemyślana strategia inwestycyjna może przyczynić się do osiągnięcia długoterminowych celów finansowych i ochrony przed inflacją. Podstawowe zasady inwestowania 1. Dywersyfikacja – Inwestowanie w różne aktywa, takie jak akcje, obligacje, nieruchomości, pozwala na zminimalizowanie ryzyka związanego z wahaniami wartości jednego rodzaju inwestycji. 2. Zrozumienie ryzyka – Każda inwestycja wiąże się z pewnym poziomem ryzyka. Przed podjęciem decyzji inwestycyjnych warto zrozumieć, jakie ryzyka są związane z danym aktywem i jaki jest potencjalny zysk. 3. Regularne inwestowanie – Regularne inwestowanie, nawet małych kwot, pozwala na budowanie kapitału i korzystanie z efektu procentu składanego. 4. Długoterminowa perspektywa – Inwestowanie na dłuższą metę pozwala na lepsze radzenie sobie z krótkoterminowymi wahaniami rynku i zwiększa szanse na osiągnięcie zysków. Podsumowanie Planowanie finansowe to proces, który wymaga czasu, wiedzy i zaangażowania. Uwzględnienie różnych aspektów, takich jak zarządzanie zadłużeniem, zabezpieczenia finansowe, oszczędności i inwestycje, pozwala na skuteczne zarządzanie swoimi finansami i osiąganie długoterminowych celów. Z odpowiednim planowaniem można cieszyć się stabilnością finansową i lepiej radzić sobie z wyzwaniami życiowymi. Planowanie finansowe to długotrwały proces, który wymaga regularnego monitorowania i dostosowywania do zmieniających się warunków życiowych oraz rynkowych. W miarę jak rozwijamy nasze życie zawodowe i osobiste, zmieniają się także nasze potrzeby finansowe, priorytety oraz możliwości. Z tego powodu, plan finansowy nigdy nie powinien być statyczny. Powinien ewoluować w zależności od sytuacji osobistej, zmieniających się zobowiązań, nowych możliwości inwestycyjnych i wszelkich nieoczekiwanych zdarzeń. Pierwszym krokiem do regularnego dostosowywania planu finansowego jest systematyczna ocena sytuacji finansowej. Przeglądanie i analizowanie budżetu domowego, inwestycji, oszczędności oraz poziomu zadłużenia pozwala zrozumieć, gdzie aktualnie stoimy oraz jakie elementy wymagają poprawy. Warto zadać sobie pytania: czy moje inwestycje przynoszą zamierzone efekty? Czy jestem wystarczająco przygotowany na ewentualne trudności finansowe, takie jak utrata pracy czy nagły wzrost kosztów życia? Czy osiągam postępy w realizacji moich długoterminowych celów finansowych? Takie przeglądy, przeprowadzane regularnie, pomagają na bieżąco dostosowywać swoje działania i eliminować ryzyko. Jednym z kluczowych elementów dostosowywania planu finansowego jest analiza wydatków. Nawet drobne zmiany w stylu życia, takie jak codzienne zakupy czy preferencje związane z rozrywką, mogą mieć długoterminowy wpływ na stan naszych finansów. Warto zastanowić się, czy wydatki są zgodne z naszymi celami finansowymi, i unikać kosztownych nawyków, które mogą sabotować nasze plany. Dobrym narzędziem jest również tworzenie tzw. „budżetu zerowego”, który pozwala zaplanować każdą złotówkę przed jej wydaniem, co z kolei zwiększa kontrolę nad finansami. Kolejnym ważnym aspektem jest dostosowanie strategii oszczędzania i inwestowania. Z wiekiem i rosnącą świadomością finansową zmieniają się nasze priorytety. Na przykład, osoba młodsza może być bardziej skłonna podejmować ryzykowne inwestycje, natomiast z wiekiem i zbliżaniem się do wieku emerytalnego warto rozważyć bardziej konserwatywne podejście, koncentrując się na bezpiecznych, stałych zyskach. Również strategia oszczędzania może wymagać modyfikacji – warto zadbać o to, aby nasze środki były dobrze zdywersyfikowane, co zmniejsza ryzyko i pozwala na lepsze zarządzanie kapitałem. W miarę jak gromadzimy majątek, pojawia się również potrzeba planowania spadkowego i zabezpieczenia finansowego dla bliskich. W Polsce dostępne są różne instrumenty prawne, takie jak testamenty, które pomagają w zarządzaniu majątkiem po naszej śmierci, zapewniając ochronę finansową rodzinie i bliskim. Ważne jest, aby na bieżąco konsultować się z prawnikiem lub doradcą finansowym, który pomoże zrozumieć, jakie kroki podjąć, aby nasze finanse były odpowiednio zabezpieczone. Planowanie podatkowe to kolejny element, który warto uwzględnić, gdy dokonujemy przeglądu planu finansowego. Optymalizacja podatkowa, zgodna z obowiązującym prawem, może przynieść istotne oszczędności, zwłaszcza przy większych dochodach lub dużych inwestycjach. Regularne przeglądy pozwalają na lepsze zarządzanie zobowiązaniami podatkowymi i pomagają uniknąć ewentualnych problemów z urzędem skarbowym. Podsumowując, regularne dostosowywanie i monitorowanie planu finansowego jest niezbędnym krokiem na drodze do osiągnięcia stabilności finansowej. Dzięki elastycznemu podejściu do finansów, możemy skutecznie zarządzać naszymi zasobami i unikać wielu problemów. Dobrze przemyślany i systematycznie aktualizowany plan pozwala nie tylko na realizację naszych celów, ale także na pełniejsze wykorzystanie możliwości finansowych, które mogą pojawić się w przyszłości. W ramach kompleksowego planowania finansowego warto również rozważyć aspekty związane z edukacją finansową. Wiedza o podstawach finansów, takich jak zarządzanie budżetem, znaczenie oszczędności, podstawy inwestowania i zasady funkcjonowania kredytów, pozwala na bardziej świadome podejmowanie decyzji. Edukacja finansowa to inwestycja, która procentuje przez całe życie, ponieważ umiejętność zarządzania pieniędzmi ma bezpośredni wpływ na jakość życia i poczucie bezpieczeństwa. Jednym ze sposobów na poszerzenie swojej wiedzy finansowej jest korzystanie z dostępnych na rynku zasobów, takich jak książki, kursy online, seminaria czy konsultacje z doradcami finansowymi. Istnieje wiele darmowych materiałów, które mogą pomóc w zrozumieniu złożonych zagadnień finansowych w prosty sposób. Dzięki odpowiedniej edukacji jesteśmy w stanie lepiej ocenić ryzyko związane z inwestycjami, a także unikać częstych błędów, takich jak nadmierne zadłużanie się czy lokowanie pieniędzy w niewłaściwe instrumenty. Kolejnym ważnym krokiem w ramach edukacji finansowej jest budowanie zdrowych nawyków finansowych. Regularne oszczędzanie, kontrolowanie wydatków, unikanie długów konsumpcyjnych i świadome inwestowanie to nawyki, które mogą znacząco poprawić naszą sytuację finansową. Dobrą praktyką jest także odkładanie części dochodów na cele długoterminowe, co pozwala na budowanie stabilnego fundamentu finansowego na przyszłość. Im wcześniej rozpoczniemy budowanie takich nawyków, tym łatwiej będzie nam osiągnąć zamierzone cele. Istotnym aspektem planowania finansowego jest także korzystanie z narzędzi technologicznych. Obecnie na rynku dostępne są liczne aplikacje mobilne i programy komputerowe, które umożliwiają łatwiejsze monitorowanie finansów, tworzenie budżetów, śledzenie wydatków i planowanie oszczędności. Korzystanie z takich narzędzi może pomóc w lepszym zarządzaniu codziennymi finansami i ułatwić realizację długoterminowych planów. Jednym z przykładów praktycznego narzędzia finansowego jest kalkulator budżetowy, który pozwala na określenie, jak rozdysponować dostępne środki między różne kategorie wydatków. Takie narzędzie pomaga kontrolować wydatki i unikać nieprzewidzianych problemów finansowych. Innym użytecznym narzędziem jest kalkulator emerytalny, który pozwala ocenić, ile środków będziemy potrzebować na spokojne życie na emeryturze. Korzystając z tych narzędzi, możemy tworzyć realistyczne i osiągalne cele finansowe. Planowanie finansowe, które uwzględnia edukację finansową, budowanie zdrowych nawyków oraz wykorzystanie narzędzi technologicznych, daje realną szansę na osiągnięcie stabilności finansowej i realizację marzeń. Z czasem możemy zauważyć, że mądre zarządzanie finansami przynosi wiele korzyści, takich jak większe poczucie kontroli nad życiem, redukcja stresu związanego z finansami oraz możliwość podejmowania decyzji zgodnych z naszymi wartościami i aspiracjami. Warto pamiętać, że planowanie finansowe to proces dynamiczny, który ewoluuje w miarę, jak zmieniają się nasze potrzeby i priorytety. Regularne dostosowywanie naszego planu finansowego i poszerzanie wiedzy pozwalają na pełne wykorzystanie potencjału, który dają nam nasze zasoby finansowe. Dzięki konsekwencji, systematyczności i otwartości na nowe rozwiązania możemy cieszyć się stabilnością finansową i spokojem, który płynie z posiadania jasno określonych celów oraz środków na ich realizację. Skuteczne planowanie finansowe to także umiejętność radzenia sobie z wyzwaniami, które mogą pojawić się niespodziewanie na naszej drodze. Sytuacje kryzysowe, takie jak nagłe pogorszenie się zdrowia, utrata pracy czy znaczne zmiany na rynkach finansowych, mogą znacząco wpłynąć na naszą stabilność finansową. Właśnie dlatego posiadanie odpowiednio skonstruowanego planu awaryjnego jest niezwykle ważne. Taki plan uwzględnia nie tylko stworzenie funduszu awaryjnego, ale również strategie, które można wdrożyć w... Dobrze zaplanowany fundusz awaryjny, o którym wspominaliśmy wcześniej, stanowi pierwszą linię obrony w sytuacjach nagłych. Idealnie, powinien on pokrywać co najmniej trzymiesięczne koszty życia, a najlepiej sześciomiesięczne. Dzięki temu jesteśmy w stanie przejść przez trudne okresy bez konieczności zaciągania dodatkowych zobowiązań finansowych. Warto regularnie uzupełniać fundusz awaryjny, zwłaszcza po wykorzystaniu części środków, aby zawsze mieć pewność, że jest on gotowy na użycie w razie potrzeby. Oprócz funduszu awaryjnego, ważne jest również posiadanie strategii minimalizacji kosztów i optymalizacji wydatków w trudnych czasach. Może to oznaczać redukcję zbędnych wydatków, renegocjację umów z dostawcami usług czy czasowe wstrzymanie niektórych projektów. Umiejętność dostosowywania swojego stylu życia do aktualnej sytuacji finansowej jest jednym z kluczowych elementów elastycznego podejścia do zarządzania finansami. Zabezpieczenie finansowe to także inwestowanie w własne umiejętności i kwalifikacje. W czasach zmieniającego się rynku pracy i dynamicznych zmian technologicznych, poszerzanie wiedzy i zdobywanie nowych umiejętności może okazać się kluczowe dla naszej stabilności finansowej. Inwestowanie w kursy, szkolenia czy dodatkowe studia może pomóc w zdobyciu lepiej płatnej pracy lub awansu, co w efekcie przełoży się na większe bezpieczeństwo finansowe. Warto również rozważyć opcję ubezpieczeń od utraty pracy czy dodatkowych ubezpieczeń zdrowotnych, które mogą stanowić dodatkowe wsparcie w razie wystąpienia nieprzewidzianych okoliczności. Tego rodzaju produkty finansowe mogą zapewnić czasowe dochody lub pokryć koszty leczenia, które w przeciwnym razie mogłyby znacząco obciążyć budżet domowy. Planowanie finansowe to nie tylko zarządzanie pieniędzmi, ale przede wszystkim świadome kształtowanie swojego życia i przyszłości. Stawiając na edukację finansową, budowanie zdrowych nawyków, elastyczność oraz gotowość do radzenia sobie z nieoczekiwanymi sytuacjami, jesteśmy w stanie osiągnąć prawdziwą niezależność finansową. Proces ten wymaga czasu, zaangażowania i dyscypliny, ale jego efekty mogą dać nam większą swobodę w podejmowaniu decyzji i realizowaniu swoich marzeń. Pamiętajmy, że planowanie finansowe nie jest procesem jednorazowym. Wymaga regularnych przeglądów, dostosowywania do zmieniających się warunków oraz otwartości na nowe możliwości. Tworząc przemyślany, elastyczny plan finansowy i trzymając się jego zasad, możemy skutecznie zarządzać swoimi zasobami, unikać problemów i cieszyć się pełnią życia. Planowanie finansowe jest kluczowym elementem efektywnego zarządzania finansami osobistymi. Pomaga ono w osiąganiu stabilności finansowej oraz realizacji celów długoterminowych. W tym materiale przedstawiamy podstawowe kroki w planowaniu finansowym oraz korzyści płynące z jego stosowania. 1. Wyznaczanie celów finansowych: Pierwszym krokiem jest ustalenie, co chcemy osiągnąć dzięki naszym finansom. Cele mogą obejmować zarówno krótkoterminowe (np. zakup sprzętu), jak i długoterminowe (np. oszczędności na emeryturę). Ważne, aby były one precyzyjnie określone i mierzalne. 2. Ocena sytuacji finansowej: Kolejnym krokiem jest analiza obecnych dochodów oraz wydatków. Dzięki tej analizie możemy ocenić nasze możliwości finansowe oraz odpowiednio dopasować cele do rzeczywistości. 3. Opracowanie budżetu: Budżet jest narzędziem umożliwiającym kontrolowanie wydatków i oszczędności. Warto stworzyć plan uwzględniający regularne koszty, jak mieszkanie, jedzenie czy transport, a także zaplanować oszczędności na przyszłe większe wydatki. 4. Fundusz awaryjny i oszczędności: Kluczowym elementem finansowego bezpieczeństwa jest posiadanie funduszu awaryjnego. Zapewnienie oszczędności na nieprzewidziane sytuacje zwiększa poczucie stabilności. 5. Inwestowanie: Osoby, które pragną pomnażać swoje oszczędności, powinny rozważyć inwestowanie. Istnieje wiele form inwestycji, takich jak giełda, fundusze inwestycyjne czy nieruchomości, które warto rozważyć, pamiętając o dywersyfikacji. 6. Monitorowanie postępów: Planowanie finansowe to proces, który wymaga regularnej analizy postępów. Systematyczne monitorowanie pozwala dostosować plany do zmieniającej się sytuacji życiowej i finansowej. Korzyści płynące z planowania finansowego obejmują większą kontrolę nad wydatkami, poprawę bezpieczeństwa finansowego oraz realizację zarówno krótkoterminowych, jak i długoterminowych celów. Dobre planowanie pozwala także uniknąć zadłużenia i przygotować się na przyszłe niespodziewane wydatki. Wnioski: Planowanie finansowe to ważne narzędzie nie tylko w zakresie oszczędności, ale także w dążeniu do stabilnej przyszłości. Regularne analizowanie sytuacji finansowej, tworzenie budżetu oraz inwestowanie w siebie są kluczowe dla osiągania długoterminowego sukcesu finansowego. Planowanie finansowe jest jednym z kluczowych elementów w życiu każdego przedsiębiorcy i osoby prywatnej. Dobrze zaplanowane finanse pozwalają na osiąganie celów, utrzymanie stabilności finansowej, a także na pomyślną realizację ambitnych projektów. Planowanie finansowe to proces, który obejmuje tworzenie i zarządzanie strategią finansową, dostosowaną do indywidualnych potrzeb oraz sytuacji życiowej i zawodowej. W tym artykule omówimy, jak podejść do planowania finansowego w różnych aspektach życia. 1. Dlaczego planowanie finansowe jest ważne? Planowanie finansowe daje ci pełną kontrolę nad tym, co dzieje się z twoimi pieniędzmi. Bez odpowiedniego planu łatwo stracić orientację w wydatkach, zaniedbać oszczędności, a także ponosić niepotrzebne ryzyko. Właściwie zaplanowane finanse pomagają uniknąć zadłużenia, zapewniają płynność finansową, umożliwiają osiąganie długoterminowych celów oraz ułatwiają radzenie sobie z nieprzewidzianymi wydatkami. 2. Cele finansowe Każde planowanie finansowe powinno zaczynać się od ustalenia celów. Cele te mogą być krótkoterminowe (np. zakup nowego sprzętu) lub długoterminowe (np. emerytura, zakup nieruchomości). Cele finansowe powinny być SMART, czyli: Sprecyzowane Mierzalne Asięgnięte w określonym czasie Realistyczne Traktywane jako wyzwanie Określenie celów finansowych daje punkt odniesienia, do którego można dostosować wszystkie działania finansowe. 3. Budżetowanie Budżetowanie to jedna z podstawowych metod zarządzania finansami, która pomaga monitorować i kontrolować dochody oraz wydatki. Stworzenie budżetu pozwala na: Kontrolowanie wydatków, Wykrywanie obszarów, w których można zaoszczędzić, Ustalenie priorytetów wydatków, Planowanie oszczędności na przyszłość. Budżetowanie może być realizowane na różne sposoby, w tym ręcznie, w arkuszu kalkulacyjnym lub za pomocą aplikacji do zarządzania finansami. 4. Oszczędzanie Oszczędzanie to jeden z najważniejszych elementów planowania finansowego. Oszczędności pozwalają na zabezpieczenie się na przyszłość i daje poczucie stabilności. Należy ustalić odpowiednią wysokość oszczędności, biorąc pod uwagę: Fundusz awaryjny: Zwykle jest to równowartość 3-6 miesięcznych wydatków, które będą cię wspierać w przypadku nieoczekiwanych sytuacji (np. utrata pracy, nieprzewidziane wydatki). Oszczędności celowe: Oszczędzanie na konkretne cele, takie jak zakup mieszkania, samochodu czy wakacje. Inwestowanie: Oprócz oszczędności, warto również rozważyć inwestycje, które mogą przynieść wyższe zyski w długim okresie. 5. Inwestowanie Inwestowanie to sposób na pomnożenie swoich oszczędności. Może obejmować różne formy, takie jak: Inwestycje w akcje, Obligacje, Nieruchomości, Fundusze inwestycyjne, Surowce. Ważne jest, aby przed rozpoczęciem inwestycji zrozumieć ryzyko oraz mieć określoną strategię inwestycyjną, dostosowaną do swoich celów oraz horyzontu czasowego. 6. Zarządzanie długiem W ramach planowania finansowego należy również uwzględnić odpowiednie zarządzanie długiem. W przypadku osób, które posiadają zadłużenie, ważne jest: Ścisła kontrola zadłużenia: Regularne monitorowanie wysokości zadłużenia i terminów spłat. Refinansowanie: W sytuacji, gdy spłata długu staje się problematyczna, warto rozważyć możliwość refinansowania, czyli przeniesienia kredytu na bardziej korzystnych warunkach. Unikanie zbędnych zobowiązań: Zaciąganie kredytów i pożyczek powinno odbywać się jedynie w razie potrzeby, a nie w celu sfinansowania bieżących wydatków. 7. Planowanie podatkowe Podatki to istotna część planowania finansowego, szczególnie dla przedsiębiorców. Aby zminimalizować obciążenia podatkowe, warto: Optymalizować strukturę firmy: Wybór odpowiedniej formy działalności gospodarczej (np. jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka z o.o.) może mieć wpływ na wysokość płaconych podatków. Korzystać z ulg i odliczeń: Zgodnie z przepisami, można skorzystać z różnych ulg podatkowych, takich jak ulga na dzieci, ulga na Internet, czy też odliczenia na cele inwestycyjne. Planowanie przyszłych zobowiązań podatkowych: Dobrze zaplanowana strategia podatkowa pozwala na rozłożenie zobowiązań na korzystne terminy. 8. Ubezpieczenia Zabezpieczenie finansowe na wypadek nieprzewidzianych zdarzeń życiowych, takich jak wypadki, choroby, czy śmierć, jest kluczowe w ramach długoterminowego planowania finansowego. Osoby i firmy powinny inwestować w odpowiednie ubezpieczenia, które mogą obejmować: Ubezpieczenie na życie, Ubezpieczenie zdrowotne, Ubezpieczenie majątkowe (np. ubezpieczenie domu, samochodu), Ubezpieczenia biznesowe (np. ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej). 9. Podsumowanie i monitoring Planowanie finansowe to proces ciągły. Raz zaplanowany budżet, inwestycje, czy strategia oszczędzania powinny być regularnie monitorowane i dostosowywane do zmieniających się warunków życiowych oraz rynkowych. Regularne przeglądanie postępów w realizacji celów finansowych pozwala na szybkie reagowanie na zmiany i dostosowanie działań do nowych okoliczności. 10. Podstawowe zasady planowania finansowego Podstawowe zasady, które warto przyjąć, to: Działaj na podstawie danych, a nie emocji – decyzje finansowe podejmuj w oparciu o twarde dane i analizy, a nie emocjonalne impulsy. Zachowaj ostrożność i zrównoważony rozwój – nie inwestuj w wysokie ryzyko bez odpowiedniego przygotowania i wiedzy. Ucz się na błędach – analizuj wcześniejsze decyzje finansowe, zarówno te udane, jak i te, które nie przyniosły oczekiwanych rezultatów, aby unikać podobnych błędów w przyszłości. Planowanie finansowe to kluczowy element, który pozwala na życie w zgodzie z własnymi celami i zabezpiecza przed nieprzewidzianymi trudnościami. Warto poświęcić czas na stworzenie skutecznego planu finansowego, który będzie służył przez lata, wspierając rozwój osobisty lub zawodowy. 11. Psychologia finansów Psychologia finansów jest niezwykle ważnym elementem w kontekście planowania. Emocje, takie jak strach, chciwość, czy niepewność, mogą wpływać na nasze decyzje finansowe, dlatego warto zrozumieć, jak zachowania psychiczne wpływają na sposób zarządzania pieniędzmi. Często ludzie podejmują decyzje finansowe pod wpływem chwilowych emocji, co prowadzi do błędów, takich jak impulsywne zakupy, zaciąganie kredytów na nieprzemyślane wydatki lub sprzedaż inwestycji w chwili niepokoju. Aby unikać takich pułapek, warto przyjąć podejście oparte na długoterminowej wizji i konsekwentnym realizowaniu założonych celów, niezależnie od emocjonalnych chwilowych impulsów. Świadomość tego, jak emocje mogą wpływać na nasze decyzje, pomoże podejmować mądrzejsze decyzje finansowe, które będą zgodne z naszymi długoterminowymi planami. 12. Planowanie finansowe w kontekście przedsiębiorczości W przypadku właścicieli firm planowanie finansowe jest kluczowe nie tylko dla osiągania zysków, ale także dla utrzymania ciągłości działalności. Firmy, które nie kontrolują swoich finansów, mogą szybko popaść w problemy z płynnością, a w skrajnych przypadkach – zbankrutować. Dlatego przedsiębiorcy powinni uwzględniać szereg aspektów w ramach swojego planu finansowego, takich jak: Prognozowanie przychodów i kosztów – szacowanie, jakie przychody firma może uzyskać w przyszłości oraz jakie będą jej koszty operacyjne. Zarządzanie kapitałem obrotowym – efektywne zarządzanie gotówką, zapasami oraz należnościami pozwala na utrzymanie płynności finansowej firmy. Finansowanie zewnętrzne – przedsiębiorcy często muszą korzystać z kredytów, pożyczek lub innych form finansowania zewnętrznego. W takim przypadku ważne jest, aby zrozumieć koszty związane z takim finansowaniem oraz wybrać odpowiednią formę kredytu, dopasowaną do potrzeb firmy. Optymalizacja podatkowa – podobnie jak w przypadku osób prywatnych, przedsiębiorcy powinni dbać o minimalizowanie obciążeń podatkowych poprzez odpowiednią strukturę organizacyjną, wybór właściwej formy opodatkowania oraz korzystanie z dostępnych ulg. Dobry plan finansowy przedsiębiorstwa nie tylko pozwala na lepsze zarządzanie bieżącymi wydatkami, ale także daje pewność w podejmowaniu decyzji dotyczących inwestycji, zatrudniania nowych pracowników czy rozwoju firmy. 13. Zarządzanie ryzykiem finansowym W każdej dziedzinie życia istnieje ryzyko finansowe – zarówno w codziennym życiu, jak i w działalności gospodarczej. Dobrze zaplanowane finanse obejmują również zarządzanie tym ryzykiem. Warto zrozumieć, jakie ryzyka mogą występować w naszym życiu i jak je zminimalizować. W kontekście planowania finansowego chodzi o: Zrozumienie i analiza ryzyka – zanim podejmiesz decyzję inwestycyjną lub finansową, warto zrozumieć, jakie ryzyka się z nią wiążą. Może to być ryzyko utraty kapitału, ryzyko rynkowe, ryzyko kredytowe, czy ryzyko związane z zmieniającym się prawodawstwem. Ubezpieczenia – odpowiednie ubezpieczenie jest jednym z głównych narzędzi służących do ochrony przed nieprzewidzianymi zdarzeniami, które mogą narazić nas na duże straty finansowe. Dywersyfikacja – w kontekście inwestycji dywersyfikacja polega na rozłożeniu ryzyka poprzez inwestowanie w różne instrumenty finansowe. Dzięki temu, jeśli jedna inwestycja przyniesie straty, inne mogą zrównoważyć straty. Poduszka finansowa – posiadanie funduszu awaryjnego pozwala na lepsze radzenie sobie w sytuacjach kryzysowych, takich jak utrata pracy, poważna choroba czy niespodziewany wydatek. 14. Planowanie emerytalne Planowanie emerytalne to jeden z najważniejszych, ale często zaniedbywanych aspektów długoterminowego planowania finansowego. W Polsce, podobnie jak w wielu innych krajach, system emerytalny oparty jest na składkach, które pracownicy wpłacają przez całe życie zawodowe. Jednak system ten nie zawsze gwarantuje dostateczny poziom środków na godziwe życie po zakończeniu kariery zawodowej. Dlatego warto pomyśleć o: Oszczędzaniu na emeryturę – warto zacząć oszczędzać na emeryturę jak najwcześniej, aby zgromadzić odpowiedni kapitał. Można to zrobić poprzez indywidualne konto emerytalne (IKE), pracownicze plany kapitałowe (PPK) lub inne instrumenty finansowe. Inwestowanie w długoterminowe aktywa – inwestowanie w nieruchomości, akcje, obligacje czy fundusze inwestycyjne może przynieść znaczne zyski w długim okresie, co pomoże w zgromadzeniu dodatkowych środków na emeryturę. Planowanie wydatków po zakończeniu pracy zawodowej – warto oszacować, jakie będą nasze potrzeby finansowe po przejściu na emeryturę, i zaplanować odpowiednią wysokość oszczędności na ten okres. 15. Edukacja finansowa Kluczem do sukcesu w planowaniu finansowym jest edukacja finansowa. Im więcej wiemy o finansach, tym łatwiej podejmujemy świadome decyzje. Warto inwestować w naukę o zarządzaniu pieniędzmi, niezależnie od wieku czy etapu życia. Można to robić na różne sposoby: Szkolenia i kursy finansowe – istnieje wiele dostępnych kursów, które uczą podstaw zarządzania finansami, inwestowania czy optymalizacji podatkowej. Literatura fachowa – książki na temat finansów, inwestowania, psychologii pieniędzy czy przedsiębiorczości mogą poszerzyć naszą wiedzę. Śledzenie aktualności finansowych – śledzenie wiadomości gospodarczych i finansowych pomoże zrozumieć zmieniające się trendy rynkowe i podejmować lepsze decyzje. Dzięki edukacji finansowej będziemy lepiej przygotowani na wyzwania, które stawia przed nami życie zawodowe i prywatne. 16. Podsumowanie Planowanie finansowe to proces wymagający zarówno strategii, jak i cierpliwości. Niezależnie od tego, czy planujemy finansować osobiste cele, czy zarządzać finansami w firmie, kluczem do sukcesu jest systematyczność i konsekwencja w realizowaniu założonych celów. Im bardziej świadomi jesteśmy swoich decyzji finansowych i ich wpływu na naszą przyszłość, tym lepsze efekty możemy osiągnąć. Dobre planowanie finansowe to nie tylko sposób na zapanowanie nad własnymi finansami, ale również fundament stabilności życiowej, który pozwala na realizowanie ambicji i aspiracji w każdym aspekcie życia. 17. Finanse osobiste a rodzina Planowanie finansowe w kontekście rodziny to temat, który nabiera szczególnego znaczenia w przypadku osób posiadających dzieci, partnerów życiowych czy osób zależnych. Odpowiednia organizacja finansów rodzinnych pomaga uniknąć wielu stresujących sytuacji i zapewnia stabilność finansową. W ramach planowania finansowego warto uwzględnić: Budżet rodzinny – podobnie jak w przypadku pojedynczych osób, rodzina powinna mieć określony budżet, który będzie monitorował dochody, wydatki oraz oszczędności. Jest to szczególnie ważne w kontekście dużych wydatków, takich jak opłaty za edukację dzieci, wynajem mieszkania czy kredyt hipoteczny. Fundusz awaryjny dla rodziny – każda rodzina powinna mieć własny fundusz awaryjny, który pozwala na reagowanie na niespodziewane wydatki, takie jak naprawy w domu, opłaty medyczne czy inne sytuacje kryzysowe. Warto przyjąć, że fundusz ten powinien pokrywać co najmniej 3-6 miesięcznych wydatków rodziny. Ubezpieczenia zdrowotne i na życie – dla rodzin z dziećmi oraz osób, które mają na utrzymaniu bliskich, ważne jest zapewnienie odpowiedniego ubezpieczenia zdrowotnego oraz na życie. W przypadku nagłych wypadków ubezpieczenie może pomóc zminimalizować finansowe konsekwencje, związane z chorobą lub śmiercią jednego z członków rodziny. Edukacja finansowa dla dzieci – warto od najmłodszych lat wdrażać dzieci w podstawy zarządzania finansami, ucząc je oszczędzania, wydawania pieniędzy z głową, a także planowania celów finansowych. Dzięki temu dzieci dorastają z większą świadomością finansową, co ma wpływ na ich przyszłe decyzje życiowe. 18. Finanse a cele życiowe Planowanie finansowe powinno być ściśle powiązane z realizacją celów życiowych. Niezależnie od tego, czy chodzi o zakup nieruchomości, realizację pasji czy zabezpieczenie przyszłości, odpowiednie zarządzanie finansami pozwala na sprawniejsze dążenie do upragnionych celów. Warto podzielić cele na krótkoterminowe, średnioterminowe i długoterminowe oraz dostosować plan finansowy do każdego z nich: Cele krótkoterminowe – mogą obejmować np. oszczędzanie na wakacje, zakup drobnych rzeczy, spłatę zadłużenia lub budowanie funduszu awaryjnego. Cele średnioterminowe – mogą to być np. oszczędności na większy zakup, taki jak samochód, wkład własny do kredytu hipotecznego czy budowanie kapitału inwestycyjnego. Cele długoterminowe – obejmują one zazwyczaj cele związane z emeryturą, zakupem nieruchomości, edukacją dzieci czy długoterminowymi inwestycjami. Określenie celów życiowych pomoże w stworzeniu bardziej szczegółowego planu finansowego, który będzie skutecznie wspierał ich realizację. 19. Inwestowanie w siebie Inwestowanie w siebie to jedna z najważniejszych inwestycji, jaką można poczynić, zwłaszcza w długim okresie. Edukacja, rozwój zawodowy, a także dbanie o zdrowie i kondycję fizyczną mają ogromny wpływ na naszą przyszłość finansową. Inwestowanie w siebie może obejmować: Kształcenie i rozwój zawodowy – inwestowanie w kursy, szkolenia, studia podyplomowe lub inne formy nauki pomaga w zwiększeniu swoich kwalifikacji, co może prowadzić do wyższych dochodów oraz lepszej pozycji na rynku pracy. Budowanie sieci kontaktów – networking i rozwijanie kontaktów zawodowych może pomóc w znalezieniu nowych możliwości zawodowych, co w dłuższej perspektywie może przynieść korzyści finansowe. Zdrowie i kondycja fizyczna – inwestowanie w zdrowie poprzez regularne badania, odpowiednią dietę, aktywność fizyczną czy psychiczne dobrostan pozwala na lepszą jakość życia i dłuższe cieszenie się finansową niezależnością. Ponadto, dbanie o zdrowie przekłada się na mniejsze wydatki na leczenie oraz zapobiega chorobom, które mogą prowadzić do utraty zdolności do pracy. 20. Zarządzanie finansami w czasach kryzysu Każdy przedsiębiorca i osoba prywatna mogą napotkać trudności finansowe w wyniku sytuacji kryzysowych, takich jak pandemia, kryzys gospodarczy czy osobiste problemy zdrowotne. W takich momentach planowanie finansowe staje się jeszcze ważniejsze, ponieważ pozwala na odpowiednie zarządzanie dostępnymi zasobami oraz podejmowanie decyzji, które pomogą przetrwać trudny okres. W ramach zarządzania finansami w kryzysie warto: Opracować plan oszczędnościowy – w trudnych czasach warto ograniczyć zbędne wydatki i skupić się na tych, które są absolutnie niezbędne. Dobrze opracowany budżet pomoże utrzymać płynność finansową. Negocjować zobowiązania – w przypadku trudności w spłacie kredytów lub pożyczek warto skontaktować się z wierzycielami i spróbować renegocjować warunki spłaty lub opóźnić terminy płatności. Poszukać alternatywnych źródeł dochodu – warto rozważyć różne formy dodatkowych źródeł dochodu, np. freelancing, sprzedaż usług online, wynajem nieruchomości czy sprzedaż niepotrzebnych przedmiotów. Planowanie finansowe w trudnych czasach pozwala na minimalizowanie skutków kryzysu i daje poczucie kontroli nad sytuacją. 21. Rola technologii w planowaniu finansowym W dzisiejszych czasach technologia odgrywa kluczową rolę w zarządzaniu finansami. Istnieje wiele aplikacji, narzędzi i platform, które pomagają w tworzeniu i realizacji planów finansowych. Technologie pozwalają na: Automatyzację oszczędzania – wiele aplikacji umożliwia automatyczne odkładanie określonej kwoty pieniędzy na cele oszczędnościowe lub inwestycyjne. Dzięki temu oszczędzanie staje się bardziej systematyczne i mniej czasochłonne. Monitorowanie wydatków – aplikacje do budżetowania pomagają w bieżącym śledzeniu wydatków, analizowaniu kategorii, w których wydajemy najwięcej, oraz optymalizowaniu budżetu. Inwestowanie online – technologie umożliwiają również łatwiejsze inwestowanie w akcje, obligacje, kryptowaluty czy nieruchomości. Platformy inwestycyjne online dają dostęp do szerokiego wachlarza produktów finansowych. Z wykorzystaniem technologii zarządzanie finansami staje się prostsze, bardziej dostępne i efektywne, co przyczynia się do lepszego planowania i realizacji celów finansowych. 22. Podsumowanie Planowanie finansowe jest kluczowym elementem zarówno w życiu osobistym, jak i zawodowym. Odpowiednie zarządzanie finansami pozwala na osiąganie celów, zwiększenie stabilności finansowej oraz minimalizowanie ryzyka. Warto podejść do tego procesu systematycznie, określając cele, tworząc budżet, inwestując w siebie oraz zabezpieczając przyszłość. Wyzwania finansowe są nieodłącznym elementem życia, ale dobrze zaplanowane finanse pozwalają na ich efektywne zarządzanie i osiąganie sukcesów w różnych aspektach życia. 23. Zarządzanie finansami w życiu singla Planowanie finansowe jest równie ważne dla osób, które żyją samotnie. Dla singli, zarządzanie finansami może być bardziej elastyczne, ponieważ nie muszą oni uwzględniać wspólnych wydatków z partnerem czy rodziną. Jednak mimo tej elastyczności, odpowiednia organizacja finansów jest kluczowa, aby uniknąć trudności finansowych i dbać o własne cele życiowe. Singiel powinien szczególnie uwzględnić: Pojedynczy budżet – brak wspólnych wydatków z innymi członkami rodziny może sprawić, że budżet będzie prostszy w zarządzaniu, ale również bardziej podatny na nieprzewidziane sytuacje. Ważne jest, by regularnie monitorować swoje wydatki, kontrolować saldo konta bankowego i unikać niepotrzebnych zakupów. Planowanie długoterminowe – osoby żyjące w pojedynkę powinny inwestować w długoterminowe cele, takie jak oszczędzanie na emeryturę, zakup nieruchomości czy edukację. Dzięki niezależności finansowej mogą mieć większą elastyczność w realizacji takich planów. Zabezpieczenie zdrowotne – dla singli kluczowe jest odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne, zwłaszcza w kontekście kosztów leczenia. Bez partnera, który może podzielić się kosztami opieki zdrowotnej, singiel może ponosić większe wydatki związane z opieką medyczną. Finanse na przyjemności – osoby samotne mogą łatwiej pozwalać sobie na spontaniczne wydatki związane z podróżami, rozrywką czy innymi przyjemnościami. Ważne jest, aby planować takie wydatki w ramach budżetu, aby nie wpłynęły one na stabilność finansową. 24. Finansowanie start-upu Przedsiębiorcy, którzy zakładają własne firmy, muszą szczególnie zadbać o odpowiednie planowanie finansowe, aby zminimalizować ryzyko niepowodzenia nowego przedsięwzięcia. Finansowanie start-upu wiąże się z wieloma wyzwaniami, zarówno pod względem pozyskiwania funduszy, jak i późniejszego zarządzania nimi. Aby skutecznie finansować start-up, należy: Przygotowanie planu biznesowego – solidny plan biznesowy to podstawa w procesie pozyskiwania inwestorów. Powinien on zawierać prognozy finansowe, koszty działalności, źródła dochodów oraz analizę ryzyka. Pozyskiwanie kapitału – start-upy mogą finansować swoje działania na różne sposoby, takie jak kredyty bankowe, inwestycje aniołów biznesu, venture capital czy crowdfunding. Ważne jest, aby wybrać odpowiednią formę finansowania, która najlepiej odpowiada potrzebom firmy. Kontrola wydatków – na początkowym etapie działalności ważne jest, aby kontrolować wydatki. Często start-upy mają ograniczone zasoby finansowe, więc każdy wydatek musi być dokładnie przemyślany. Należy zwrócić uwagę na minimalizowanie kosztów operacyjnych, outsourcing usług i wybór odpowiednich dostawców. Podział zysków – w przypadku start-upów, szczególnie tych opartych na współpracy z inwestorami, ważne jest, aby jasno ustalić, jak będą dzielone zyski. Transparentność w tym zakresie jest kluczowa, aby uniknąć późniejszych sporów i nieporozumień. 25. Planowanie finansowe w kontekście kryzysów osobistych Kryzysy osobiste, takie jak rozwód, choroba, śmierć bliskiej osoby czy utrata pracy, mogą mieć ogromny wpływ na sytuację finansową. Dlatego planowanie finansowe powinno uwzględniać także przygotowanie na takie trudne momenty. Warto w tym kontekście: Posiadać fundusz awaryjny – w sytuacjach kryzysowych fundusz awaryjny jest absolutnie niezbędny. Powinien on pokrywać co najmniej 3-6 miesięcznych wydatków, co zapewni pewną stabilność finansową w trudnych chwilach. Ubezpieczenie na życie i zdrowie – szczególnie w kontekście poważnej choroby lub śmierci, odpowiednie ubezpieczenia mogą pomóc w pokryciu kosztów leczenia oraz w zapewnieniu bezpieczeństwa finansowego rodzinie w przypadku nagłej utraty dochodów. Planowanie spadkowe – w przypadku poważnych kryzysów życiowych, takich jak śmierć, warto mieć przygotowane testamenty, aby uporządkować sprawy finansowe i majątkowe. Planowanie spadkowe może pomóc uniknąć sporów o majątek oraz zagwarantować, że nasza rodzina nie będzie musiała zmagać się z dodatkowymi trudnościami. Reorganizacja budżetu po kryzysie – po przejściu przez kryzys warto przeanalizować swój budżet i dostosować go do nowych warunków. Może to oznaczać cięcie kosztów, oszczędzanie na niektórych wydatkach, a także zmiany w strategii inwestycyjnej. 26. Zarządzanie finansami w kontekście globalnych zmian gospodarczych Zmiany w gospodarce globalnej mogą mieć wpływ na nasze finanse, niezależnie od tego, czy jesteśmy przedsiębiorcą, inwestorem czy osobą prywatną. W dobie kryzysów finansowych, pandemii czy wahań rynkowych ważne jest, aby odpowiednio zarządzać swoimi zasobami. Należy zwrócić uwagę na: Monitorowanie sytuacji rynkowej – śledzenie wiadomości gospodarczych i prognoz rynkowych pozwala na szybsze reagowanie na zmiany, takie jak wzrost stóp procentowych, zmniejszenie popytu na produkty lub zmiany kursów walutowych. Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego – w obliczu niepewności warto inwestować w różne instrumenty finansowe, takie jak akcje, obligacje, nieruchomości, a także w surowce, które mogą zyskać na wartości w przypadku kryzysu. Ochrona przed inflacją – inflacja wpływa na wartość pieniądza i może prowadzić do wzrostu kosztów życia. Aby chronić swoje finanse przed inflacją, warto inwestować w aktywa, które mogą utrzymać swoją wartość lub rosnąć w czasie wzrostu cen, takie jak złoto czy nieruchomości. Zabezpieczenie źródeł dochodu – w czasie kryzysów gospodarczych warto zadbać o stabilność źródeł dochodu, np. poprzez rozwój dodatkowych źródeł przychodu, takich jak freelancing czy inwestycje. 27. Zarządzanie finansami w kontekście zrównoważonego rozwoju Coraz więcej osób oraz firm zaczyna dostrzegać znaczenie zrównoważonego rozwoju, który obejmuje nie tylko kwestie ekologiczne, ale także społeczne i gospodarcze. Zrównoważone planowanie finansowe polega na uwzględnianiu etycznych i ekologicznych aspektów w podejmowaniu decyzji finansowych. Przykłady zrównoważonego zarządzania finansami to: Inwestowanie w odpowiedzialne fundusze – wiele funduszy inwestycyjnych stawia na zrównoważony rozwój, inwestując w firmy, które dbają o środowisko, przestrzegają praw człowieka czy stosują etyczne praktyki. Edukacja ekologiczna – planowanie finansowe uwzględniające ekologię może obejmować oszczędzanie energii, inwestowanie w energooszczędne technologie oraz dokonywanie zakupów w sposób przemyślany, z uwzględnieniem wpływu na środowisko. Społeczna odpowiedzialność firm – firmy mogą wdrażać zrównoważone praktyki, takie jak wspieranie inicjatyw społecznych, wspieranie lokalnych producentów czy prowadzenie działalności w sposób przyjazny dla środowiska. 28. Podsumowanie Planowanie finansowe to proces wymagający uwzględnienia różnych aspektów życia – zarówno osobistych, jak i zawodowych. Niezależnie od tego, czy chodzi o oszczędzanie na cele długoterminowe, zarządzanie start-upem, czy radzenie sobie z kryzysami życiowymi, odpowiednia organizacja finansów jest kluczowa dla osiągnięcia sukcesu. Warto przyjąć elastyczne podejście do planowania, które będzie w stanie dostosować się do zmieniających się warunków, zarówno na poziomie osobistym, jak i globalnym. 29. Finanse a życie w dużym mieście Życie w dużym mieście wiąże się z określonymi wyzwaniami finansowymi, które mogą różnić się od sytuacji w mniejszych miejscowościach. Wysokie koszty życia, wynajem mieszkań, transport czy codzienne wydatki na usługi są tylko niektórymi aspektami, które należy uwzględnić w planowaniu finansowym. Aby skutecznie zarządzać finansami w mieście, warto skupić się na kilku kluczowych zagadnieniach: Wysokie koszty życia – jednym z najistotniejszych wyzwań w dużych miastach jest wysoka cena wynajmu mieszkania, artykułów spożywczych oraz usług. Z tego powodu warto dokładnie śledzić wydatki i szukać oszczędności, takich jak porównywanie cen produktów, korzystanie z promocji czy zakupy hurtowe. Transport – w dużych miastach często korzysta się z komunikacji publicznej, co wiąże się z regularnymi kosztami. Warto zaplanować miesięczne bilety lub korzystać z aplikacji, które pomagają optymalizować koszty transportu, takich jak car-sharing, rowery miejskie czy alternatywne formy transportu. Koszty mieszkania – wynajem w dużym mieście jest zazwyczaj droższy niż w innych miejscach. Warto rozważyć różne opcje, takie jak wynajem wspólnego mieszkania lub poszukiwanie tańszych dzielnic. Dobrze jest także przewidywać zmiany kosztów wynajmu oraz planować budżet na ewentualne podwyżki. Usługi i rozrywka – w dużych miastach jest wiele opcji spędzania wolnego czasu, co wiąże się z większymi wydatkami na restauracje, wydarzenia kulturalne, rozrywkę i zakupy. Ważne jest, aby ustalić priorytety, co do wydatków związanych z przyjemnościami, i wprowadzić limity na takie kategorie w budżecie. 30. Planowanie finansowe a minimalizm Minimalizm jako styl życia zyskuje na popularności, a jego zastosowanie w zarządzaniu finansami może prowadzić do większej oszczędności, prostszej organizacji życia i mniej stresu. Minimalizm finansowy polega na skupieniu się na najważniejszych wartościach, eliminowaniu zbędnych wydatków i konsumpcji, oraz inwestowaniu w rzeczy, które mają trwałą wartość. Kluczowe zasady minimalizmu finansowego to: Eliminacja zbędnych wydatków – minimalizm finansowy zaczyna się od zidentyfikowania niepotrzebnych wydatków, takich jak subskrypcje, które nie są używane, impulsywne zakupy czy nadmierne inwestycje w luksusowe przedmioty. Fokus na jakość, nie ilość – zamiast kupować rzeczy w nadmiarze, minimalista preferuje zakup wysokiej jakości przedmiotów, które będą trwałe i funkcjonalne, a nie jednorazowe, które szybko tracą na wartości. Oszczędzanie na podstawowych potrzebach – minimalizm finansowy pozwala na oszczędności, ponieważ zamiast kupować impulsywnie, osoba minimalistyczna wybiera prostsze życie i stara się ograniczyć swoje potrzeby do absolutnie niezbędnych. Inwestowanie w doświadczenia – w ramach minimalizmu można inwestować w rzeczy, które mają wartość niematerialną, jak doświadczenia, podróże, czas spędzony z rodziną czy rozwój osobisty. Tego typu inwestycje nie wiążą się z materialnym gromadzeniem przedmiotów, ale przynoszą radość i satysfakcję. 31. Zarządzanie finansami w przypadku pracy zdalnej Praca zdalna staje się coraz bardziej popularna, ale wymaga odpowiedniego podejścia do zarządzania finansami. Osoby pracujące zdalnie muszą zmierzyć się z innymi wyzwaniami finansowymi niż ci, którzy pracują w biurze. Oto kilka kwestii, które warto uwzględnić w planowaniu finansowym: Zarządzanie przestrzenią domową – osoby pracujące zdalnie często muszą przekształcić część swojego domu w biuro. Wiąże się to z wydatkami na meble, sprzęt komputerowy oraz inne akcesoria niezbędne do pracy. Należy odpowiednio zaplanować te wydatki i rozważyć, które elementy mogą zostać kupione w późniejszym czasie. Optymalizacja kosztów pracy – nie musząc dojeżdżać do biura, można zaoszczędzić na dojazdach, jednak z drugiej strony warto zainwestować w odpowiedni sprzęt, oprogramowanie czy kursy, które mogą zwiększyć naszą efektywność i wydajność w pracy zdalnej. Niezależność finansowa – praca zdalna może prowadzić do większej niezależności finansowej, szczególnie w przypadku freelancerów czy przedsiębiorców prowadzących własną działalność. Ważne jest, aby planować swoje przychody w sposób elastyczny, uwzględniając zmienność dochodów, oraz mieć odpowiednią poduszkę finansową na wypadek zmniejszenia ilości zleceń. Izolacja społeczna a wydatki – praca zdalna może prowadzić do poczucia izolacji, co z kolei może wpłynąć na zwiększenie wydatków na rozrywkę czy spotkania towarzyskie. Warto kontrolować, ile wydaje się na takie aktywności, aby nie wpływały one negatywnie na budżet. 32. Finanse a technologia blockchain Technologia blockchain zyskuje na znaczeniu, szczególnie w kontekście kryptowalut, które mogą stanowić alternatywne źródło inwestycji i przechowywania wartości. Inwestowanie w kryptowaluty i blockchain wiąże się z ryzykiem, ale także z potencjalnymi zyskami. Aby zarządzać finansami w kontekście tej technologii, warto: Zrozumieć ryzyko – inwestowanie w kryptowaluty i projekty blockchain wiąże się z dużą zmiennością rynku. Należy dokładnie zrozumieć ryzyko związane z tymi inwestycjami i nie inwestować środków, których nie możemy sobie pozwolić stracić. Zróżnicować portfel inwestycyjny – choć blockchain i kryptowaluty mogą stanowić interesującą alternatywę inwestycyjną, warto mieć zróżnicowany portfel, obejmujący zarówno bardziej tradycyjne inwestycje, jak akcje, obligacje czy nieruchomości. Zabezpieczenie środków – korzystanie z portfeli kryptowalutowych wiąże się z koniecznością odpowiedniego zabezpieczenia środków. Należy pamiętać o korzystaniu z bezpiecznych platform oraz odpowiednich narzędzi ochrony, takich jak dwuetapowa weryfikacja. Zrozumieć technologię – zanim zdecydujesz się na inwestycje w blockchain, warto zgłębić temat tej technologii, ponieważ jej zastosowanie ma szeroki zakres – od kryptowalut po inteligentne kontrakty i tokenizację aktywów. 33. Planowanie finansowe na przyszłość: Automatyzacja i sztuczna inteligencja Nowoczesne technologie, takie jak sztuczna inteligencja (AI) i automatyzacja, stają się integralną częścią planowania finansowego. AI pozwala na lepsze prognozowanie finansów, zarządzanie budżetami i podejmowanie decyzji inwestycyjnych. Przykłady wykorzystania sztucznej inteligencji w finansach to: Inteligentne aplikacje do budżetowania – aplikacje do zarządzania budżetem, które na podstawie analizy wydatków i dochodów oferują inteligentne sugestie, jak zaoszczędzić pieniądze lub zoptymalizować wydatki. Algorytmy inwestycyjne – coraz więcej firm inwestycyjnych stosuje AI do przewidywania trendów rynkowych, co pozwala na podejmowanie lepszych decyzji inwestycyjnych, a także automatyczne dostosowywanie portfeli inwestycyjnych. Automatyczne oszczędzanie – aplikacje oszczędnościowe, które automatycznie przelewają niewielką część środków na konto oszczędnościowe lub inwestycyjne, pomagając w systematycznym odkładaniu pieniędzy. Personalizacja usług finansowych – AI pozwala na tworzenie bardziej spersonalizowanych ofert finansowych, które dostosowane są do indywidualnych potrzeb, stylu życia i celów finansowych użytkownika. 34. Podsumowanie Planowanie finansowe to skomplikowany proces, który obejmuje szeroki zakres działań – od zarządzania codziennymi wydatkami po inwestowanie w długoterminowe cele. Niezależnie od tego, czy chodzi o życie w dużym mieście, minimalizm, technologię blockchain czy sztuczną inteligencję, odpowiednia organizacja finansów pomaga osiągnąć cele, zminimalizować ryzyko i zapewnić stabilność finansową. Ostatecznie, sukces w planowaniu finansowym zależy od świadomości, systematyczności oraz elastyczności w dostosowywaniu się do zmieniających się okoliczności. 35. Zarządzanie finansami w sytuacjach nieprzewidzianych Życie potrafi zaskakiwać i nie zawsze możemy przewidzieć, kiedy napotkamy trudności finansowe. Sytuacje takie jak utrata pracy, nagłe choroby, czy inne nieoczekiwane zdarzenia mogą wpłynąć na naszą stabilność finansową. Kluczowe jest przygotowanie się na te trudne momenty, aby zminimalizować ich wpływ. Planowanie finansowe w sytuacjach kryzysowych obejmuje: Fundusz awaryjny – jednym z najważniejszych elementów planu na nieprzewidziane sytuacje jest fundusz awaryjny, który pozwala przetrwać okresy, gdy dochody są zmniejszone lub nie ma ich wcale. Zaleca się, aby fundusz ten obejmował 3-6 miesięcznych wydatków. Ubezpieczenia – odpowiednie polisy ubezpieczeniowe mogą stanowić dodatkowe zabezpieczenie w przypadku nieprzewidzianych zdarzeń, takich jak wypadki, choroby czy pożary. Ubezpieczenia na życie, zdrowotne i majątkowe pomagają zminimalizować potencjalne straty. Plan B – warto mieć zaplanowane alternatywne źródła dochodu na wypadek utraty pracy, takie jak freelance, praca zdalna, dodatkowe projekty czy własny biznes. Może to pomóc w utrzymaniu płynności finansowej, gdy główne źródło dochodu zostaje wstrzymane. Negocjowanie z wierzycielami – jeśli w trudnym okresie napotkamy problemy ze spłatą długów, warto skontaktować się z wierzycielami, aby renegocjować warunki spłaty, np. wydłużyć termin spłat lub rozłożyć płatności na mniejsze raty. Wiele firm oferuje elastyczne rozwiązania w takich przypadkach. 36. Zarządzanie finansami w okresie inflacji Inflacja to zjawisko, które może znacząco wpłynąć na naszą siłę nabywczą. Wzrost cen produktów i usług powoduje, że nasze dotychczasowe przychody mogą nie wystarczyć na pokrycie wszystkich wydatków. Aby skutecznie zarządzać finansami w okresie inflacyjnym, warto: Inwestowanie w aktywa odporne na inflację – w czasie wzrostu inflacji warto inwestować w aktywa, które mają tendencję do utrzymywania wartości, takie jak nieruchomości, złoto czy inne surowce. Nieruchomości, szczególnie w miastach, mogą być dobrym zabezpieczeniem przed rosnącymi cenami. Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego – posiadanie szerokiego portfela inwestycyjnego, obejmującego zarówno akcje, obligacje, nieruchomości, jak i surowce, pomaga zminimalizować ryzyko związane z inflacją. Część portfela powinna być skierowana na inwestycje, które mają potencjał do generowania wyższych zysków w okresach inflacyjnych. Oszczędzanie w formie inwestycji – zamiast trzymać gotówkę w tradycyjnym banku, warto rozważyć inwestowanie w fundusze inwestycyjne, które mogą przynieść wyższe zyski w długim okresie. Ponadto, część gotówki można przeznaczyć na inwestycje, które chronią przed spadkiem wartości pieniądza. Cięcie kosztów – w okresie inflacji warto przeanalizować swoje wydatki i poszukać oszczędności w obszarach, które nie wpływają na jakość życia. Może to obejmować zmniejszenie wydatków na rozrywkę, ograniczenie zbędnych zakupów czy negocjowanie cen z dostawcami usług. 37. Planowanie finansowe w przypadku emigracji Wyjazd za granicę to duża zmiana, która wiąże się z różnymi wyzwaniami finansowymi. Niezależnie od tego, czy chodzi o emigrację zarobkową, edukacyjną, czy o długoterminowy pobyt w innym kraju, należy przygotować plan finansowy, który uwzględnia różnice w kosztach życia, systemie podatkowym oraz sposobie zarządzania pieniędzmi. Warto uwzględnić następujące aspekty: Kursy walut i opłaty transakcyjne – przed wyjazdem warto sprawdzić kursy walut oraz zwrócić uwagę na opłaty związane z przewalutowywaniem. Jeśli będzie się pracować lub prowadzić działalność w obcym kraju, należy zaplanować, jak najkorzystniej wymieniać pieniądze i unikać nadmiernych opłat. Podatki w kraju docelowym – w zależności od kraju, w którym planujemy mieszkać i pracować, warto zapoznać się z systemem podatkowym i sprawdzić, jakie obowiązki podatkowe będziemy mieć jako rezydenci. W niektórych krajach może istnieć możliwość skorzystania z ulg podatkowych dla obcokrajowców, a także obowiązki dotyczące płacenia składek na ubezpieczenie społeczne. Planowanie kosztów życia – koszty życia mogą znacznie różnić się w zależności od kraju, w którym planujemy mieszkać. Przed wyjazdem warto zorientować się, ile wynoszą ceny wynajmu mieszkań, jedzenia, transportu czy ubezpieczenia zdrowotnego. Może się okazać, że niektóre koszty będą znacznie wyższe lub niższe niż w kraju rodzinnym. Zabezpieczenie finansowe – warto zadbać o odpowiednie zabezpieczenie finansowe, takie jak fundusz awaryjny, ubezpieczenie zdrowotne czy polisa na życie, aby zminimalizować ryzyko związane z nieoczekiwanymi wydarzeniami, które mogą wpłynąć na naszą stabilność finansową w nowym kraju. 38. Planowanie finansowe a starzenie się Z wiekiem zmieniają się nasze potrzeby i priorytety finansowe. Warto już teraz pomyśleć o zabezpieczeniu swojej przyszłości, aby uniknąć problemów finansowych w późniejszych latach. Planowanie finansowe na emeryturę to kluczowy aspekt zarządzania pieniędzmi w długim okresie. Należy wziąć pod uwagę: Oszczędzanie na emeryturę – jednym z najważniejszych aspektów jest systematyczne odkładanie pieniędzy na emeryturę. W Polsce istnieją różne formy oszczędzania na emeryturę, takie jak IKE (Indywidualne Konto Emerytalne) czy PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe), które pomagają zbudować dodatkowy kapitał na przyszłość. Wybór odpowiednich inwestycji – w zależności od wieku, poziomu ryzyka oraz celów emerytalnych, warto dostosować portfel inwestycyjny. Dla osób młodszych dobrym wyborem mogą być inwestycje wyższe ryzyko, takie jak akcje, a dla osób starszych – bezpieczniejsze inwestycje, takie jak obligacje lub fundusze emerytalne. Utrzymanie płynności finansowej – na emeryturze może być trudniej utrzymać stałe dochody, dlatego warto zainwestować w źródła dochodu pasywnego, takie jak wynajem nieruchomości, dywidendy z akcji czy dochody z działalności gospodarczej. Planowanie wydatków emerytalnych – należy oszacować, jakie wydatki będziemy ponosić na emeryturze, uwzględniając zmieniające się potrzeby zdrowotne, koszty życia czy podróże. Dzięki temu łatwiej będzie określić, jak dużą kwotę musimy zgromadzić na ten okres. 39. Finansowanie edukacji dzieci Jednym z ważniejszych celów finansowych dla rodziców jest zapewnienie odpowiedniej edukacji dla dzieci. Warto już na wczesnym etapie życia dziecka pomyśleć o oszczędzaniu na przyszłe koszty związane z nauką. Planowanie finansowe na edukację obejmuje: Oszczędzanie na edukację – rodzice mogą zacząć odkładać pieniądze na edukację dzieci w formie lokat, kont oszczędnościowych czy funduszy inwestycyjnych. Dzięki systematycznemu odkładaniu pieniędzy przez kilka lat mogą stworzyć solidną bazę na przyszłe wydatki. Wybór formy oszczędzania – oprócz standardowych kont oszczędnościowych, warto rozważyć inwestycje, które mogą przynieść wyższe zyski w długim okresie, takie jak fundusze inwestycyjne czy obligacje. Edukacja finansowa dzieci – warto już od najmłodszych lat uczyć dzieci, jak zarządzać pieniędzmi, oszczędzać i podejmować mądre decyzje finansowe. Takie umiejętności są cenne w dorosłym życiu i pomagają unikać niepotrzebnych wydatków oraz zarządzać finansami w przyszłości. 40. Podsumowanie Planowanie finansowe to nie tylko kwestia codziennego zarządzania pieniędzmi, ale także myślenia o przyszłości. Niezależnie od tego, czy chodzi o zarządzanie finansami w obliczu kryzysów, inflacji, emigracji czy starzenia się, odpowiednie planowanie pozwala zminimalizować ryzyko finansowe i zapewnić stabilność finansową. Ważne jest, aby podejmować mądre decyzje finansowe, tworzyć fundusze awaryjne, inwestować w długoterminowe cele oraz regularnie monitorować sytuację finansową. Tylko wtedy będziemy w stanie skutecznie zarządzać naszymi pieniędzmi i osiągać cele życiowe. 47. Zarządzanie finansami w dobie cyfryzacji W dzisiejszym świecie, cyfryzacja zmienia sposób, w jaki zarządzamy naszymi finansami. Technologie takie jak bankowość internetowa, aplikacje do budżetowania czy kryptowaluty wpływają na nasze podejście do pieniędzy. Aby skutecznie zarządzać finansami w erze cyfrowej, warto zwrócić uwagę na kilka istotnych aspektów: Bankowość internetowa i mobilna – korzystanie z aplikacji bankowych pozwala na bieżąco śledzić saldo konta, dokonywać płatności, przelewać pieniądze czy zarządzać oszczędnościami. Warto korzystać z narzędzi, które oferują banki, aby monitorować swoje finanse w sposób wygodny i bezpieczny. Aplikacje do budżetowania – istnieje wiele aplikacji, które pomagają w tworzeniu budżetu, śledzeniu wydatków oraz analizowaniu finansów. Dzięki tym narzędziom, możemy łatwiej zrozumieć, gdzie wydajemy najwięcej, i gdzie można zaoszczędzić. Aplikacje do budżetowania oferują także funkcję automatycznego kategoryzowania wydatków i przypomnienia o płatnościach. Kryptowaluty i blockchain – technologia blockchain oraz kryptowaluty stają się coraz bardziej popularne jako alternatywne źródło przechowywania wartości. Inwestowanie w Bitcoin, Ethereum czy inne kryptowaluty może stanowić część długoterminowej strategii inwestycyjnej, jednak wiąże się z dużym ryzykiem i zmiennością. Należy dokładnie zrozumieć mechanizmy działania tej technologii, zanim zdecydujemy się na inwestycje w cyfrowe aktywa. Cyberbezpieczeństwo – z rosnącą liczbą transakcji online, kwestia bezpieczeństwa staje się kluczowa. Należy dbać o odpowiednie zabezpieczenia, takie jak silne hasła, dwuetapowa weryfikacja czy korzystanie z aplikacji do zarządzania hasłami. Dzięki tym środkom ostrożności, nasze pieniądze i dane będą lepiej chronione przed cyberzagrożeniami. 48. Planowanie finansowe dla przedsiębiorców Przedsiębiorcy mają nieco inną perspektywę na planowanie finansowe niż osoby prywatne. Dla właścicieli firm zarządzanie pieniędzmi obejmuje nie tylko finanse osobiste, ale także prowadzenie działalności gospodarczej, optymalizowanie kosztów, inwestowanie w rozwój czy zarządzanie ryzykiem. Skuteczne planowanie finansowe dla przedsiębiorcy obejmuje: Tworzenie budżetu firmowego – podobnie jak w życiu prywatnym, przedsiębiorcy powinni stworzyć budżet, który uwzględnia wszystkie koszty związane z prowadzeniem firmy, takie jak wynagrodzenia, czynsz, materiały, marketing, czy inne opłaty. Regularne monitorowanie wydatków pomoże utrzymać rentowność firmy. Optymalizacja podatkowa – przedsiębiorcy mają możliwość skorzystania z różnych ulg podatkowych i strategii optymalizacji podatkowej, które mogą pomóc zmniejszyć wysokość należnych podatków. Warto skorzystać z usług doradcy podatkowego, który pomoże w znalezieniu najlepszych rozwiązań. Zarządzanie przepływami pieniężnymi (cash flow) – dla firm ważne jest, aby na bieżąco monitorować wpływy i wypływy gotówki. Dobre zarządzanie przepływami pieniężnymi pozwala na zapewnienie płynności finansowej, a tym samym na uniknięcie problemów związanych z niewypłacalnością. Należy regularnie sprawdzać, czy firma ma wystarczająco dużo środków na opłacenie swoich zobowiązań. Inwestowanie w rozwój – przedsiębiorcy powinni regularnie inwestować w rozwój swojej firmy. Może to obejmować inwestowanie w marketing, szkolenia pracowników, nowe technologie, czy rozwój produktów. Dobrze zaplanowane inwestycje pomagają w długoterminowym rozwoju firmy i jej konkurencyjności na rynku. 49. Planowanie finansowe a mobilność zawodowa Współczesny rynek pracy stawia przed nami wyzwania związane z mobilnością zawodową. Zmiana pracy, przeprowadzka do innego miasta lub kraju, czy praca zdalna to częste sytuacje, z którymi muszą zmierzyć się osoby aktywne zawodowo. Zarządzanie finansami w kontekście mobilności zawodowej obejmuje: Przygotowanie na zmianę dochodów – zmiana pracy wiąże się z potencjalną zmianą wysokości dochodów. Przed podjęciem decyzji o zmianie pracy warto dokładnie przeanalizować, czy nowa posada oferuje lepsze warunki finansowe, a także jak wpłynie to na nasze wydatki. W przypadku przeprowadzki, warto również uwzględnić różnice w kosztach życia w nowym miejscu. Koszty relokacji – przeprowadzka do nowego miasta lub kraju wiąże się z dodatkowymi kosztami, takimi jak wynajem mieszkania, transport, ubezpieczenie zdrowotne czy załatwianie formalności. Warto wcześniej zaplanować te wydatki i stworzyć odpowiedni budżet na przeprowadzkę. Praca zdalna – dla osób pracujących zdalnie, zarządzanie finansami może być bardziej elastyczne, ale również wymaga pewnych zmian w organizacji finansów. Może to obejmować oszczędności związane z brakiem konieczności dojazdów do biura, ale także inwestowanie w odpowiednie narzędzia i oprogramowanie, które pozwolą na efektywną pracę zdalną. Zabezpieczenie przed utratą pracy – w przypadku mobilności zawodowej, warto mieć fundusz awaryjny na wypadek utraty pracy lub przejściowych trudności finansowych. Fundusz ten pozwala na spokojniejsze podejście do zmian zawodowych. 50. Planowanie finansowe a życie w zgodzie z naturą W ostatnich latach coraz więcej osób decyduje się na życie w zgodzie z naturą, co wiąże się z prostszym stylem życia, mniejszym zużyciem zasobów oraz większym naciskiem na ekologię. Planowanie finansowe w takim stylu życia może wyglądać nieco inaczej niż w tradycyjnym modelu. Oto kilka sposobów na włączenie natury do zarządzania finansami: Zrównoważone inwestycje – inwestowanie w zielone technologie, energię odnawialną, ekologiczne produkty czy przedsiębiorstwa, które stosują zasady zrównoważonego rozwoju. Może to obejmować zarówno inwestycje w fundusze inwestycyjne związane z ekologicznymi projektami, jak i lokowanie środków w firmach, które działają na rzecz ochrony środowiska. Oszczędzanie zasobów – życie w zgodzie z naturą wiąże się z dbaniem o zasoby, takie jak woda, energia czy jedzenie. Planowanie finansowe obejmuje w tym przypadku inwestycje w energooszczędne urządzenia, korzystanie z odnawialnych źródeł energii czy oszczędzanie wody. Dzięki tym praktykom można zmniejszyć miesięczne rachunki, a także przyczynić się do ochrony środowiska. Zrównoważona konsumpcja – planowanie finansowe w duchu ekologicznym oznacza także świadome zakupy, wybieranie produktów, które są trwałe, naprawialne lub wykonane z materiałów biodegradowalnych. Zamiast kupować nowe przedmioty, warto inwestować w rzeczy, które są wielofunkcyjne lub nadają się do naprawy. 51. Podsumowanie Zarządzanie finansami jest nie tylko kwestią liczenia pieniędzy, ale także refleksji nad tym, jak nasze decyzje finansowe wpływają na naszą przyszłość i otaczający nas świat. Współczesne technologie, zmiany zawodowe, mobilność, a także troska o środowisko i zrównoważony rozwój stawiają przed nami nowe wyzwania. Skuteczne planowanie finansowe pozwala na osiąganie długoterminowych celów, takich jak zapewnienie stabilności finansowej, inwestowanie w rozwój, a także życie w zgodzie z wartościami i naturą. 52. Zarządzanie finansami a rozwój kariery zawodowej Kariera zawodowa to jeden z najważniejszych obszarów życia, który ma duży wpływ na naszą sytuację finansową. W miarę jak rozwijamy się zawodowo, nasze potrzeby finansowe oraz możliwości dochodowe również się zmieniają. Dlatego warto odpowiednio zaplanować swoje finanse, aby maksymalizować korzyści płynące z rozwoju kariery. W tym kontekście ważne jest: Inwestowanie w rozwój umiejętności – w dynamicznie zmieniającym się rynku pracy, niezbędne jest ciągłe kształcenie i podnoszenie kwalifikacji. Inwestowanie w kursy, szkolenia, studia podyplomowe, czy naukę języków obcych może prowadzić do wyższych zarobków oraz nowych możliwości zawodowych. Optymalizacja zarobków – ważne jest, aby regularnie monitorować i negocjować wysokość wynagrodzenia, zarówno podczas rozmów o awans, jak i przy zmianie pracy. Warto znać średnie stawki rynkowe w swojej branży, co pozwala na lepsze negocjacje i dostosowanie wynagrodzenia do posiadanych umiejętności. Planowanie przejścia na wyższy poziom kariery – rozwój kariery to także długoterminowe planowanie. Ważne jest, aby ustalić cele zawodowe, zarówno te krótko-, jak i długoterminowe. Może to obejmować awans na wyższe stanowisko, zmianę branży lub rozpoczęcie działalności gospodarczej. Zabezpieczenie finansowe w przypadku zmiany kariery – zmiany w karierze, takie jak zmiana branży, przejście na działalność gospodarczą czy zmniejszenie etatu, mogą wiązać się z chwilowym spadkiem dochodów. Dlatego warto mieć fundusz awaryjny oraz zaplanować alternatywne źródła dochodu, które pomogą w przejściu przez ten etap. 53. Finanse a zarządzanie czasem Czas to cenny zasób, który ma bezpośredni wpływ na nasze finanse. Sposób, w jaki zarządzamy czasem, może wpłynąć na nasze możliwości zarobkowe, efektywność w pracy, a także na możliwość oszczędzania i inwestowania. Zarządzanie finansami w kontekście zarządzania czasem obejmuje: Efektywność pracy – skuteczne zarządzanie czasem pracy może przynieść większe zyski, zarówno w przypadku pracy na etacie, jak i działalności gospodarczej. Dobre planowanie zadań, priorytetyzowanie obowiązków i unikanie prokrastynacji pozwala na zwiększenie wydajności, co może przełożyć się na wyższe wynagrodzenie, premie lub większą liczbę zleceń w przypadku freelancerów. Automatyzacja finansów – podobnie jak w pracy, także w zarządzaniu finansami warto dążyć do automatyzacji procesów. Ustawienie stałych przelewów na oszczędności, inwestycje czy spłatę długów pozwala na oszczędzenie czasu oraz systematyczne budowanie kapitału. Równowaga między życiem zawodowym a prywatnym – odpowiednie zarządzanie czasem pozwala na lepszą równowagę między pracą a życiem osobistym. Osoby, które dbają o ten balans, są bardziej efektywne, co w konsekwencji może prowadzić do lepszej sytuacji finansowej. Regularne przerwy, dbanie o odpoczynek czy czas z rodziną pozwala na uniknięcie wypalenia zawodowego, co może negatywnie wpływać na wyniki finansowe. 54. Planowanie finansowe a zdrowie Zdrowie to najcenniejszy zasób, który ma ogromny wpływ na nasze życie zawodowe i finansowe. Problemy zdrowotne mogą prowadzić do utraty dochodów, wysokich kosztów leczenia oraz zwiększenia wydatków na leki czy rehabilitację. Dlatego warto uwzględnić kwestie zdrowotne w planowaniu finansowym, aby zminimalizować ryzyko negatywnych skutków dla naszych finansów. Warto: Inwestować w profilaktykę zdrowotną – regularne badania, zdrowa dieta, aktywność fizyczna i unikanie używek to inwestycje, które pozwalają na utrzymanie dobrego zdrowia i zapobiegają poważnym chorobom. Dbałość o zdrowie pozwala na uniknięcie kosztów leczenia i utraty zdolności do pracy. Ubezpieczenia zdrowotne – odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne pozwala na szybszy dostęp do specjalistów, leczenia czy rehabilitacji, co w przypadku poważniejszych problemów zdrowotnych może znacząco obniżyć koszty. Dobre ubezpieczenie zdrowotne to inwestycja w zdrowie, która może ochronić nas przed wysokimi kosztami leczenia. Ubezpieczenie na życie i niezdolność do pracy – w przypadku choroby, która uniemożliwia pracę, ubezpieczenie na życie lub ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy może zapewnić dochód w trudnych chwilach. Tego typu polisy pozwalają na zabezpieczenie finansowe siebie i swojej rodziny w razie problemów zdrowotnych. 55. Zarządzanie finansami w przypadku rozwodu Rozwód to jedno z najbardziej stresujących wydarzeń w życiu, które wiąże się z wieloma zmianami – zarówno emocjonalnymi, jak i finansowymi. Podział majątku, alimenty, zmiana sytuacji mieszkaniowej – to wszystko wiąże się z koniecznością ponownego zaplanowania finansów. Kluczowe w tym okresie jest: Podział majątku – rozwód wiąże się z podziałem wspólnego majątku, który może obejmować nieruchomości, oszczędności, samochody czy inne cenne przedmioty. Warto dokładnie przeanalizować wartość poszczególnych aktywów i ustalić sprawiedliwy podział. Alimenty i opieka nad dziećmi – w przypadku rozwodu, który wiąże się z opieką nad dziećmi, warto zaplanować koszty utrzymania dzieci, w tym alimenty, opłaty szkolne, medyczne, czy inne wydatki. Osoby płacące alimenty powinny odpowiednio dostosować swoje finanse, aby móc je regularnie regulować. Zmiana sytuacji mieszkaniowej – po rozwodzie często następuje zmiana miejsca zamieszkania, co wiąże się z kosztami wynajmu mieszkania, zakupem nowego wyposażenia czy opłatami związanymi z przeprowadzką. Ważne jest, aby wcześniej zaplanować te wydatki i dostosować budżet do nowych warunków. Konsolidacja zadłużenia – jeśli rozwód wiąże się z zadłużeniem, warto rozważyć konsolidację długów lub negocjację z wierzycielami w celu uzyskania korzystniejszych warunków spłat. Dzięki temu można uniknąć dalszych problemów finansowych po rozwodzie. 56. Zarządzanie finansami w kontekście nieruchomości Nieruchomości są jednym z najważniejszych elementów planowania finansowego, zarówno w kontekście inwestycji, jak i w przypadku posiadania własnego mieszkania. Niezależnie od tego, czy chodzi o zakup nieruchomości na własny użytek, czy inwestycje w nieruchomości, warto uwzględnić w planie finansowym: Zakup nieruchomości – przed zakupem mieszkania czy domu warto przeanalizować swoje finanse, obliczyć, ile możemy przeznaczyć na wkład własny i jaką ratę kredytu jesteśmy w stanie spłacać. Istotne jest, aby dobrze ocenić wartość nieruchomości oraz prognozy dotyczące rozwoju rynku nieruchomości. Inwestowanie w nieruchomości – inwestowanie w nieruchomości może przynieść wysokie zyski, zarówno poprzez wynajem, jak i późniejszą sprzedaż. Ważne jest, aby przy wyborze nieruchomości kierować się lokalizacją, potencjałem rozwoju okolicy, a także stanem technicznym budynku. Wynajem nieruchomości – wynajem mieszkań to popularna forma inwestycji, która może przynieść regularne dochody pasywne. Jednak wynajem wiąże się także z kosztami zarządzania nieruchomościami, naprawami, podatkami, czy okresami, gdy nieruchomość jest pusta. Warto więc zaplanować te koszty i uwzględnić je w długoterminowej strategii finansowej. 57. Podsumowanie Planowanie finansowe jest kluczowym elementem życia, który wpływa na naszą stabilność emocjonalną, zdrowie, kariery zawodowe oraz jakość życia. Warto zatem podejść do zarządzania finansami holistycznie, uwzględniając różnorodne aspekty życia, takie jak rozwój kariery, zdrowie, zmieniające się okoliczności, jak rozwód czy zakup nieruchomości. Regularne dostosowywanie swojego planu finansowego do bieżących potrzeb oraz dbałość o oszczędności i inwestycje to klucz do długoterminowego sukcesu finansowego i osobistego dobrobytu. Planowanie finansowe – definicja Planowanie finansowe to nieodłączna część zarządzania finansami, która skupia się na prognozowaniu, analizowaniu i planowaniu działań mających wpływ na kondycję finansową przedsiębiorstwa. Dzięki niemu przedsiębiorstwo może lepiej zarządzać swoimi zasobami, alokować kapitał, identyfikować ryzyko i określać cele biznesowe. Planowanie finansowe to strategiczny proces, który umożliwia firmom modelowanie przyszłych kierunków i podejmowanie działań w celu optymalizacji wyników biznesowych. Definicja planowania finansowego Proces ten obejmuje różne elementy, takie jak budżetowanie, prognozowanie, modelowanie scenariuszy oraz tworzenie długoterminowych strategii finansowych. Dzięki planowaniu finansowemu przedsiębiorstwo może lepiej reagować na zmieniające się warunki rynkowe i osiągać większą stabilność finansową. Cele planowania finansowego Cele planowania finansowego obejmują określenie zapotrzebowania na kapitał, wynikającego z planowanych działań oraz identyfikację luki finansowej poprzez różnicę między planowanymi aktywami a pasywami. Istotne jest także ustalenie rodzaju, wysokości i terminowości kapitałów własnych lub kapitałów obcych, służących pokryciu tej luki, co zapewnia stabilność finansową przedsiębiorstwa. Dodatkowo analiza płynności w poszczególnych obszarach działalności pomaga zapewnić odpowiednią dostępność środków na bieżące operacje i inwestycje, minimalizując ryzyko braku płynności finansowej firmy. Aspekty planowania finansowego Aspekty planowania finansowego obejmują różne elementy – zaczynając od ustalenia horyzontu planowania, czyli okresu, na którym koncentruje się cały proces. Ten okres zazwyczaj wynosi od dwóch do pięciu lat i pozwala na bardziej kompleksowe podejście do określenia celów finansowych. Kolejnym istotnym aspektem jest proces integrowania drobnych propozycji inwestycyjnych z różnych działów operacyjnych w jeden spójny plan. Ta integracja jest znacząca dla efektywnego wykorzystania zasobów i zapewnienia spójności w działaniach przedsiębiorstwa. Ważnym elementem planowania finansowego jest również opracowanie zbiorów założeń, dotyczących najistotniejszych zmiennych. Obejmuje to przygotowanie trzech rodzajów planów: pesymistycznego, normalnego i optymistycznego. Plan pesymistyczny opiera się na krytycznych założeniach i służy do identyfikacji potencjalnych ryzyk. Plan normalny uwzględnia najbardziej prawdopodobne założenia, a plan optymistyczny zakłada entuzjastyczne podejście i identyfikuje możliwe okazje rozwojowe. Dobre praktyki w planowaniu finansowym Nie ma potrzeby posiadania praktycznych umiejętności planowania finansowego, aby móc stworzyć skuteczny plan finansowy. Do zarządzania finansami przedsiębiorstw konieczne są nie tylko umiejętności, lecz także znajomość dobrych praktyk i metod, które polecane są przez doświadczonych specjalistów: Symulacje Monte Carlo Symulacje Monte Carlo są zaawansowaną techniką analizy, która polega na generowaniu tysięcy lub nawet milionów losowych scenariuszy na podstawie określonych parametrów i prawdopodobieństw. Poprzez symulację wielu możliwych wyników firma może lepiej zrozumieć rozkład prawdopodobieństwa różnych scenariuszy i ich wpływ na wyniki finansowe. Symulacje Monte Carlo są szczególnie przydatne w sytuacjach, gdzie istnieje wiele zmiennych i niepewności, co umożliwia lepsze przygotowanie się do potencjalnych ryzyk i podjęcie bardziej świadomych decyzji biznesowych. Stworzenie planu finansowego na podstawie symulacji Monte Carlo jest dość czasochłonne, ale z pewnością efektywne. Planowanie scenariuszy Planowanie scenariuszy to proces, w którym zespół finansowy tworzy różnorodne mapy możliwych przyszłych wydarzeń – od optymistycznych do pesymistycznych, aby lepiej zrozumieć wpływ różnych czynników na kondycję finansową firmy. Poprzez analizę tych scenariuszy firma może przygotować się do różnych możliwych sytuacji, podejmując odpowiednie działania w celu zminimalizowania ryzyka i maksymalizacji szans na sukces. Planowanie scenariuszy obejmuje również określenie konkretnych kroków, które należy podjąć w każdym z wariantów, co pozwala na szybką reakcję na zmiany otoczenia biznesowego. Planowanie finansowe poprzez planowanie scenariuszy jest odpowiedzią na potrzeby oceny płynności finansowej. Metoda prognozowania liniowego Jest stosowana głównie w sytuacjach, gdy firma doświadcza stałego tempa wzrostu lub spadku. Polega ona na analizie historycznych danych i stosowaniu prostych operacji matematycznych do wyznaczenia trendu wzrostu lub spadku. Na podstawie danych metoda ta generuje prognozy przyszłych wyników finansowych, co umożliwia przedsiębiorstwu określenie celów budżetowych i planowanie długoterminowych strategii. Planowanie finansowe na podstawie tej metody jest często wybierane przez studentów kierunków ekonomicznych, jak i specjalistów, którzy od lat zajmują się tworzeniem planu finansowego. Metoda prognozowania na podstawie średniej ruchomej Polega ona na obliczaniu średnich wyników w określonych okresach czasowych, takich jak dni, miesiące czy kwartały. Ta technika pozwala na śledzenie trendów i eliminację krótkoterminowych fluktuacji w danych, co ułatwia identyfikację długoterminowych wzorców. Jednakże zwykle nie jest stosowana do prognozowania dłuższych okresów, takich jak lata, ponieważ może wystąpić zbyt duże opóźnienie w reakcji na zmiany w trendach. Metoda ta jest przydatna głównie do śledzenia krótkoterminowych trendów i wykrywania ewentualnych zmian w kierunku rynkowym. Metoda prognozowania z wykorzystaniem prostej regresji liniowej Metoda prognozowania z wykorzystaniem prostej regresji liniowej opiera się na analizie zależności między jedną zmienną objaśniającą (zmienną niezależną), a zmienną zależną, której wartość chcemy przewidzieć. Przy użyciu tej metody tworzy się linię trendu na wykresie, która najlepiej dopasowuje się do danych, co umożliwia prognozowanie przyszłych wartości na podstawie obserwacji historycznych. Metoda ta jest stosowana w przypadku, gdy istnieje pewna korelacja między zmiennymi, co pozwala na przewidywanie zachowań i trendów na podstawie dostępnych danych. Metoda prognozowania z wykorzystaniem wielokrotnej regresji liniowej Metoda prognozowania z wykorzystaniem wielokrotnej regresji liniowej jest bardziej zaawansowaną techniką, która uwzględnia wpływ wielu zmiennych niezależnych na zmienną zależną. W tym przypadku tworzy się model regresji, który bierze pod uwagę różne czynniki wpływające na badane zjawisko. Analiza ta umożliwia przewidywanie przyszłych wartości z większą dokładnością, ponieważ uwzględnia szerszy zakres czynników determinujących zmiany w danych. Metoda wielokrotnej regresji liniowej jest często stosowana w bardziej złożonych sytuacjach, gdzie istnieje wiele czynników wpływających na badane zjawisko, co umożliwia bardziej precyzyjne prognozowanie. Żaden biznesplan nie może istnieć bez dobrego planu finansowego. Plan finansowy to kluczowy dokument nie tylko na początku działalności, ale i w momencie, gdy firma już istnieje. Bieżące planowanie finansów pozwala minimalizować zagrożenia, które pojawiają się w firmie. Plan finansowy, który będzie stworzony, wymaga skoordynowania planów strategicznych w innych dziedzinach. Chodzi tu np. np. o produkcję czy marketing. Jak stworzyć plan finansowy? Plan finansowy ma 5 kroków. Po pierwsze trzeba przygotować sprawozdanie finansowe, które zawiera przewidywania dotyczące przyszłości firmy. Taki punkt wyjścia jest konieczny do tego, by ocenić, w jaki sposób realizowany jest plan operacyjny. Chodzi tu o zyski, a także inne wskaźniki, które określają kondycję firmy. Żeby plan finansowy był dobry, należy podjąć próbę oszacowania, ile pieniędzy będzie potrzebnych, żeby udało się dane przedsięwzięcie zorganizować. Trzeba też podać przewidywania związane ze środkami, które pojawią się w przyszłości, a które będą osiągnięte poprzez* wykonanie planu finansowego*. W takim wypadku bierzemy pod uwagę 5 lat. Kolejny element to sprawdzenie, w jaki sposób wydawane są pieniądze w firmie. Ostatni krok to wymyślenie taktyki, która przyczyni się do przeciwdziałania wszystkim problemom, które mogą zagrażać firmie, jeśli prognoza finansowa się nie sprawdzi. Prognozę finansową można przygotować na kilka sposobów. Pierwszy to metoda z góry na dół. Opiera się ona na tym, że tworzymy obraz sytuacji finansowej firmy i wskazujemy możliwe stopnie popytu. Zaznaczamy też, ile jesteśmy w stanie w przyszłości z tego zrealizować. Prognoza w planie finansowym pozwala przewidzieć i zaplanować zadania dla działów firmy. Jeśli stworzymy prognozę według metody z dołu do góry, to mamy na myśli prognozę sprzedaży, która obejmuje konkretne działy w firmie. Takie małe plany składają się na duży, ogólny plan finansowy. Trzecią metodą jest metoda interakcyjna. To wymieszanie obu tych technik. Wskaźniki operacyjne w planie finansowym Każda firma powstaje po to, by generować zyski. Jednak konkurencja może sprawić, że nie zawsze uda się wygenerować oczekiwane zyski. Bardzo ważne jest tu zrozumienie sposobu, w jaki firma jest w stanie wykorzystać zasoby. Kluczowe stają się wskaźniki operacyjne. Przygotowując plan finansowy, powinniśmy zwrócić uwagę na trzy podstawowe wskaźniki związane z rentownością: sprzedaż, majątek i kapitały własne. Wskaźniki określające rentowność sprzedaży dotyczą stosunku wyników finansowych do tego, jak duża jest sprzedaż. Wskaźniki rentowności majątku pokazuje nam jaki zysk osiągamy w porównaniu do tego, jak duży mamy majątek. Takie wskaźniki pokazują, które aktywa wytwarzają najwięcej zysków. 58. Planowanie finansowe w okresie przedemerytalnym Przed osiągnięciem wieku emerytalnego warto zacząć szczególnie intensywnie planować swoje finanse, aby móc cieszyć się wygodnym życiem na emeryturze. Okres przedemerytalny to czas, w którym należy dokonać przeglądu dotychczasowych oszczędności, przygotować plan na przyszłe dochody i zastanowić się, jakie będą potrzeby finansowe na emeryturze. Ważne aspekty planowania w tym okresie to: Oszczędzanie na emeryturę – jeśli jeszcze nie zaczęliśmy oszczędzać na emeryturę, to jest najwyższy czas. Warto zapisać się do programów emerytalnych, takich jak Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK), IKE czy IKZE, które pomogą zbudować kapitał na przyszłość. Im wcześniej zaczniemy oszczędzać, tym większą kwotę zgromadzimy na emeryturze. Prognoza wydatków emerytalnych – warto oszacować, jakie będą nasze miesięczne wydatki na emeryturze, uwzględniając zmiany w stylu życia, takie jak mniejsza liczba obowiązków zawodowych czy zmniejszenie dochodów. Ustalenie realistycznego budżetu pozwoli nam dostosować oszczędności i inwestycje do przyszłych potrzeb. Zabezpieczenie zdrowia – na emeryturze nasze potrzeby zdrowotne mogą wzrosnąć, dlatego warto pomyśleć o dodatkowym ubezpieczeniu zdrowotnym, które zapewni szybki dostęp do lekarzy i specjalistów. Można także rozważyć inwestycję w zdrowie poprzez zdrową dietę i aktywność fizyczną, które mogą zmniejszyć przyszłe koszty leczenia. Planowanie spadkowe – okres przedemerytalny to także dobry moment, by pomyśleć o przyszłości po swojej śmierci. Sporządzenie testamentu, zaplanowanie, kto i jak przejmie nasz majątek, oraz zabezpieczenie majątku na rzecz najbliższych to ważne kroki w zarządzaniu finansami w późniejszych latach życia. 59. Finanse w kontekście rozwoju osobistego Wiele osób traktuje finanse jako jedynie narzędzie do utrzymania stabilności życiowej, ale tak naprawdę skuteczne zarządzanie pieniędzmi może być również kluczem do realizacji naszych pasji, marzeń i osobistego rozwoju. Oto jak planowanie finansowe może wspierać naszą drogę ku rozwojowi osobistemu: Inwestowanie w edukację – jednym z najlepszych sposobów na rozwój osobisty jest inwestowanie w siebie poprzez edukację. Kursy, studia podyplomowe, książki, warsztaty czy nauka nowych umiejętności mogą pomóc w zdobyciu nowych kwalifikacji, które później przekładają się na lepsze zarobki i większą satysfakcję z życia zawodowego. Budowanie doświadczeń – finansowanie doświadczeń, takich jak podróże, spotkania z inspirującymi ludźmi, uczestnictwo w wydarzeniach, które rozwijają naszą kreatywność i pasje, pozwala na wzbogacenie życia osobistego. Takie inwestycje nie tylko przyczyniają się do rozwoju osobistego, ale również zwiększają naszą radość z życia. Zwiększanie samoświadomości finansowej – im więcej rozumiemy na temat swoich finansów, tym łatwiej podejmować mądre decyzje finansowe. Regularna edukacja na temat finansów, planowanie budżetu, oszczędzanie i inwestowanie pomagają osiągnąć większą stabilność finansową, co z kolei wspiera naszą wolność i rozwój osobisty. Dbanie o zdrowie – inwestowanie w zdrowie to nie tylko kwestia medycznych wydatków, ale również dbałości o nasze ciało i umysł. Aktywność fizyczna, medytacja, zdrowe odżywianie i regularne odpoczynki pozwalają na długotrwały rozwój i pełniejsze życie. 60. Finanse a decyzyjność i podejmowanie ryzyka Podejmowanie decyzji finansowych to jedno z najważniejszych zadań, z którym spotykamy się w życiu codziennym. Niezależnie od tego, czy chodzi o wybór odpowiednich inwestycji, czy zarządzanie domowym budżetem, każda decyzja wiąże się z określonym poziomem ryzyka. Rozumienie ryzyka i umiejętność podejmowania świadomych decyzji ma kluczowe znaczenie dla zdrowia finansowego. Aby lepiej zarządzać ryzykiem, warto: Określić poziom tolerancji ryzyka – nie każda osoba jest gotowa podjąć ryzyko inwestycyjne. Określenie, jaki poziom ryzyka jesteśmy w stanie zaakceptować w inwestycjach, pomaga w doborze odpowiednich instrumentów finansowych, takich jak akcje, obligacje, fundusze inwestycyjne czy nieruchomości. Podejmowanie decyzji opartych na danych – w procesie podejmowania decyzji finansowych warto korzystać z twardych danych i analiz. Wiedza na temat rynku, prognoz ekonomicznych, historii danej inwestycji czy sytuacji gospodarczej pozwala podjąć bardziej świadome i przemyślane decyzje. Długoterminowa perspektywa – w inwestowaniu warto myśleć w kategoriach długoterminowych. Decyzje, które podejmujemy dzisiaj, mają duży wpływ na naszą sytuację finansową w przyszłości, dlatego warto unikać impulsów i krótkoterminowych decyzji opartych na emocjach. Edukacja w zakresie ryzyka – im więcej wiemy o ryzyku, tym łatwiej jest je kontrolować. Inwestowanie w edukację finansową, udział w kursach czy czytanie literatury dotyczącej zarządzania ryzykiem inwestycyjnym i osobistym może znacznie poprawić nasze umiejętności podejmowania decyzji. 61. Zarządzanie finansami a zmiana stylu życia W życiu każdego człowieka przychodzi moment, w którym zachodzi zmiana stylu życia. Może to być związane z przejściem na inną dietę, zmianą nawyków, przeprowadzką do innego miasta lub kraju, lub po prostu zmianą preferencji konsumpcyjnych. Każda z tych zmian ma wpływ na nasze finanse, dlatego warto odpowiednio zaplanować finansowo taką transformację: Zmiana nawyków konsumpcyjnych – jeśli postanowiliśmy zmniejszyć konsumpcję i żyć zgodnie z minimalizmem, należy dostosować do tego nasz budżet. Oznacza to mniejsze wydatki na rzeczy materialne, ale większą koncentrację na jakości życia. Przemyślane zakupy i eliminowanie niepotrzebnych wydatków pozwala na zaoszczędzenie pieniędzy. Zmiana stylu życia w kierunku zdrowia – podejmując decyzję o bardziej aktywnym i zdrowym trybie życia, musimy wziąć pod uwagę wydatki na zdrową żywność, sprzęt sportowy, aktywności fizyczne czy kursy edukacyjne związane z utrzymaniem dobrego zdrowia. Przewidywanie tych wydatków pomoże w płynniejszym dostosowaniu budżetu do nowego stylu życia. Przeprowadzka do nowego miejsca – zmiana miejsca zamieszkania, zwłaszcza do innego miasta czy kraju, wiąże się z nowymi wydatkami. Wynajem mieszkania, adaptacja do nowych warunków, różnice w kosztach życia mogą wpłynąć na nasze finanse. Warto odpowiednio zaplanować te koszty i dostosować budżet, aby uniknąć finansowego stresu. Dostosowanie wydatków do nowych pasji – zmiana stylu życia może również oznaczać zmianę zainteresowań i pasji. Często wiąże się to z nowymi wydatkami, takimi jak kursy, książki, sprzęt czy inne akcesoria związane z nowymi hobby. Dobrze jest przeanalizować, ile możemy przeznaczyć na rozwijanie tych pasji, jednocześnie nie zapominając o innych ważnych aspektach życia. 62. Podsumowanie Planowanie finansowe to proces, który ma ogromne znaczenie w życiu każdego człowieka, niezależnie od etapu życia, stylu życia czy celów, jakie sobie stawiamy. Warto regularnie przeglądać swoje finanse, dostosowywać je do zmieniających się warunków i celów oraz edukować się w tym zakresie. Dzięki odpowiedniemu zarządzaniu finansami możemy nie tylko zapewnić sobie stabilność finansową, ale także realizować marzenia, rozwijać pasje, dbać o zdrowie i budować lepszą przyszłość dla siebie i swoich bliskich. 63. Zarządzanie finansami w kontekście digitalizacji i nowych technologii W dobie cyfryzacji technologia staje się nieodłącznym elementem zarządzania finansami. Zmienia się sposób, w jaki przechowujemy pieniądze, inwestujemy, a także jak zarządzamy budżetem domowym. Nowe technologie mają potencjał do zrewolucjonizowania podejścia do finansów osobistych. Aby w pełni wykorzystać możliwości, które oferują, warto zwrócić uwagę na: Fintech i aplikacje finansowe – aplikacje do zarządzania budżetem, inwestycji czy planowania finansowego stają się coraz popularniejsze. Dzięki nim łatwiej kontrolować swoje wydatki, planować oszczędności, a także inwestować w różne instrumenty finansowe. Przykłady aplikacji to Mint, YNAB (You Need A Budget), czy Revolut, które oferują różne usługi związane z zarządzaniem finansami. Inwestowanie w technologie blockchain – technologia blockchain, a szczególnie kryptowaluty, stają się coraz bardziej popularnym sposobem inwestowania. Choć wiąże się to z pewnym ryzykiem, dla osób, które rozumieją ten rynek, może to być sposób na dywersyfikację portfela inwestycyjnego. Płatności mobilne i cyfrowe portfele – rosnąca popularność płatności mobilnych i cyfrowych portfeli, takich jak Apple Pay, Google Pay, czy PayPal, zmienia sposób dokonywania płatności. Dzięki tym narzędziom możemy szybciej i wygodniej zarządzać naszymi finansami codziennymi. Automatyzacja oszczędzania – wiele platform fintech oferuje opcje automatycznego oszczędzania, które mogą pomóc w budowaniu oszczędności na różne cele. Ustawienie automatycznych przelewów na konto oszczędnościowe czy inwestycyjne może pomóc w systematycznym odkładaniu pieniędzy bez konieczności podejmowania codziennych decyzji. 64. Zarządzanie finansami a cele życiowe Skuteczne zarządzanie finansami jest nie tylko kwestią oszczędzania i inwestowania, ale również sposobem na realizację naszych życiowych celów. Pieniądze są narzędziem, które pomaga nam w osiągnięciu wymarzonego stylu życia, spełnianiu marzeń oraz realizacji długoterminowych aspiracji. Planowanie finansowe w kontekście celów życiowych obejmuje: Cele krótkoterminowe vs długoterminowe – ważne jest, aby oddzielić cele krótkoterminowe, takie jak wakacje czy nowy sprzęt, od celów długoterminowych, jak zakup domu, zabezpieczenie emerytalne czy edukacja dzieci. Każdy cel wymaga innego podejścia i strategii oszczędzania. Ustalanie priorytetów – czasami nasze cele mogą być sprzeczne lub wymagają dużych nakładów finansowych. Ważne jest, aby ustalić, które cele są najważniejsze i skupić się na ich realizacji, jednocześnie rezygnując z mniej istotnych wydatków. Realistyczne prognozowanie potrzeb finansowych – przy planowaniu długoterminowych celów warto dokładnie oszacować, ile środków będziemy potrzebować w przyszłości. Ustalając konkretne kwoty na zakup mieszkania, podróże czy edukację, łatwiej zaplanować, jak będziemy gromadzić te fundusze. 65. Zarządzanie finansami w kontekście wyzwań społecznych Współczesny świat stawia przed nami wiele wyzwań społecznych, takich jak kryzys klimatyczny, zmiany demograficzne, czy rosnące nierówności. Aby zarządzać finansami w zgodzie z wartościami społecznymi, warto uwzględnić aspekty związane z odpowiedzialnością społeczną i ekologiczną: Inwestowanie odpowiedzialne społecznie (SRI) – inwestowanie w firmy, które angażują się w działania na rzecz zrównoważonego rozwoju, promują etykę i przestrzegają praw człowieka, staje się coraz bardziej popularne. Możemy wybierać fundusze inwestycyjne, które inwestują w akcje firm przestrzegających zasad odpowiedzialności społecznej i środowiskowej. Darowizny i pomoc charytatywna – wiele osób postanawia regularnie przekazywać część swoich dochodów na cele charytatywne. Dbanie o innych, szczególnie w obliczu kryzysów czy pandemii, pozwala nie tylko pomagać, ale także budować pozytywny wpływ na społeczeństwo. Zrównoważony styl życia – wybieranie produktów, które są przyjazne dla środowiska, takich jak ekologiczne jedzenie, odzież z recyklingu czy samochody elektryczne, wpływa na nasze finanse, ale również przyczynia się do poprawy kondycji planety. Decyzje zakupowe oparte na zasadach zrównoważonego rozwoju pozwalają ograniczać ślad węglowy i wspierać ekologiczną gospodarkę. 66. Zarządzanie finansami w kontekście kryzysów gospodarczych Kryzysy gospodarcze mają ogromny wpływ na finanse osobiste i biznesowe. W okresach recesji, wysokiej inflacji czy niestabilności rynków finansowych, zarządzanie finansami staje się wyzwaniem, ale także okazją do przemyślenia swojej strategii finansowej. Aby lepiej radzić sobie w takich sytuacjach, warto: Posiadać fundusz awaryjny – w czasach kryzysu, kiedy dochody mogą się zmniejszyć lub nieregularnie wpływać, fundusz awaryjny staje się nieocenionym wsparciem. Regularne odkładanie części dochodów na ten fundusz pozwala na zachowanie stabilności finansowej w trudnych czasach. Dywersyfikacja źródeł dochodu – poleganie na jednym źródle dochodu w czasie kryzysu może być ryzykowne. Warto pomyśleć o dodatkowych źródłach dochodów, takich jak praca dodatkowa, wynajem nieruchomości czy inwestycje pasywne. Dzięki temu zmniejszamy zależność od jednego strumienia dochodów. Optymalizacja wydatków – w trudniejszych czasach warto ograniczyć wydatki i skupić się na tych, które są niezbędne. Zredukowanie luksusowych wydatków, rezygnacja z niepotrzebnych subskrypcji czy ograniczenie kosztów na rozrywkę pozwala na przejście przez okres kryzysu bez większych trudności finansowych. Monitorowanie sytuacji rynkowej – w czasach kryzysu warto na bieżąco śledzić wydarzenia gospodarcze, zmiany stóp procentowych, poziom inflacji oraz inne czynniki, które mają wpływ na rynki finansowe. Wiedza o sytuacji rynkowej pozwala lepiej dostosować swoje decyzje inwestycyjne oraz planować wydatki. 67. Planowanie finansowe w kontekście zmieniającego się rynku pracy Rynek pracy ciągle się zmienia – automatyzacja, sztuczna inteligencja, praca zdalna czy gig economy to tylko niektóre z trendów, które mają wpływ na sposób, w jaki zarabiamy i zarządzamy swoimi pieniędzmi. Aby skutecznie planować finanse w tym kontekście, warto: Kształtowanie umiejętności przyszłości – w obliczu zmieniających się wymagań na rynku pracy, warto inwestować w rozwój umiejętności, które będą cieszyły się popytem w przyszłości. Może to obejmować programowanie, analitykę danych, sztuczną inteligencję, czy umiejętności miękkie, takie jak zarządzanie projektami czy negocjacje. Adaptacja do pracy zdalnej – praca zdalna daje elastyczność, ale również wymaga przystosowania do nowych realiów. Warto zainwestować w odpowiedni sprzęt, przestrzeń do pracy oraz systemy do zarządzania czasem. Praca zdalna może także wiązać się z dodatkowymi kosztami, takimi jak internet, oprogramowanie czy urządzenia, które warto uwzględnić w budżecie. Elastyczne podejście do kariery – rynek pracy jest coraz bardziej dynamiczny, a tradycyjne ścieżki kariery zawodowej zmieniają się w kierunku elastycznych form zatrudnienia. Planowanie finansowe w tym kontekście powinno uwzględniać możliwość częstych zmian pracy, podejmowania działalności na własny rachunek czy zdobywania doświadczeń w różnych branżach. 68. Podsumowanie Skuteczne zarządzanie finansami to proces, który wymaga elastyczności, wiedzy oraz dostosowania do zmieniających się warunków życiowych, zawodowych i gospodarczych. Zarządzanie pieniędzmi w kontekście nowych technologii, zrównoważonego rozwoju, kryzysów gospodarczych czy zmieniającego się rynku pracy staje się kluczowe dla osiągnięcia finansowej stabilności i sukcesu w długim okresie. Regularne dostosowywanie planu finansowego, inwestowanie w siebie i rozwój osobisty oraz podejmowanie świadomych decyzji finansowych to fundamenty skutecznego zarządzania finansami w dzisiejszym świecie. Planowanie finansowe to niezbędny warunek powodzenia wszelkiej działalności gospodarczej. W każdym systemie gospodarczym istnieje niepewność, dlatego też konieczne jest szczegółowe analizowanie wpływu potencjalnych decyzji na wyniki finansowe prowadzonej działalności. Charakter procesu planowania w gospodarce rynkowej znacznie różni się od planowania w gospodarce centralnie sterowanej, gdzie celem planowania było zapewnienie, aby przedsiębiorstwa działały zgodnie z wytycznymi opracowanymi odgórnie przez państwo. W systemie wolnorynkowym planowanie ma umożliwić podejmowanie racjonalnych decyzji z punktu widzenia kryteriów mikroekonomicznych, a więc z punktu widzenia firmy. Oznacza to odejście od planowania rzeczowego, a skupienie się na planowaniu finansowym, gdyż na wolnym rynku wzrost wartości firmy uzależniony jest od jej dodatnich wyników finansowych. Planowanie finansowe niesie z sobą wiele korzyści. Z jednej strony umożliwia firmie rozpoznanie z jakich funduszy może korzystać, aby zrealizować zamierzenia w sferze rzeczowej oraz dostarcza informacji o przypuszczalnych kosztach tych operacji. Z drugiej strony pozwala na analizę wpływu alternatywnych działań na wynik finansowy firmy, procesy decyzyjne uzależnia więc od kryteriów finansowych. Niewątpliwie istotnym elementem w procesie planowania jest również kontrolowanie przebiegu procesów gospodarczych. Ma ono na celu ocenę realizacji planowanych efektów oraz dostarczenie środków w przypadku odchodzenia od planowanych zadań na skutek zmieniających się warunków zewnętrznych. Planowanie finansowe jest więc procesem, w którym: Analizuje się zależności i związki pomiędzy finansowymi i rzeczowymi aspektami planowanych działań, Ogranicza się niepewność poprzez analizowanie jak teraźniejsze decyzje wpłyną na przyszłą sytuację w firmie, Wybiera się możliwie najlepsze warianty działań, Kontroluje się przebieg procesów gospodarczych oraz bada stopień realizacji planowanych efektów. Planowanie finansowe określa sposoby osiągania celów przedsiębiorstwa. Strategicznym celem każdej firmy jest zwiększanie wartości rynkowej kapitału własnego jej właścicieli. Kryterium to nie przesądza jednak, w jaki sposób kierownictwo będzie dążyć do zamierzonego celu. Plan finansowy jest zestawieniem czynności które należy wykonać aby ten cel osiągnąć. Jednak w warunkach niepewności rynkowej, decyzje często ulegają zmianom, ponadto trzeba je podejmować z dużym wyprzedzeniem, gdyż potrzeba nieraz wiele czasu, aby je wprowadzić w życie. Jeżeli na przykład firma chce wybudować zakład produkcyjny w 2010 r., musi zacząć starać się o kontrahentów i finansowanie w roku 2008 lub nawet wcześniej. Analizując podstawowe problemy planowania, należy mieć na uwadze, że: W firmie mogą ścierać się sprzeczne interesy różnych grup, dlatego też cel osiągnięcia maksymalnej wartości nie zawsze jest w pełni realizowany, Teoria zarządzania nie jest w stanie pomóc firmie w decyzjach dotyczących wyboru struktury kapitału czy proporcji podziału zysku, Na wolnym rynku działalność zawsze prowadzona jest w warunkach niepewności, w związku z tym nie można stwierdzić który z proponowanych wariantów działań będzie najlepszy, Niepewność wymusza na właścicielach konieczność przewidywania przebiegu przyszłych zjawisk, aby zapobiegać ich niekorzystnemu biegowi, Maksymalizacja korzyści właścicieli powiązana jest ze wzrostem, jednak gwałtowny wzrost nie zawsze jest korzystny dla firmy, jest on pożądaną konsekwencją dobrego procesu decyzyjnego, ale nie może być celem samym w sobie. Planowanie finansowe można więc określić jako ocenę skutków, jakie różne warianty działań wywierają na realizację strategicznych celów działalności firmy. Planowanie finansowe w dłuższym lub krótszym czasie pomaga w efektywnym podjęciu decyzji, która będzie miała wpływ na majątkowa sytuację przedsiębiorstwa.(R.Machała 2014, s. 355) TL;DR Planowanie finansowe jest niezbędnym elementem sukcesu działalności gospodarczej. W systemie wolnorynkowym skupia się ono na planowaniu finansowym, które ma na celu wzrost wartości firmy. Planowanie finansowe umożliwia rozpoznanie źródeł finansowania, analizę wpływu działań na wyniki finansowe, kontrolowanie procesów gospodarczych oraz osiąganie celów przedsiębiorstwa. Przez planowanie finansowe można uniknąć niespodzianek oraz zapewnić wykonalność i spójność działań. Metody planowania finansowego obejmują m.in. prognozowanie sprzedaży, sprawozdania finansowe pro forma, wymagania dla aktywów i finansowe oraz założenia ekonomiczne. Metody procentowe, takie jak metoda procentu od sprzedaży i metoda procentu od inflacji, są używane do prognozowania wyników finansowych. Aspekty planowania finansowego Horyzont planowania - jest to długi okres, na którym koncentruje się proces planowania finansowego, przeważnie oznacza kolejne dwa do pięciu lat Agregacja - proces, podczas którego dodawane są drobne propozycje inwestycyjne każdego działu operacyjnego, a całość traktowana jest jako jeden duży projekt Zbiory założeń na temat ważnych zmiennych: Plan pesymistyczny - wymaga stosunkowo krytycznych założeń co do np. produktów firmy czy stanu gospodarki, Plan normalny - przyjęcie najbardziej prawdopodobnych założeń na temat firmy i gospodarki, Plan optymistyczny - zakłada entuzjastyczne podejście co do perspektyw firmy, bierze pod uwagę np. nowe produkty, nowe sposoby finansowania rozwoju Co można osiągnąć przez planowanie finansowe? Badanie interakcji - w planie finansowym powinny być uwzględnione różne propozycje inwestycyjne, wybory finansowe oraz ich wpływ na działanie firmy. Innymi słowy, jeżeli firma planuje nowe inwestycje i wdrożenie nowych projektów, plan finansowy musi odpowiedzieć na pytanie, skąd wziąć środki na sfinansowanie tej działalności. Rozważanie możliwości - plan finansowy daje firmie możliwość zanalizowania, rozpatrzenia i porównania różnych scenariuszy działań. Możliwe jest badanie różnych opcji finansowych i inwestycyjnych oraz ich wpływ na udziałowców firmy. W ten sposób odpowiada się na pytania dotyczące przyszłych linii produkcyjnych firmy oraz optymalnych rozwiązań finansowych. Dokonywana jest również ocena możliwości co do marketingu nowych produktów czy też zamykania fabryk. Unikanie niespodzianek - planowanie finansowe ma odpowiedzieć na pytanie, co stanie się z firmą w przypadku zrealizowania się danego scenariusza wydarzeń. W szczególności ma zawierać rozwiązania na wypadek, gdy poczynione założenia na temat przyszłości okażą się błędne. Zapewnienie wykonalności i wewnętrznej spójności - plan finansowy ma pokazać zależności pomiędzy szczegółowymi celami firmy jak kwestie udziału w rynku, stopy zwrotu z kapitału własnego, dźwigni finansowej itp. a różnymi aspektami działalności. Ponadto w przypadku, gdy niektóre cele okażą się sprzeczne ma narzucić ich zunifikowaną strukturę godzenia - zmodyfikować je i ustalić priorytety. Składniki modelu planowania finansowego Prognoza sprzedaży - prawie wszystkie plany finansowe przyjmują określony poziom sprzedaży i do niego dostosowują pozostałe wartości. Takie rozwiązanie jest powszechne w wielu rodzajach firm: planowanie koncentruje się na planowanej przyszłej sprzedaży, aktywach oraz finansowaniu potrzebnym do wsparcia sprzedaży. Prognoza sprzedaży najczęściej przedstawiana jest jako stopa wzrostu, rzadziej jako konkretna wartość. Z powodu niepewności na wolnym rynku, niektóre przedsiębiorstwa wyspecjalizowały się w prognozowaniu makroekonomicznym i przemysłowym, aby prognoza sprzedaży dostosowana była do zmieniających się warunków gospodarki. Sprawozdania finansowe pro forma - plan finansowy powinien zawierać przypuszczalny bilans, rachunek zysków i strat i rachunek przepływów pieniężnych (cash flow). Dokumenty te określa się jako sprawozdanie finansowe pro forma. Pro forma oznacza tu, że sprawozdania finansowe stanowią formę, którą stosujemy do streszczania różnych zdarzeń, jakie mogą mieć miejsce w przyszłości. Sprawozdania pro forma są generowane przez model planowania finansowego. Użytkownik określa wielkość sprzedaży, a model generuje wynikający z niej rachunek wyników oraz bilas. Wymogi dla aktywów - plan ma opisywać przewidywane nakłady kapitałowe. W wersji minimalnej planowany bilans będzie zawierał zmiany w majątku trwałym ogółem oraz kapitale obrotowym netto. Te zmiany są w rzeczywistości całkowitym budżetem kapitałowym firmy. Proponowane nakłady kapitałowe w różnych dziedzinach muszą być zgodne z ogólnymi przyrostami uwidocznionymi w planie długofalowym. Wymogi finansowe - plan powinien zawierać część dotyczącą koniecznych rozwiązań finansowych. Chodzi tu o uwzględnienie w nim polityki dywidendy oraz polityki zadłużenia. Jeżeli firma zaplanuje przyrost środków pieniężnych poprzez wyemitowanie nowych akcji czy pożyczkę powinna określić jakie rodzaje akcji muszą zostać sprzedane i jakie metody emisji będą najbardziej odpowiednie. "Wypełnienie" - to uwzględnione w planie dodatkowe finansowanie, na wypadek gdy po ustaleniu prognozy sprzedaży i wymaganych wydatków okazało się, że aktywa będą miały większą wartość niż pasywa, a więc bilans się nie zrównoważy. "Wypełnienie" jest więc źródłem finansowania zewnętrznego potrzebnym do uporania się z niedoborami bądź nadwyżkami w finansowaniu i doprowadzeniu do równowagi bilansu. Założenia ekonomiczne - plan musi uwzględnić środowisko ekonomiczne, w którym spodziewa się działać, powinien uwzględnić w przewidywaniach takie wartości jak przyszłą stopę procentową czy stopę podatkową. Wybrane metody planowania finansowego Metoda procentu od sprzedaży (ang. Percentage of Sales Method) Jest to najprawdopodobniej jedna z prostszych metod, która stanowi szczególny przypadek metody stałych zależności. Pozwala ona przewidywać pozycje rachunku wyników i bilansu związanych bezpośrednio z przychodami operacyjnymi. W metodzie procentu od sprzedaży dążymy do znalezienia pozycji bilansu i rachunku wyników, których wartość zależna jest od wartości przychodów ze sprzedaży. "Procedura kreowania tych pozycji wygląda następująco (R.Machała 2014, s. 355): Identyfikacja pozycji bilansu i rachunku wyników, których wielkość uzależniona jest od wielkości przychodów ze sprzedaży. Określenie zależności poszczególnych pozycji od poziomu sprzedaży. Prognoza poziomu przychodów ze sprzedaży na pewną liczbę okresów na przód. Obliczenie wartości pozycji bilansu i rachunku wyników uzależnionych od poziomu sprzedaży przy wykorzystaniu zależności obserwowanych w przeszłości. Zaprognozowanie pozycji bilansu i rachunku wyników nieuzależnionych bezpośrednio od poziomy sprzedaży. Zestawienie otrzymanych wyników w postaci prognozowanych bilansów i rachunków wyników". Posiadając już rachunki oraz bilanse z łatwością obliczyć można także przepływy pieniężne. Wady metody procentu od sprzedaży: Największa wadą tej metody to uproszczenie tezy o zależności liniowej pozycji bilansu i rachunku od przychodów ze sprzedaży. Metoda procentu od inflacji Jest to kolejna metoda należąca do metody stałych zależności (R.Machała 2014, s. 362): Metoda ta zakłada prognozowanie pozycji rachunku wyników pod warunkiem, że będą one rosły w tempie wprost proporcjonalnym do tempa inflacji. Np".Jeśli firma nie zakłada rozwoju działalności to można założyć, że czynsze przez nią płacone będą rosły np. 1,5 razy szybciej niż inflacja itd".(R.Machała 2014, s. 362). Plan finansowy stanowi podstawę gospodarki finansowej każdej jednostki sektora finansów publicznych. Przy jego opracowywaniu konieczne jest ścisłe przestrzeganie wyznaczonych ustawowo terminów i określonych etapów. Prawidłowo opracowany plan finansowy wzmacnia sprawność działania jednostki jako całości. Jest dokumentem jawnym i powinien być znany wszystkim pracownikom. Pomoże to wpływać na akceptację i zrozumienie podejmowanych przez kierownictwo decyzji. Plan finansowy jest narzędziem, które wskazuje jednostkom możliwości wydatkowania przyznanych środków. Jednocześnie określa źródła dochodów. Można by powiedzieć, że kreuje przyjętą w danej jednostce politykę finansową. Okres prac przygotowawczych do opracowania projektu planu finansowego, a następnie planu finansowego zawsze spędza sen z oczu księgowym oraz kierownikom jednostek budżetowych. W planowaniu na 2019 r. mamy nowość. Została wprowadzona nowa podziałka klasyfikacji budżetowej - grupy wydatków. Zarządy jednostek samorządu terytorialnego mają możliwość decydowania o szczegółowości sporządzanych planów finansowych, w zakresie wydatków, swoich jednostek organizacyjnych (jednostek budżetowych). Zmiany mają charakter fakultatywny. W Poradniku zostały przedstawione plusy i minusy zastosowania nowego rozwiązania lub pozostania przy dotychczasowych zasadach. A jednostki, które zechcą skorzystać z możliwości sporządzania planów finansowych jednostek budżetowych w szczegółowości dział, rozdział, grupy wydatków, znajdą w Poradniku gotowy wzór zarządzenia w sprawie poziomu szczegółowości sporządzania planów finansowych na rok 2019. W Poradniku przedstawione są nie tylko mechanizmy przygotowywania planów finansowych i ich realizacji, ale także nieprawidłowości, które nieraz towarzyszą temu procesowi. Z Poradnika można dowiedzieć się m.in.: jakie zmiany wprowadzono w zakresie planów finansowych jednostek organizacyjnych jednostki samorządu terytorialnego na rok 2019, jakie założenia należy przyjąć do opracowania planów finansowych na rok następny, jakie terminy obowiązują przy tworzeniu planów finansowych, jak dokonywać oceny realizacji planu finansowego, jakie konsekwencje może ponieść kierownik jednostki czy główny księgowy za przekroczenie uprawnień w zakresie planów finansowych związane z naruszeniem dyscypliny finansów publicznych. Dopełnienie całości stanowi dodatek specjalny zawierający ZESTAW TESTÓW KONTROLNYCH. Za pomocą testów można samodzielnie skontrolować przestrzeganie przepisów w zakresie tworzenia i zmian planów finansowych dochodów i wydatków jednostek budżetowych oraz przychodów i kosztów samorządowych zakładów budżetowych. Testy z pewnością pozwolą wyeliminować stwierdzone błędy. Ponadto w związku z tym, że w klasyfikacji budżetowej została wprowadzona nowa podziałka - grupy wydatków (łącznie 26), specjalnie dla Prenumeratorów PORADNIKA przygotowaliśmy 1. Podstawy prawne opracowania planów finansowych Podstawą tworzenia planu finansowego są zapisy ustawy z 29 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: uofp) oraz rozporządzenia Ministra Finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (dalej: rozporządzenie w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych). Przepisy uofp w procesie przygotowania, uchwalania i realizacji budżetu określają obowiązujące terminy oraz kompetencje organów jednostki samorządu terytorialnego. Organem stanowiącym jest rada gminy, rada powiatu i sejmik województwa, natomiast organem wykonawczym jest: zarząd - w powiecie i województwie, wójt (burmistrz, prezydent miasta) - w gminie. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego podejmuje uchwałę proceduralną, w której ustala tryb prac nad projektem uchwały budżetowej (art. 234 uofp). Uchwała powinna zawierać kompleksowe określenie procedury budżetowej, w szczególności ustalenie czynności dotyczących wstępnego przygotowania projektu, oraz regulacje związane z trybem uchwalania i zmian budżetu w danej jednostce samorządu terytorialnego (np. terminy składania wniosków, wymogi dotyczące uzasadnienia i materiałów informacyjnych, tryb prac merytorycznych komisji rady i sejmiku). W każdym elemencie muszą być one zgodne z ogólnymi przepisami proceduralnymi i kompetencyjnymi określonymi w uofp. Tok prac związanych z procedurą budżetową rozpoczyna etap przygotowania projektu uchwały budżetowej. Jest to wyłączna kompetencja organu wykonawczego. Projekt uchwały jest przyjmowany w drodze zarządzenia wójta (burmistrza, prezydenta miasta) lub uchwały zarządu (powiatu, województwa). Powinien być opracowany z uwzględnieniem elementów obligatoryjnych i fakultatywnych uchwały budżetowej określonych przez ustawodawcę w art. 235 uofp. Prognozowane dochody budżetowe powinny być zamieszczone: w układzie działów klasyfikacji budżetowej, w podziale na dochody bieżące i majątkowe (ogółem i w ramach każdego działu), ze wskazaniem źródeł dochodów bieżących i majątkowych. Przez dochody bieżące budżetu jednostki samorządu terytorialnego rozumie się dochody budżetowe niebędące dochodami majątkowymi. Wydatki budżetowe odzwierciedlają realizację funkcji, celów i zadań władz publicznych wynikających z przepisów prawa i programów polityki oraz planów finansowych sektora finansów publicznych. W planie wydatków jednostki samorządu terytorialnego w poszczególnych działach i rozdziałach klasyfikacji budżetowej stosuje się podział na wydatki bieżące i majątkowe (art. 236 uofp). Do wydatków majątkowych zalicza się: wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego, a także wydatki inwestycyjne i dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Wydatkami bieżącymi są wszystkie wydatki, które nie są wydatkami majątkowymi. W planie wydatków bieżących wyodrębnia się: wydatki jednostek budżetowych, w tym na wynagrodzenia i składki od nich naliczane oraz na realizację statutowych zadań, dotacje na zadania bieżące, świadczenia na rzecz osób fizycznych, wydatki na programy finansowane z udziałem środków unijnych, wypłaty z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez JST, przypadające do spłaty w danym roku budżetowym, obsługę długu jednostki samorządu terytorialnego. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może ustalić większą szczegółowość planu dochodów i planu wydatków (zgodnie z uchwałą proceduralną). Organ wykonawczy przedkłada organowi stanowiącemu w terminie do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy projekt uchwały budżetowej wraz z uzasadnieniem (art. 238 ust. 1 uofp). Rozporządzenie w sprawie gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych określa: sposób i tryb sporządzania planów finansowych, sposób dokonywania zmian w planach finansowych jednostek budżetowych oraz zatwierdzania tych zmian, tryb pobierania dochodów i dokonywania wydatków państwowych jednostek budżetowych, sposób ustalania nadwyżki środków obrotowych w samorządowych zakładach budżetowych. Plany finansowe jednostek budżetowych są ściśle powiązane z rocznymi budżetami podmiotów, które je utworzyły. Najczęściej spotykaną formą jednostek samorządowych są jednostki budżetowe. W tej formie funkcjonują zazwyczaj przedszkola, szkoły, ośrodki pomocy społecznej itp. Oznacza to, że wszelkie wydatki tego rodzaju jednostek muszą być realizowane w ramach wcześniej ustalonego planu finansowego. Plan finansowy ustalany jest odrębnie dla dochodów i wydatków danej jednostki. Wynika to z podstawowych cech jednostki budżetowej, tzn. że otrzymane dochody jednostka odprowadza do budżetu, a środki na wydatki pobiera bezpośrednio z budżetu. Plan ten opracowywany jest w układzie: dział, rozdział, paragraf klasyfikacji budżetowej. Plan finansowy sporządzany jest na okres roku budżetowego, który dla jednostek budżetowych pokrywa się z rokiem kalendarzowym. Powinien określać szczegółowo potrzeby finansowe poszczególnych jednostek. Stanowi integralny element budżetu jednostki samorządu terytorialnego. A zatem zakres prac związanych z przygotowaniem jego projektu musi przebiegać zgodnie z terminarzem i z wytycznymi organu prowadzącego. Organ prowadzący wskazuje pewne założenia dotyczące planowania wydatków, np.: kolejności planowania wydatków, wskaźniki, metody ustalania poziomu wydatków. Plan finansowy musi być oparty na danych, które wynikają z rzetelnie przeprowadzonej analizy wykonania planu za rok poprzedni, jak również z potrzeb i zadań wykonywanych przez jednostki budżetowe. 2. Planowanie w jednostkach podległych jednostce samorządu terytorialnego po zmianach Na opracowywanie planów finansowych na 2019 r. będą miały wpływ ostatnie zmiany przepisów dotyczące: klasyfikacji budżetowej - zmiana z 18 lipca 2018 r., sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowy - zmiana z 18 lipca 2018 r., sprawozdawczości budżetowej - zmiana z 18 lipca 2018 r. 2.1. Zmiany w klasyfikacji budżetowej - określenie sposobu grupowania paragrafów wydatków w jednostkach samorządu terytorialnego W dniu 4 sierpnia 2018 r. weszło w życie rozporządzenie Ministra Finansów z 18 lipca 2018 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych. Nowelizacja dotyczy określenia sposobu grupowania paragrafów klasyfikacji budżetowej w jednostkach samorządu terytorialnego w odniesieniu do art. 236 uofp. Zmiana ta ma na celu uelastycznienie gospodarki finansowej jednostek organizacyjnych samorządu terytorialnego. Ponadto ma uprościć proces planowania oraz wykonywania budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Nowelizacja daje możliwość decydowania przez zarządy jednostek samorządu terytorialnego o szczegółowości sporządzanych planów finansowych, w zakresie wydatków w ich jednostkach organizacyjnych (jednostkach budżetowych). Paragrafy zostały przyporządkowane do: wynagrodzeń i składek od nich naliczanych, wydatków związanych z realizacją ich statutowych zadań, świadczeń na rzecz osób fizycznych. Paragrafy w jednostkach samorządu terytorialnego łączą się w grupy podane w tabeli 1. Nowelizacja ma zastosowanie do planowania na rok 2019. 3. Założenia do opracowania planów finansowych na rok następny - wskaźniki, terminy Organy stanowiące mogą wskazać pewne założenia dotyczące planowania wydatków, np.: kolejność planowania wydatków (priorytety), wskaźniki, metody ustalania poziomu wydatków. Wówczas kierownicy podległych jednostek - oprócz stosowania się do ogólnych zasad tworzenia budżetu - muszą uwzględnić takie wytyczne. Podstawą tworzenia planu finansowego jednostki powinny być: kalkulacje (stawki, wyliczenia) - dotyczy to zarówno wynagrodzeń pracowników, jak i wydatków rzeczowych, dane o wielkościach kosztów stałych poniesionych w poprzednim okresie, informacje o zmianach organizacyjnych powodujących zmiany w wielkości zatrudnienia i w wysokości wynagrodzeń pracowników, informacje o wydatkach, które będą konieczne do poniesienia w następnym roku budżetowym. Przedstawiamy podstawowe grupy wydatków i zasady ich kalkulacji. 3.1. Plan wydatków w zakresie wynagrodzeń Najważniejszą pozycją w planie finansowym, którą należałoby planować w pierwszej kolejności, są wynagrodzenia pracowników wraz z pochodnymi. Plan wynagrodzeń ustala się z uwzględnieniem stawek i kwot dodatków wynikających z osobistego zaszeregowania pracowników oraz danych (liczba etatów, stanowiska, liczba przydzielonych godzin ponadwymiarowych) ujętych np. w arkuszu organizacyjnym szkoły. 69. Zarządzanie finansami w kontekście zmieniających się rodzinnych potrzeb Rodzina to jedna z najistotniejszych wartości w życiu, a zmieniające się potrzeby rodzinne mają bezpośredni wpływ na sposób zarządzania finansami. W miarę jak dzieci dorastają, zmieniają się potrzeby mieszkaniowe czy pojawiają się nowe wyzwania związane z opieką nad osobami starszymi, warto dostosować plan finansowy, aby sprostać tym zmianom. Kluczowe obszary zarządzania finansami w kontekście rodziny to: Edukacja dzieci – jednym z najważniejszych celów dla rodziców jest zapewnienie dzieciom edukacji. Warto zacząć oszczędzać na edukację już od najmłodszych lat, korzystając z dedykowanych kont oszczędnościowych, funduszy inwestycyjnych czy programów edukacyjnych. Edukacja wyższa, kursy językowe, czy nawet dodatkowe zajęcia pozalekcyjne to wydatki, które mogą znacząco obciążyć budżet rodziny. Zakup większego mieszkania – gdy dzieci dorastają, często zachodzi potrzeba zmiany mieszkania na większe. Przeprowadzka, kredyt hipoteczny czy koszty związane z adaptacją nowego mieszkania to wydatki, które należy uwzględnić w planie finansowym. Warto rozważyć różne opcje finansowania takiej zmiany i przygotować się na wyższe koszty życia. Zabezpieczenie zdrowotne całej rodziny – zdrowie jest najcenniejszym zasobem rodziny. Warto zainwestować w kompleksowe ubezpieczenia zdrowotne, które zapewnią rodzinie dostęp do specjalistów, leczenia czy rehabilitacji. Dodatkowe polisy na życie czy ubezpieczenie na wypadek niezdolności do pracy mogą stanowić kolejną warstwę ochrony. Zarządzanie opieką nad osobami starszymi – jeśli w rodzinie pojawia się potrzeba opieki nad starszymi rodzicami lub dziadkami, konieczne jest odpowiednie zaplanowanie środków na opiekę medyczną, hospicja czy dodatkową pomoc. Należy rozważyć wszystkie opcje, w tym opiekę w domu, pomoc z zewnątrz czy pobyt w domu opieki. 70. Zarządzanie finansami w kontekście cyfrowych nomadów Cyfrowi nomadzi to osoby, które prowadzą swoje kariery zawodowe w pełni zdalnie, podróżując po świecie i pracując z dowolnego miejsca. Zmiana stylu życia na bardziej elastyczny wiąże się z koniecznością przemyślanego zarządzania finansami, aby móc utrzymać stabilność finansową. Aby efektywnie zarządzać finansami jako cyfrowy nomad, warto: Monitorowanie wydatków w różnych krajach – życie w różnych krajach wiąże się z różnorodnymi kosztami życia, a różnice w cenach wynajmu, jedzenia czy transportu mogą być znaczące. Cyfrowi nomadzi powinni regularnie śledzić, jak zmieniają się koszty życia w krajach, w których przebywają, aby odpowiednio dostosować budżet. Optymalizacja podatkowa – osoby pracujące zdalnie mogą zmieniać miejsce zamieszkania w zależności od swoich potrzeb i preferencji. Warto jednak pamiętać o kwestiach podatkowych, takich jak obowiązki wobec krajów, w których się przebywa. Należy sprawdzić przepisy dotyczące opodatkowania dochodów, aby uniknąć nieporozumień czy nadpłaconych podatków. Bezpieczeństwo finansowe i oszczędności – jako cyfrowy nomad, warto mieć odpowiedni fundusz awaryjny, który pozwoli na pokrycie nagłych wydatków lub utrzymanie płynności finansowej w przypadku opóźnionych płatności czy przerw w zleceniach. Dobre zaplanowanie oszczędności pozwala uniknąć stresu związanego z nieregularnymi dochodami. Wybór odpowiednich narzędzi finansowych – cyfrowi nomadzi korzystają z różnych narzędzi do zarządzania finansami online, takich jak portfele kryptowalutowe, aplikacje do zarządzania budżetem, konta wielowalutowe czy płatności online. Dzięki tym narzędziom można łatwo zarządzać pieniędzmi, bez względu na miejsce, w którym się znajdujemy. 71. Zarządzanie finansami a sukces finansowy Sukces finansowy to dla wielu osób dążenie do osiągnięcia stabilności finansowej, niezależności od pracy na etacie oraz realizacji marzeń związanych z dużymi zakupami, inwestycjami czy podróżami. Planowanie finansowe ma kluczowe znaczenie, by osiągnąć sukces finansowy w długim okresie. Należy uwzględnić: Oszczędzanie i inwestowanie – podstawą sukcesu finansowego jest umiejętność oszczędzania i inwestowania. Warto regularnie odkładać część dochodów na różne cele, takie jak emerytura, fundusz awaryjny, zakup nieruchomości czy edukacja. Inwestowanie w nieruchomości, akcje, fundusze inwestycyjne czy kryptowaluty pozwala pomnożyć zgromadzony kapitał. Zarządzanie długiem – długi mogą być jednym z głównych przeszkód w osiągnięciu sukcesu finansowego. Dlatego warto kontrolować poziom zadłużenia, regularnie spłacać kredyty, a także starać się unikać zaciągania nowych zobowiązań, które mogą wpłynąć na naszą stabilność finansową. Dywersyfikacja źródeł dochodu – sukces finansowy często jest wynikiem posiadania różnych źródeł dochodów. Warto inwestować nie tylko w jeden sektor, ale także rozważyć dodatkowe źródła zarobku, takie jak wynajem nieruchomości, działalność online, freelance, czy pasywne dochody z inwestycji. Mentalność sukcesu finansowego – osiągnięcie sukcesu finansowego zależy również od naszej mentalności i podejścia do pieniędzy. Osoby, które potrafią zarządzać swoimi finansami, mają pozytywne nastawienie do pieniędzy, a także dyscyplinę finansową, są w stanie osiągnąć długoterminową niezależność finansową. 72. Zarządzanie finansami w kontekście ochrony prywatności W dobie cyfrowej, ochrona prywatności stała się jednym z najważniejszych zagadnień związanych z zarządzaniem finansami. Wiele osób korzysta z bankowości internetowej, aplikacji płatniczych i innych usług online, co wiąże się z ryzykiem kradzieży tożsamości i danych osobowych. Aby chronić swoją prywatność i jednocześnie zarządzać finansami, warto przestrzegać kilku zasad: Zabezpieczanie kont i aplikacji – korzystając z usług bankowych online, należy zadbać o bezpieczeństwo swoich kont. Warto używać silnych haseł, stosować dwustopniową weryfikację oraz aplikacje do zarządzania hasłami, które zwiększają bezpieczeństwo. Uważność przy płatnościach online – transakcje online mogą wiązać się z ryzykiem oszustw. Ważne jest, aby dokonywać płatności tylko na wiarygodnych stronach, sprawdzać certyfikaty SSL i unikać udostępniania swoich danych na podejrzanych witrynach. Świadomość zagrożeń – świadomość zagrożeń związanych z kradzieżą tożsamości, phishingiem, oszustwami internetowymi czy złośliwym oprogramowaniem pozwala uniknąć ryzykownych sytuacji. Regularne monitorowanie konta bankowego, sprawdzanie historii transakcji oraz korzystanie z aplikacji ochrony prywatności daje większe poczucie bezpieczeństwa. 73. Podsumowanie Zarządzanie finansami to kluczowy element, który wpływa na jakość naszego życia, zarówno w aspekcie osobistym, jak i zawodowym. Współczesne wyzwania, takie jak rozwój nowych technologii, zmieniające się potrzeby rodzinne, mobilność zawodowa, czy ochrona prywatności, wymagają elastycznego podejścia do planowania finansowego. Dzięki odpowiedniemu zarządzaniu pieniędzmi możemy realizować swoje cele, osiągnąć sukces finansowy i cieszyć się stabilnością finansową, niezależnie od tego, na jakim etapie życia się znajdujemy. Kluczem do sukcesu jest edukacja finansowa, regularne przeglądy swoich finansów oraz dostosowywanie planu finansowego do zmieniających się warunków życiowych. 7. Zatwierdzanie planu finansowego Projekty planów finansowych sporządza się w szczegółowości dział, rozdział i paragraf (albo grupa paragrafów). Aby zapewnić zgodność kwot dochodów i wydatków z projektem uchwały budżetowej, zatwierdzone przez kierowników jednostek plany finansowe przekazuje się zarządowi w ciągu 30 dni od otrzymania informacji (nie później jednak niż do 22 grudnia). W dalszej kolejności zarządy jednostek samorządu terytorialnego weryfikują otrzymane projekty planów finansowych pod względem ich zgodności z projektem uchwały budżetowej. W przypadku stwierdzenia różnic wprowadzają w nich zmiany, informując o nich kierowników jednostek w terminie 7 dni od otrzymania projektu planu finansowego (najpóźniej do 27 grudnia). Projekty stanowią podstawę gospodarki finansowej jednostek samorządowych w okresie od 1 stycznia roku budżetowego do dnia opracowania planu finansowego na podstawie informacji o kwotach dochodów i wydatków wynikających z uchwały budżetowej. W ciągu 21 dni od podjęcia uchwały budżetowej zarząd jednostki samorządu terytorialnego przekazuje podległym jednostkom informacje o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków oraz wysokości dotacji i wpłat do budżetu. Jednostki te z kolei powinny dostosować swoje projekty (sporządzić właściwy plan finansowy) do uchwały budżetowej. Mają na to 14 dni od otrzymania informacji o kwotach dochodów i wydatków budżetowych przyjętych w uchwale. 8. Ustalanie zapotrzebowania na środki - harmonogram dochodów i wydatków Opracowanie harmonogramu realizacji budżetu przynosi wiele korzyści dla procesu zarządzania jednostką samorządu terytorialnego. Zadaniem harmonogramu jest zestawienie w określonych przedziałach czasowych (miesiąc, kwartał) przewidywanych dochodów z planowanymi na ten okres wydatkami. Tworzenie harmonogramów powinno sprzyjać racjonalizacji gospodarki budżetowej. Roczny harmonogram ułatwia organowi wykonawczemu podejmowanie decyzji zapewniających płynność finansową gminy/miasta, w tym dotyczących zaciągania kredytów, pożyczek lub emisji obligacji. Pomaga jednostkom w uruchamianiu środków pieniężnych w celu realizacji zadań wynikających z ich planu finansowego. Zakres rocznego harmonogramu obejmuje: prognozę dochodów planowanych przez jednostki w poszczególnych kwartałach, limity wydatków planowanych przez jednostki do sfinansowania w poszczególnych kwartałach. Jednostki samorządu terytorialnego nie mają obowiązku sporządzania harmonogramu. Artykuł 249 ust. 6 uofp stanowi, że: Zarząd jednostki samorządu terytorialnego może opracować harmonogram realizacji budżetu jednostki samorządu terytorialnego i poinformować o nim podległe jednostki. W sytuacji gdy jednostka samorządu terytorialnego zdecyduje się na opracowanie harmonogramu, powinno to nastąpić w formie zarządzenia wójta (burmistrza/prezydenta miasta) w terminie do 31 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy. Podstawę opracowania harmonogramu stanowią wnioski kierowników przedłożone w terminie do 20 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy. Kierownicy jednostek budżetowych są zobowiązani do bieżącej i wnikliwej analizy realizacji planu finansowego w odniesieniu do kwot ujętych w harmonogramie, w celu prawidłowego sporządzenia zapotrzebowania na środki, a w przypadku stwierdzenia odchyleń - do sporządzenia wniosku o zmianę harmonogramu. Uruchomienie środków budżetu gminy (miasta) na wydatki budżetowe odbywa się w drodze przekazania środków pieniężnych na rachunki bieżące wydatków jednostek na podstawie miesięcznego zapotrzebowania. W celu zapewnienia prawidłowej i terminowej realizacji zadań finansowanych lub współfinansowanych środkami pochodzącymi z dotacji z budżetu państwa uruchomienie środków odbywa się na podstawie wskazań wynikających ze złożonego przez kierownika zapotrzebowania. Zapotrzebowanie sporządza się zgodnie z zasadą racjonalnego gospodarowania środkami pieniężnymi, tj. nienadmiernego szacowania potrzeb. Trzeba przy tym uwzględnić posiadane wolne środki na rachunku bankowym. Zapotrzebowanie nie może zawierać wartości wyższych niż określone w harmonogramie. Kierownicy, w toku realizacji planu finansowego, zobowiązani są do stałego monitorowania płynności finansowej jednostki, a w przypadku stwierdzenia nadmiaru posiadanych na rachunku bankowym środków - do bezzwłocznego ich przekazania na konto budżetu gminy (miasta). Wzór. Zapotrzebowanie na środki finansowe 74. Zarządzanie finansami w kontekście sukcesu zawodowego i osobistego Zarządzanie finansami nie jest tylko kwestią codziennych wydatków, oszczędzania czy inwestowania. To także fundament, który pozwala nam osiągnąć sukces zarówno w życiu zawodowym, jak i osobistym. Finanse mogą wspierać naszą drogę do spełnienia celów zawodowych i prywatnych, ale tylko wtedy, gdy zarządzamy nimi w sposób świadomy i strategiczny. Kluczowe aspekty to: Cele zawodowe a finanse – nasza kariera zawodowa jest ściśle powiązana z finansami. Im bardziej stabilna nasza sytuacja finansowa, tym większą mamy możliwość podejmowania ryzyka zawodowego, takiego jak zmiana pracy, rozpoczęcie własnej działalności czy podjęcie nowych wyzwań. Dobre zarządzanie finansami pozwala na bardziej świadome i odważne podejście do kariery. Finanse a samorozwój – inwestowanie w rozwój osobisty i zawodowy jest kluczowym elementem dążenia do sukcesu. Często wiąże się to z kosztami – edukacją, kursami, książkami, wyjazdami służbowymi, które pozwalają zdobywać nowe umiejętności i wiedzę. Dbałość o finanse osobiste pozwala na regularne inwestowanie w swój rozwój. Równowaga między pracą a życiem osobistym – zarządzanie finansami może również pomóc w utrzymaniu równowagi między życiem zawodowym a osobistym. Dzięki odpowiedniemu budżetowi możemy sobie pozwolić na czas wolny, wypoczynek, podróże czy czas spędzony z rodziną, co ma pozytywny wpływ na naszą motywację i wydajność zawodową. 75. Planowanie finansowe w kontekście ekologicznych inwestycji Współczesne społeczeństwo stawia coraz większy nacisk na dbałość o środowisko i zrównoważony rozwój. W tym kontekście coraz więcej osób decyduje się na inwestowanie w ekologiczne rozwiązania, które nie tylko wspierają planetę, ale także przynoszą korzyści finansowe. Aby skutecznie zarządzać finansami z uwzględnieniem aspektów ekologicznych, warto: Inwestowanie w zieloną energię – inwestowanie w odnawialne źródła energii, takie jak panele fotowoltaiczne, wiatraki czy pompy ciepła, może nie tylko pomóc w oszczędzaniu na rachunkach, ale także przyczynić się do zmniejszenia śladu węglowego. Ekologiczne inwestycje stają się coraz bardziej opłacalne w dłuższej perspektywie czasowej. Eko-fundusze inwestycyjne – coraz więcej funduszy inwestycyjnych stawia na inwestycje w zrównoważone, ekologiczne projekty. Fundusze te inwestują w firmy, które działają zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju i dbają o środowisko, co może być świetną okazją do pomnożenia swoich oszczędności. Eko-życie a finanse – życie zgodnie z zasadami ekologii to nie tylko kwestia wyboru odpowiednich inwestycji, ale także codziennych nawyków. Rezygnacja z jednorazowych plastiku, korzystanie z transportu publicznego, ograniczenie marnowania żywności, a także oszczędzanie wody czy energii, przekłada się na mniejsze wydatki i pozytywnie wpływa na nasz budżet. 76. Planowanie finansowe w obliczu pandemii i innych kryzysów zdrowotnych Pandemia COVID-19 pokazała, jak ważne jest posiadanie strategii finansowej na wypadek kryzysu zdrowotnego, który może wpłynąć na naszą sytuację zawodową i osobistą. Zarządzanie finansami w takich czasach wymaga elastyczności, odpowiednich oszczędności i gotowości na zmieniające się warunki. Aby skutecznie zaplanować finanse w czasie kryzysu zdrowotnego, warto: Fundusz awaryjny – kryzys zdrowotny może wpłynąć na naszą zdolność do pracy, dlatego warto mieć oszczędności, które pozwolą nam przetrwać okres bez regularnych dochodów. Fundusz awaryjny, który pokrywa co najmniej 3-6 miesięcznych wydatków, stanowi ważną ochronę w trudnych czasach. Optymalizacja wydatków – w okresach kryzysowych warto ponownie ocenić swoje wydatki i dostosować je do aktualnej sytuacji. Może to obejmować ograniczenie kosztów życia, rezygnację z niepotrzebnych subskrypcji, mniejsze wydatki na rozrywkę, czy ograniczenie zakupu rzeczy, które nie są niezbędne. Elastyczność w zarządzaniu dochodami – w czasach pandemii może dojść do zmiany dochodów. Może to oznaczać przejście na pracę zdalną, obniżenie pensji lub utratę pracy. Warto rozważyć dywersyfikację dochodów, na przykład poprzez działalność online, freelancing, inwestycje czy inne alternatywne źródła zarobku. Zabezpieczenie zdrowia – w czasach kryzysów zdrowotnych warto mieć odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne, które zapewni dostęp do szybkiej opieki medycznej, testów czy leczenia. Odpowiednie zabezpieczenie zdrowia pozwala na zmniejszenie nieprzewidzianych kosztów związanych z chorobą. 77. Zarządzanie finansami w kontekście sukcesji rodzinnej Sukcesja rodzinna, czyli przekazanie majątku z pokolenia na pokolenie, to jeden z kluczowych elementów planowania finansowego, szczególnie dla osób prowadzących własne firmy lub posiadających znaczący majątek. Planowanie sukcesji rodzinnej pomaga uniknąć konfliktów i zapewnić płynne przejęcie majątku. Warto wziąć pod uwagę: Przygotowanie testamentu – sporządzenie testamentu to pierwszy krok w planowaniu sukcesji. Dzięki temu możemy określić, jak majątek zostanie podzielony, komu zostaną przekazane nieruchomości, firmy, oszczędności czy inne wartościowe przedmioty. Dobrze przygotowany testament może uniknąć sporów rodzinnych po naszej śmierci. Sporządzanie planu sukcesji dla firmy – jeśli posiadamy firmę, warto opracować plan sukcesji, który określi, kto przejmie nasze obowiązki zarządzające, a także jak podzielić firmowy majątek. Plan ten powinien obejmować zarówno kwestie prawne, jak i finansowe. Opodatkowanie majątku – sukcesja wiąże się z koniecznością zaplanowania, jak opodatkować przekazywany majątek. Warto zapoznać się z przepisami dotyczącymi podatków od spadków i darowizn, aby uniknąć niepotrzebnych kosztów. Planowanie przyszłości dla dzieci – w kontekście sukcesji warto również pomyśleć o przyszłości dzieci, szczególnie jeśli chodzi o ich edukację, mieszkanie czy zabezpieczenie finansowe na przyszłość. 78. Zarządzanie finansami a rozwój technologii finansowych Technologie finansowe, czyli tzw. fintech, odgrywają coraz większą rolę w zarządzaniu finansami osobistymi i firmowymi. Innowacyjne rozwiązania, takie jak blockchain, sztuczna inteligencja czy automatyzacja procesów finansowych, zmieniają sposób, w jaki zarządzamy naszymi pieniędzmi. Aby skutecznie korzystać z technologii finansowych, warto: Inwestowanie w fintech – inwestowanie w startupy fintechowe lub fundusze inwestycyjne specjalizujące się w tym sektorze daje możliwość czerpania korzyści z rosnącego rynku. Technologie takie jak blockchain czy AI mogą mieć ogromny potencjał inwestycyjny w przyszłości. Zarządzanie finansami za pomocą aplikacji – coraz więcej aplikacji pozwala na łatwe zarządzanie budżetem, śledzenie wydatków, planowanie oszczędności oraz inwestycji. Wykorzystanie aplikacji do monitorowania finansów pomaga w utrzymaniu porządku i osiąganiu finansowych celów. Automatyzacja inwestycji – wiele platform inwestycyjnych oferuje opcję automatycznego inwestowania, która pozwala na systematyczne odkładanie pieniędzy bez konieczności aktywnego zarządzania portfelem. Takie rozwiązania umożliwiają łatwe pomnażanie oszczędności. 79. Podsumowanie Zarządzanie finansami to proces, który wymaga uwzględnienia wielu czynników: od celów zawodowych, przez rozwój technologii, po zmieniające się potrzeby rodzinne i społeczne. Dobre zarządzanie finansami pozwala na realizację długoterminowych celów, zabezpieczenie zdrowia, pomnażanie majątku oraz utrzymanie równowagi między życiem zawodowym a osobistym. Niezależnie od sytuacji, świadome podejście do finansów jest kluczem do osiągnięcia sukcesu i dobrobytu w życiu. Regularne dostosowywanie planów finansowych do zmieniających się warunków oraz otwartość na nowe technologie i rozwiązania to fundamenty skutecznego zarządzania finansami. 80. Zarządzanie finansami a zmieniające się potrzeby technologiczne Wraz z szybkim postępem technologicznym, nasze życie staje się coraz bardziej zależne od nowych technologii. Dotyczy to również zarządzania finansami, gdzie zmiany technologiczne odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu sposobu, w jaki przechowujemy, inwestujemy i wydajemy pieniądze. Aby skutecznie zarządzać finansami w kontekście zmieniających się potrzeb technologicznych, warto uwzględnić: Automatyzacja procesów finansowych – wiele osób korzysta z automatycznych przelewów, płatności cyklicznych oraz aplikacji do śledzenia wydatków, które pozwalają na wygodne zarządzanie codziennymi obowiązkami finansowymi. Automatyzacja pomaga w oszczędzaniu czasu oraz w utrzymaniu systematyczności, co jest kluczowe dla osiągania celów finansowych. Korzystanie z bankowości internetowej i mobilnej – nowoczesne technologie bankowe umożliwiają wygodne i szybkie zarządzanie finansami, nawet na odległość. Aplikacje mobilne, bankowość internetowa, płatności NFC czy bezdotykowe karty płatnicze pozwalają na błyskawiczne dokonywanie transakcji i monitorowanie salda konta, co daje większą kontrolę nad codziennymi wydatkami. Bezpieczeństwo finansowe w erze cyfrowej – z rosnącą liczbą transakcji online, ważne jest, aby zadbać o cyberbezpieczeństwo. Korzystanie z silnych haseł, dwuetapowej weryfikacji, aplikacji do zarządzania hasłami oraz monitorowanie aktywności na kontach pozwala na zabezpieczenie danych osobowych i finansowych przed oszustwami. Kryptowaluty i blockchain – coraz więcej osób rozważa inwestowanie w kryptowaluty, takie jak Bitcoin, Ethereum czy inne altcoiny. Technologie blockchain oferują nowe możliwości przechowywania wartości oraz inwestowania, ale wiążą się również z dużym ryzykiem i zmiennością rynku. Należy dokładnie zrozumieć mechanizm działania tych technologii, zanim zdecydujemy się na inwestycje w kryptowaluty. 81. Zarządzanie finansami a globalizacja Globalizacja to zjawisko, które wpływa na gospodarki krajowe, rynki finansowe i indywidualne decyzje finansowe. Dzięki globalizacji, mamy dostęp do wielu nowych rynków, usług, produktów i inwestycji, ale wiąże się to także z nowymi wyzwaniami i ryzykiem. Aby efektywnie zarządzać finansami w kontekście globalnych zmian, warto rozważyć: Dywersyfikacja inwestycji – globalizacja pozwala na inwestowanie na różnych rynkach finansowych. Dywersyfikacja portfela inwestycyjnego, obejmująca akcje zagraniczne, obligacje, nieruchomości czy fundusze inwestycyjne z różnych krajów, pozwala zminimalizować ryzyko i pomnażać kapitał na wielu frontach. Świadomość międzynarodowych przepisów finansowych – w przypadku inwestowania za granicą, warto poznać przepisy podatkowe, regulacje dotyczące inwestycji i prawa finansowe obowiązujące w innych krajach. Ważne jest, aby uwzględniać również kwestie związane z wymianą walutową, podatkami od dochodów zagranicznych czy regulacjami dotyczącymi transferów międzynarodowych. Korzyści z pracy zdalnej na globalnym rynku – globalizacja daje możliwość pracy zdalnej na międzynarodowych rynkach. Dla osób, które decydują się na freelancing lub działalność online, zarządzanie finansami w kontekście pracy zdalnej wymaga elastyczności, umiejętności dostosowania budżetu do zmieniających się źródeł dochodów i monitorowania kursów walutowych. Podróże i życie w różnych częściach świata – globalizacja umożliwia także częste podróże, przeprowadzki do innych krajów czy pracę w różnych zakątkach świata. Zarządzanie finansami w takim kontekście wymaga dostosowania do zmieniających się kosztów życia, uwarunkowań podatkowych oraz dostępu do usług bankowych i finansowych w różnych miejscach. 82. Zarządzanie finansami w obliczu zmieniającego się rynku pracy Rynek pracy jest w ciągłej ewolucji, a nowoczesne technologie oraz zmiany społeczne powodują, że tradycyjne formy zatrudnienia ulegają transformacji. Elastyczność w pracy, rosnąca popularność pracy zdalnej, a także zmieniające się oczekiwania pracowników sprawiają, że zarządzanie finansami staje się coraz bardziej wymagające. Warto wziąć pod uwagę: Elastyczne źródła dochodu – w obliczu zmieniającego się rynku pracy warto rozważyć tworzenie elastycznych źródeł dochodu. Może to obejmować działalność freelance, inwestowanie w nieruchomości na wynajem, tworzenie własnych produktów lub usług online, co daje większą swobodę finansową i niezależność. Budowanie marki osobistej – w dobie cyfrowej, budowanie silnej marki osobistej jest kluczowe dla rozwoju kariery. Poprzez blogowanie, działalność na mediach społecznościowych, tworzenie kursów czy podcastów, można nie tylko rozwijać swoją karierę, ale także generować dodatkowe dochody. Dostosowanie się do zmieniających się umiejętności zawodowych – wraz z rosnącym wpływem technologii na rynek pracy, niezbędne jest ciągłe podnoszenie swoich umiejętności. Inwestowanie w kursy, szkolenia czy studia podyplomowe w branżach związanych z IT, sztuczną inteligencją, czy danymi pozwala na uzyskanie lepszych ofert pracy i wyższych wynagrodzeń. Praca zdalna i globalny rynek pracy – globalizacja rynku pracy daje możliwości pracy zdalnej dla firm z całego świata. Może to otworzyć drzwi do wyższych zarobków i lepszych warunków zatrudnienia. Ważne jest jednak, aby dobrze zarządzać swoimi finansami, w tym podatkami, kosztami życia w różnych krajach i zmiennymi dochodami. 83. Zarządzanie finansami a rodzaj wykształcenia Rodzaj wykształcenia może mieć znaczący wpływ na naszą sytuację finansową. Współczesny rynek pracy ceni wysokiej jakości edukację, ale równocześnie zmieniające się potrzeby rynku wymagają dostosowywania się do nowych wymagań. Zarządzanie finansami w kontekście edukacyjnym obejmuje: Inwestowanie w edukację – dbałość o rozwój edukacyjny to klucz do długoterminowego sukcesu finansowego. Warto inwestować w kursy zawodowe, studia podyplomowe, szkolenia czy zdobywanie nowych umiejętności, które mogą zwiększyć nasze szanse na rynku pracy. Warto przy tym rozważyć stosunek kosztów edukacji do potencjalnych zarobków po ukończeniu nauki. Koszty edukacji – kształcenie wiąże się z kosztami, które mogą obejmować czesne, podręczniki, materiały edukacyjne, zakwaterowanie, a także dodatkowe opłaty związane z zajęciami praktycznymi. Warto zaplanować te wydatki i sprawdzić, czy są dostępne programy stypendialne lub pożyczki edukacyjne, które mogą pomóc w sfinansowaniu studiów. Alternatywne ścieżki kariery – w obliczu rosnącego nacisku na praktyczne umiejętności, wiele osób decyduje się na alternatywne ścieżki edukacyjne, takie jak kursy online, bootcampy, czy samodzielne zdobywanie wiedzy. Takie ścieżki mogą być tańsze i szybsze niż tradycyjne studia, a jednocześnie skuteczne w zdobywaniu pożądanych kompetencji na rynku pracy. Długoterminowy wpływ edukacji na finanse – wykształcenie wpływa na nasze możliwości zawodowe, a tym samym na nasze dochody. Osoby z wyższym poziomem wykształcenia zazwyczaj mają wyższe zarobki i większą stabilność finansową. Warto jednak pamiętać, że edukacja to także inwestycja, której efekty będą widoczne dopiero po kilku latach. 84. Podsumowanie Zarządzanie finansami w dzisiejszym świecie wymaga elastyczności, wiedzy oraz zdolności dostosowania się do zmieniających się warunków. Globalizacja, rozwój technologii, zmiany w strukturze rynku pracy oraz rosnąca świadomość ekologiczna to czynniki, które wpływają na nasze decyzje finansowe. Skuteczne planowanie finansowe pozwala nie tylko na osiągnięcie stabilności, ale także na realizację celów zawodowych, osobistych i społecznych. Regularne przeglądy budżetu, inwestowanie w rozwój, edukację i odpowiedzialne podejście do nowych technologii pozwala na długoterminowy sukces finansowy, który przekłada się na jakość życia. Żaden biznesplan nie może istnieć bez dobrego planu finansowego. Plan finansowy to kluczowy dokument nie tylko na początku działalności, ale i w momencie, gdy firma już istnieje. Bieżące planowanie finansów pozwala minimalizować zagrożenia, które pojawiają się w firmie. Plan finansowy, który będzie stworzony, wymaga skoordynowania planów strategicznych w innych dziedzinach. Chodzi tu np. np. o produkcję czy marketing. Jak stworzyć plan finansowy? Plan finansowy ma 5 kroków. Po pierwsze trzeba przygotować sprawozdanie finansowe, które zawiera przewidywania dotyczące przyszłości firmy. Taki punkt wyjścia jest konieczny do tego, by ocenić, w jaki sposób realizowany jest plan operacyjny. Chodzi tu o zyski, a także inne wskaźniki, które określają kondycję firmy. Żeby plan finansowy był dobry, należy podjąć próbę oszacowania, ile pieniędzy będzie potrzebnych, żeby udało się dane przedsięwzięcie zorganizować. Trzeba też podać przewidywania związane ze środkami, które pojawią się w przyszłości, a które będą osiągnięte poprzez* wykonanie planu finansowego*. W takim wypadku bierzemy pod uwagę 5 lat. Kolejny element to sprawdzenie, w jaki sposób wydawane są pieniądze w firmie. Ostatni krok to wymyślenie taktyki, która przyczyni się do przeciwdziałania wszystkim problemom, które mogą zagrażać firmie, jeśli prognoza finansowa się nie sprawdzi. Prognozę finansową można przygotować na kilka sposobów. Pierwszy to metoda z góry na dół. Opiera się ona na tym, że tworzymy obraz sytuacji finansowej firmy i wskazujemy możliwe stopnie popytu. Zaznaczamy też, ile jesteśmy w stanie w przyszłości z tego zrealizować. Prognoza w planie finansowym pozwala przewidzieć i zaplanować zadania dla działów firmy. Jeśli stworzymy prognozę według metody z dołu do góry, to mamy na myśli prognozę sprzedaży, która obejmuje konkretne działy w firmie. Takie małe plany składają się na duży, ogólny plan finansowy. Trzecią metodą jest metoda interakcyjna. To wymieszanie obu tych technik. Wskaźniki operacyjne w planie finansowym Każda firma powstaje po to, by generować zyski. Jednak konkurencja może sprawić, że nie zawsze uda się wygenerować oczekiwane zyski. Bardzo ważne jest tu zrozumienie sposobu, w jaki firma jest w stanie wykorzystać zasoby. Kluczowe stają się wskaźniki operacyjne. Przygotowując plan finansowy, powinniśmy zwrócić uwagę na trzy podstawowe wskaźniki związane z rentownością: sprzedaż, majątek i kapitały własne. Wskaźniki określające rentowność sprzedaży dotyczą stosunku wyników finansowych do tego, jak duża jest sprzedaż. Wskaźniki rentowności majątku pokazuje nam jaki zysk osiągamy w porównaniu do tego, jak duży mamy majątek. Takie wskaźniki pokazują, które aktywa wytwarzają najwięcej zysków. Wskaźniki rentowności kapitałów własnych w przypadku planu finansowego pokazują, jaki jest stosunek między zyskiem netto a wartością kapitałów własnych, które zostały zaangażowane w biznes. 85. Zarządzanie finansami w kontekście zmian demograficznych Zmiany demograficzne, takie jak starzenie się społeczeństwa, zmniejszająca się liczba dzieci, czy wzrost migracji, mają ogromny wpływ na sytuację finansową zarówno jednostek, jak i całych społeczeństw. Planowanie finansowe w obliczu tych zmian wymaga uwzględnienia nowych wyzwań i adaptacji do zmieniającej się struktury ludzkiej. Warto rozważyć: Zabezpieczenie na starość – w miarę jak społeczeństwo się starzeje, konieczność zapewnienia sobie finansowej niezależności na emeryturze staje się jeszcze ważniejsza. Oszczędzanie na emeryturę, inwestowanie w fundusze emerytalne, IKE, IKZE czy PPK staje się priorytetem, aby zabezpieczyć sobie dochody na późniejsze lata życia. Zmienność liczby osób w gospodarstwach domowych – mniejsza liczba dzieci i zmian w strukturze rodzin (np. większa liczba singli) wpływa na potrzeby mieszkaniowe i konsumpcyjne. Warto wziąć pod uwagę zmieniające się potrzeby w zakresie oszczędności i wydatków na dzieci, edukację, mieszkania, a także przewidywać zmiany związane z opieką nad starszymi członkami rodziny. Dostosowanie polityki mieszkaniowej – zmiany demograficzne, takie jak starzenie się społeczeństwa, wymagają dostosowania polityki mieszkaniowej, aby stworzyć odpowiednie warunki dla osób starszych, np. mieszkania dostosowane do ich potrzeb, a także rozwój rynku nieruchomości, który umożliwi zamieszkiwanie w miastach na wynajem. Zwiększenie mobilności zawodowej – w związku z migracjami, wiele osób decyduje się na pracę w innym kraju. Aby efektywnie zarządzać finansami w kontekście migracji, warto zwrócić uwagę na kwestie związane z opodatkowaniem, różnicami w kosztach życia, systemie emerytalnym, oraz zabezpieczeniu zdrowotnym. 86. Zarządzanie finansami w kontekście sztucznej inteligencji Sztuczna inteligencja (AI) staje się kluczowym elementem w wielu dziedzinach życia, w tym w finansach. Wykorzystanie AI do analizy danych, podejmowania decyzji inwestycyjnych czy automatyzacji procesów może pomóc w zwiększeniu efektywności zarządzania finansami. Oto jak AI wpływa na zarządzanie finansami: Automatyczne inwestowanie – coraz więcej platform inwestycyjnych oferuje usługi oparte na AI, które umożliwiają automatyczne dostosowywanie portfela inwestycyjnego do zmieniających się warunków rynkowych. Sztuczna inteligencja analizuje dane rynkowe i podejmuje decyzje inwestycyjne, minimalizując ryzyko i maksymalizując zyski. Analiza wydatków i oszczędności – aplikacje finansowe oparte na AI mogą pomóc w analizowaniu wydatków, kategoryzowaniu transakcji i sugerowaniu oszczędności. Dzięki sztucznej inteligencji, możemy uzyskać dokładne raporty dotyczące naszych wydatków i dowiedzieć się, gdzie można zaoszczędzić, np. w zakresie subskrypcji czy niepotrzebnych zakupów. Zarządzanie ryzykiem – sztuczna inteligencja jest w stanie przewidywać ryzyko na podstawie danych historycznych i bieżących analiz, co pozwala na lepsze zarządzanie portfelem inwestycyjnym. AI może również pomóc w minimalizowaniu ryzyka kredytowego poprzez analizowanie historii kredytowej i oceny ryzyka pożyczkobiorcy. Personalizacja usług finansowych – AI pozwala na tworzenie usług finansowych, które są w pełni dopasowane do potrzeb klienta. Dzięki analizie danych, systemy AI mogą dostosowywać oferty kredytowe, inwestycyjne czy oszczędnościowe, oferując użytkownikowi najlepsze możliwe rozwiązania. 87. Zarządzanie finansami w kontekście kultury oszczędnościowej Kultura oszczędnościowa, czyli systematyczne odkładanie pieniędzy i rozsądne gospodarowanie zasobami, jest kluczem do długoterminowej stabilności finansowej. Zbudowanie zdrowych nawyków finansowych, które koncentrują się na oszczędzaniu i kontrolowaniu wydatków, jest fundamentem sukcesu finansowego. Warto wziąć pod uwagę: Zasada 50/30/20 – jednym z popularnych sposobów zarządzania finansami osobistymi jest zasada 50/30/20, która mówi o tym, że połowa dochodów powinna być przeznaczona na podstawowe wydatki (np. mieszkanie, jedzenie), 30% na przyjemności (rozrywka, hobby), a 20% na oszczędności i inwestycje. Taka zasada pomaga utrzymać równowagę między życiem codziennym a długoterminowym planowaniem finansowym. Edukacja finansowa dzieci i młodzieży – wychowanie w kulturze oszczędnościowej zaczyna się od najmłodszych lat. Nauka dzieci o zarządzaniu pieniędzmi, oszczędzaniu i inwestowaniu może mieć kluczowe znaczenie w dorosłym życiu. Uczy to, jak odpowiedzialnie podchodzić do finansów, jak unikać zadłużenia i podejmować mądre decyzje finansowe. Minimalizm i świadome zakupy – podejmowanie świadomych decyzji zakupowych, unikanie nadmiernej konsumpcji i dążenie do prostszej, bardziej zrównoważonej konsumpcji może pomóc zaoszczędzić. Zamiast kupować wszystko, co się chce, warto inwestować w rzeczy, które mają wartość, trwałość i praktyczność. Oszczędzanie na przyszłość – oszczędności to nie tylko zabezpieczenie na przyszłość, ale także możliwość realizacji marzeń, takich jak podróże, zakup nieruchomości czy edukacja. Długoterminowe oszczędzanie w odpowiednich funduszach, kontach emerytalnych czy obligacjach pozwala na zbudowanie solidnej podstawy finansowej. 88. Zarządzanie finansami w kontekście rosnącej inflacji Inflacja to zjawisko, które bezpośrednio wpływa na wartość pieniędzy, ich siłę nabywczą oraz na codzienne życie. Wzrost cen towarów i usług oznacza, że nasze pieniądze mają mniejszą wartość. Zarządzanie finansami w okresach wysokiej inflacji wymaga odpowiednich strategii, które pomogą ochronić nasz kapitał i minimalizować negatywne skutki inflacji: Inwestowanie w aktywa odporne na inflację – w czasie inflacji warto inwestować w aktywa, które mają tendencję do utrzymywania swojej wartości lub rosną w okresach wzrostu cen. Należy rozważyć inwestycje w nieruchomości, złoto, surowce naturalne czy obligacje indeksowane inflacją. Zwiększenie oszczędności – jednym ze sposobów na ochronę przed inflacją jest zwiększenie oszczędności. Warto inwestować w konta oszczędnościowe, fundusze inwestycyjne lub inne instrumenty, które oferują wyższy zwrot niż tradycyjne lokaty bankowe. Optymalizacja wydatków – w okresie inflacyjnym warto bardziej świadomie podchodzić do wydatków. Regularne monitorowanie wydatków, szukanie tańszych alternatyw, ograniczenie zbędnych zakupów oraz renegocjowanie warunków umów (np. z dostawcami energii czy internetu) może pomóc w utrzymaniu równowagi budżetowej. Zwiększenie dochodów – w czasie rosnącej inflacji warto szukać sposobów na dodatkowy dochód, np. przez freelance, dodatkową pracę czy inwestycje, które przynoszą pasywny dochód. Większy dochód może pomóc w pokryciu wzrastających kosztów życia. 89. Zarządzanie finansami w kontekście zmian politycznych i gospodarczych Zmiany polityczne i gospodarcze, takie jak zmiana rządu, kryzys gospodarczy czy zmiana regulacji prawnych, mogą wpływać na sytuację finansową w kraju. Planowanie finansowe w takich okolicznościach wymaga elastyczności i przewidywania możliwych skutków zmian: Śledzenie zmian podatkowych – zmiany w systemie podatkowym mogą wpłynąć na nasze dochody oraz wydatki. Warto na bieżąco monitorować zmiany w stawkach VAT, PIT czy innych podatkach, aby odpowiednio dostosować swoje plany finansowe. Przygotowanie na kryzys – w obliczu kryzysu gospodarczego, recesji czy zmniejszenia dochodów, warto mieć plan awaryjny, który pozwoli na utrzymanie płynności finansowej. Regularne odkładanie oszczędności i inwestowanie w bardziej stabilne instrumenty finansowe może pomóc w przetrwaniu trudnych czasów. Dywersyfikacja inwestycji – w kontekście zmienności politycznej i gospodarczej warto zadbać o dywersyfikację portfela inwestycyjnego. Inwestowanie w różne instrumenty finansowe, takie jak akcje, obligacje, nieruchomości, kryptowaluty czy fundusze inwestycyjne, pozwala na zmniejszenie ryzyka. Zabezpieczenie przed inflacją – zmiany gospodarcze często wiążą się z rosnącą inflacją. Inwestowanie w aktywa odporne na inflację, takie jak nieruchomości czy surowce, pomoże ochronić nasz kapitał przed utratą wartości. 90. Podsumowanie Zarządzanie finansami to proces wymagający elastyczności i zdolności dostosowania się do zmieniających się warunków. Współczesne wyzwania, takie jak zmiany technologiczne, zmieniające się potrzeby społeczne, zmiany polityczne i gospodarcze, czy rosnąca inflacja, stawiają przed nami nowe wymagania. Aby efektywnie zarządzać finansami, warto regularnie dostosowywać swoje strategie, inwestować w rozwój osobisty, świadomie kontrolować wydatki i dbać o długoterminowe cele finansowe. Odpowiednie planowanie pozwala nie tylko osiągnąć stabilność finansową, ale także realizować marzenia, inwestować w zdrowie, edukację i dbać o przyszłość. Sposób prowadzenia gospodarki finansowej samorządowych zakładów budżetowych, w tym sposób i tryb sporządzania planów finansowych GOFIN WYJAŚNIA: publikacje powiązane z rozdziałem 6 rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych... § 35. 1. Samorządowy zakład budżetowy posiada odrębny rachunek bankowy. 2. Z rachunku samorządowego zakładu budżetowego można dokonywać wypłat do wysokości środków zgromadzonych na tym rachunku. 3. Odsetki od środków własnych, z wyłączeniem dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, zgromadzonych na rachunku, o którym mowa w ust. 1, stanowią przychody samorządowego zakładu budżetowego. 4. Decyzja o likwidacji samorządowego zakładu budżetowego stanowi dla banku podstawę do zamknięcia rachunku oraz przekazania środków finansowych, pozostałych po dokonaniu rozliczeń likwidacyjnych, na dochody budżetu jednostki samorządu terytorialnego. GOFIN WYJAŚNIA: publikacje powiązane z § 35 rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych... § 36. 1. Zarządy jednostek samorządu terytorialnego przekazują kierownikom podległych samorządowych zakładów budżetowych, w terminie określonym w art. 248 ust. 1 ustawy, informacje o kwotach przychodów i kosztów przyjętych w projekcie uchwały budżetowej w szczegółowości określonej przez organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, na podstawie art. 234 ustawy, w celu opracowania projektów planów finansowych. 2. Projekty planów finansowych zapewniające zgodność kwot przychodów i kosztów z projektem uchwały budżetowej są zatwierdzane przez kierowników samorządowych zakładów budżetowych i przekazywane zarządowi jednostki samorządu terytorialnego w terminie 30 dni od dnia otrzymania informacji, o której mowa w ust. 1, nie później niż do dnia 22 grudnia roku poprzedzającego rok budżetowy. 3. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego weryfikuje otrzymane projekty w trybie i terminie określonym w § 6 ust. 2. 4. Projekt planu finansowego zweryfikowany w trybie, określonym w § 6 ust. 2, stanowi podstawę gospodarki finansowej od dnia 1 stycznia roku budżetowego do dnia uchwalenia uchwały budżetowej. GOFIN WYJAŚNIA: publikacje powiązane z § 36 rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych... § 37. Projekty planów finansowych oraz plany finansowe samorządowych zakładów budżetowych sporządzane są w szczegółowości: dział, rozdział i paragraf. GOFIN WYJAŚNIA: publikacje powiązane z § 37 rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych... § 38. 1. Dotacje celowe udzielone samorządowemu zakładowi budżetowemu z budżetu jednostki samorządu terytorialnego mogą być wykorzystywane wyłącznie na cele, na które zostały przyznane; dotacje te, w części, w jakiej nie zostały wykorzystane w roku budżetowym, podlegają zwrotowi do budżetu jednostki samorządu terytorialnego. 2. Samorządowe zakłady budżetowe prowadzą ewidencję kosztów realizacji inwestycji umożliwiającą ustalenie źródeł finansowania inwestycji, wielkości zaangażowania środków, w tym otrzymanych z budżetu dotacji. GOFIN WYJAŚNIA: publikacje powiązane z § 38 rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych... § 39. W terminie 10 dni od dnia otrzymania, od zarządu jednostki samorządu terytorialnego, informacji o kwotach przychodów i kosztów zakładu oraz wysokości dotacji i wpłat do budżetu, kierownik samorządowego zakładu budżetowego dostosowuje do uchwały budżetowej plan finansowy zakładu i zatwierdza go. § 40. Samorządowy zakład budżetowy stosuje w planowaniu, ewidencji i sprawozdawczości dla poszczególnych rodzajów przychodów i kosztów podziałki określone w przepisach o klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi. GOFIN WYJAŚNIA: publikacje powiązane z § 40 rozporządzenia w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych... § 41. 1. Kierownik samorządowego zakładu budżetowego może dokonywać zmian w planie finansowym zakładu budżetowego, w ciągu roku budżetowego, w przypadku i pod warunkami określonymi w art. 15 ust. 8 ustawy. 2. Inne niż wymienione w ust. 1 zmiany planu finansowego mogą być dokonywane tylko po uprzednim wprowadzeniu zmian w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego. 3. W przypadku realizowania przez samorządowy zakład budżetowy niższych od zaplanowanych przychodów, realizacja odpowiednio niższych kosztów następuje bez konieczności dokonywania zmian planu finansowego. 4. Nie wymaga dokonywania zmian planu finansowego samorządowego zakładu budżetowego realizacja planu kosztów, polegająca na przeniesieniach pomiędzy paragrafami, przy uwzględnieniu ograniczeń określonych prawem. Po wyraźnym pogorszeniu dynamiki aktywności gospodarczej na polskich głównych rynkach eksportowych przewidywana jest jej stopniowa poprawa w 2024 roku. Według prognozy Komisji Europejskiej z lutego br. (European Economic Forecast, Winter 2024), wzrost PKB w Unii Europejskiej (UE) w 2024 r. przyspieszy do 0,9% wobec 0,5% w roku ubiegłym. Spodziewane ożywienie aktywności w UE to w dużej mierze efekt prognozowanej wyższej dynamiki konsumpcji prywatnej, w warunkach dobrej sytuacji na rynku pracy i wyraźnie niższej inflacji. Produkt Krajowy Brutto W 2023 r. tempo wzrostu realnego PKB wyniosło 0,2%. Główną przyczyną spowolnienia gospodarczego było znaczne osłabienie dynamiki spożycia prywatnego wywołane inflacją i związanymi z nią konsekwencjami, czyli czasowym spadkiem płac realnych i zaostrzeniem polityki pieniężnej. Drugim czynnikiem był wyraźnie ujemny wkład zmiany zapasów do PKB. Natomiast w 2024 r. przewidujemy, że nastąpi ożywienie gospodarcze – wzrost PKB przyspieszy do 3,1%. Wpływ na to będzie miała spadająca inflacja (w ujęciu całorocznym), powrót do wyraźnie dodatniej dynamiki płac realnych wspieranej przez podwyżki płacy minimalnej oraz wynagrodzeń w sektorze publicznym. Czynnikami dodatkowo pobudzającymi wzrost PKB będą rozpoczęte realizacje inwestycji w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (KPO). Inwestycje te będą znacząco stymulować gospodarkę również w 2025 r. Oczekuje się, że PKB zwiększy się wtedy o 3,7% i będzie to rok najszybszego tempa wzrostu w horyzoncie prognozy. Analiza podstawowych składników zagregowanego popytu Po spadku konsumpcji prywatnej w 2023 r. o 1% w bieżącym roku spodziewamy się wyraźnego wzrostu jej dynamiki. W efekcie przewiduje się, że spożycie prywatne wzrośnie w 2024 r. o 3,5%, natomiast spożycie ogółem, uwzględniające także wzrost spożycia publicznego, zwiększy się o 3,9%. Planowany wyraźny wzrost wydatków na obronność oraz rozpoczęcie realizacji projektów z KPO wpłyną na wzrost inwestycji w najbliższych latach. Inwestycjom sprzyjać będzie również mniejszy koszt kapitału i korzystniejsze niż w roku ubiegłym warunki finansowania. Prognozuje się, że inwestycje ogółem zwiększą się o 2,9% w 2024 roku, głównie za sprawą inwestycji publicznych, gdyż tempo wzrostu inwestycji prywatnych znacząco osłabnie w stosunku do wysokich wzrostów odnotowanych w zeszłym roku. Natomiast od 2025 r. spodziewamy się wysokich wzrostów zarównoinwestycji prywatnych, które będą stymulowane poprzez spadający koszt kapitału, utrzymywanie się korzystnej sytuacji gospodarczej i kumulację środków z KPO oraz publicznych, łącznie przekładających się na spodziewany wzrost inwestycji ogółem o 10,2%. W scenariuszu założono także, że wkład zmiany zapasów we wzrost PKB w br., jak również w kolejnych latach, będzie neutralny. 2023 r. charakteryzował się słabą koniunkturą zarówno w Polsce, jak i u jej głównych partnerów handlowych, co przełożyło się na niski wzrost eksportu i spadek importu (odpowiednio o 3,4% i -2,0%). Jednak w bieżącym roku spodziewane jest odbicie w handlu zagranicznym. Prognozowany wzrost eksportu wyniesie w 2024 r. 3,7%, a importu 4,8%. Ujemny wkład eksportu netto we wzrost PKB będzie wynikał przede wszystkim z wysokiej dynamiki popytu krajowego w Polsce przy umiarkowanym odbiciu dynamiki PKB w strefie euro, której poprawa w kolejnym roku powinna przełożyć się na wzrost eksportu do 5,6%. Wzrost importu w 2025 r. będzie jednak jeszcze wyraźniejszy (o 7,5%), co przełoży się na ujemny wkład eksportu netto we wzrost PKB, wynoszący - 0,6 pkt. proc. Rynek pracy W 2023 r. zharmonizowana stopa bezrobocia BAEL w Polsce utrzymywała się na niskim poziomie 2,8%. W wyniku procesów demograficznych oraz ujemnego salda migracji podaż pracy spadnie o 0,3% w 2024 r. oraz o 0,1% w 2025 r. Liczba pracujących ogółem spadnie natomiast o 0,2% w 2024 r. oraz wzrośnie o 0,1% w 2025 r. W efekcie stopa bezrobocia BAEL wyniesie średnio w 2024 r. nieznacznie więcej niż w roku ubiegłym, tj. 2,9%, a w 2025 r. obniży się do 2,7%. Podstawą gospodarki finansowej instytucji kultury jest plan finansowy ustalony przez dyrektora, z zachowaniem wysokości dotacji organizatora (art. 27 ust. 3 Ustawy z 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej). Skoro plan finansowy ustala dyrektor instytucji kultury, to także on jest władny go zmienić. Dotacja celowa otrzymana w trakcie roku wpływa na przychody i koszty, a zatem także na plan finansowy instytucji. W praktyce zasady dokonywania zmian planu finansowego przez dyrektora instytucji kultury najczęściej reguluje organizator w uchwale lub zarządzeniu o przyznaniu dotacji, bez względu na to, czy dotyczy to instytucji państwowej, czy samorządowej. Proszę pamiętać, że instytucja kultury nie jest jednostką budżetową, a zatem nie obowiązuje jej Rozporządzenie Ministra Finansów z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, które w rozdziale 2 i 3 określa w szczególności sposób i tryb sporządzania planów finansowych oraz sposób dokonywania zmian w planach finansowych jednostek budżetowych, a także ich zatwierdzania. Jednak dyrektor instytucji kultury, a więc jednostki finansów publicznych, a także jej pracownicy w razie niewywiązania się ze swoich obowiązków podlegają karom przewidzianym w Ustawie z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (dalej: ustawa o dyscyplinie finansów publicznych). Jeśli chodzi o plan finansowy, to naruszeniem dyscypliny finansów publicznych jest: dokonanie zmiany w budżecie lub planie finansowym bez upoważnienia określonego planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia (art. 10 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych) — co w opisanym w pytaniu przypadku, moim zdaniem, nie ma miejsca; wydatkowanie środków publicznych bez upoważnienia określonego planem finansowym albo z jego przekroczeniem (art. 11 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych) — co także nie ma miejsca w tym przypadku; zaciągnięcie lub zmiana zobowiązania bez upoważnienia określonego planem finansowym albo z przekroczeniem zakresu tego upoważnienia lub z naruszeniem przepisów dotyczących zaciągania lub zmiany zobowiązań przez jednostkę sektora finansów publicznych (art. 15 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych) — co również nie ma miejsca w tym przypadku. Moim zdaniem, jeśli instytucja kultury wprowadzi zmiany w planie finansowym nawet po dokonaniu wydatku, ale bez zbędnej zwłoki, to postąpi prawidłowo. 91. Zarządzanie finansami a rozwój kariery zawodowej Rozwój kariery zawodowej to jedno z głównych źródeł stabilności finansowej i osobistego sukcesu. Nasze decyzje zawodowe mają bezpośredni wpływ na dochody, oszczędności, a także możliwości inwestycyjne. Zarządzanie finansami w kontekście kariery zawodowej polega na podejmowaniu świadomych wyborów, które wspierają długoterminowy rozwój zawodowy i finansowy. Oto jak skutecznie planować finanse w kontekście kariery zawodowej: Inwestowanie w rozwój zawodowy – jednym z najważniejszych aspektów zarządzania finansami w karierze zawodowej jest inwestowanie w swoje umiejętności. Udział w kursach, szkoleniach, studiach podyplomowych lub zdobywanie certyfikatów pozwala zwiększyć naszą wartość na rynku pracy, co w efekcie przekłada się na wyższe dochody. Należy regularnie oceniać, które umiejętności są cenione w danej branży i inwestować w ich rozwój. Negocjowanie wynagrodzenia – umiejętność negocjacji wynagrodzenia to jedna z najważniejszych umiejętności zawodowych. Regularna ocena rynkowych stawek, analiza swojej wartości na rynku pracy oraz umiejętność negocjowania lepszych warunków płacowych pozwala zwiększyć dochody i zapewnić sobie lepszą sytuację finansową. Planowanie awansu zawodowego – aby osiągnąć wyższy poziom kariery, warto stworzyć plan awansu. Może to obejmować zarówno zdobywanie nowych umiejętności, jak i zdobywanie doświadczenia w różnych działach firmy. Długoterminowe planowanie kariery pozwala nie tylko na zawodowy rozwój, ale także na zabezpieczenie finansowe w przyszłości. Zarządzanie ryzykiem zawodowym – każda praca wiąże się z pewnym ryzykiem, takim jak utrata pracy czy zmniejszenie wynagrodzenia. Ważne jest, aby być przygotowanym na taką sytuację, tworząc fundusz awaryjny, poszukując dodatkowych źródeł dochodu lub rozwijając umiejętności, które pozwolą łatwiej znaleźć nową pracę w przypadku zmiany rynku pracy. 92. Zarządzanie finansami w kontekście zmieniających się realiów ekonomicznych Globalna gospodarka i zmieniające się realia ekonomiczne mają ogromny wpływ na nasze finanse osobiste i podejmowane decyzje. Kryzysy gospodarcze, zmieniające się stopy procentowe, zmniejszająca się siła nabywcza pieniądza, a także rosnące koszty życia to czynniki, które trzeba uwzględnić w zarządzaniu finansami. Warto przyjąć strategię, która pozwoli na odpowiednie dostosowanie się do tych zmian: Monitorowanie sytuacji gospodarczej – regularne śledzenie globalnych i krajowych trendów gospodarczych pozwala na lepsze prognozowanie zmian w zakresie inflacji, stóp procentowych czy zmieniających się regulacji. Daje to możliwość dostosowania swojej strategii inwestycyjnej i oszczędnościowej w zależności od aktualnej sytuacji. Optymalizacja wydatków – w obliczu rosnącej inflacji i zmniejszającej się siły nabywczej pieniądza warto zacząć kontrolować swoje wydatki, rezygnować z luksusowych zakupów i skupić się na bardziej oszczędnym trybie życia. Może to obejmować zmniejszenie wydatków na rozrywkę, zakupy odzieżowe, a także renegocjowanie warunków kredytowych czy pożyczkowych. Inwestowanie w aktywa odporne na kryzysy – w okresach niestabilności gospodarczej warto inwestować w aktywa, które wykazują odporność na kryzysy gospodarcze, takie jak nieruchomości, złoto, surowce czy fundusze inwestycyjne. Warto również rozważyć inwestowanie w akcje firm, które są mniej podatne na zmiany rynkowe i oferują długoterminowy wzrost. Dywersyfikacja źródeł dochodów – w niestabilnych czasach warto posiadać więcej niż jedno źródło dochodu. Może to obejmować freelancing, wynajem nieruchomości, inwestowanie w akcje lub obligacje. Dywersyfikacja pozwala zminimalizować ryzyko, jeśli jedno źródło dochodu zostanie zagrożone przez zmiany gospodarcze. 93. Zarządzanie finansami w kontekście globalnych wyzwań ekologicznych Ekologiczne wyzwania, takie jak zmiany klimatyczne, zanieczyszczenie środowiska czy wyczerpywanie zasobów naturalnych, mają coraz większy wpływ na nasze życie, w tym także na finanse. Zarządzanie finansami w obliczu tych wyzwań wymaga przemyślanej strategii, która uwzględnia zarówno nasze działania finansowe, jak i odpowiedzialność społeczną i ekologiczną. Należy wziąć pod uwagę: Inwestowanie w zrównoważony rozwój – coraz więcej osób stawia na inwestowanie w firmy, które działają zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Fundusze inwestycyjne, które koncentrują się na ekologicznym podejściu do działalności gospodarczej, mogą stanowić część długoterminowej strategii inwestycyjnej. Takie inwestycje pomagają chronić planetę, jednocześnie oferując atrakcyjne zyski. Eko-konsumpcja i oszczędności – świadome podejście do konsumpcji, takie jak rezygnacja z jednorazowych produktów, ograniczenie odpadów czy wybór ekologicznych produktów, może prowadzić do oszczędności w codziennym życiu. Zmiana nawyków zakupowych na bardziej zrównoważone zmniejsza koszty związane z nadmierną konsumpcją i może przynieść długoterminowe oszczędności. Oszczędzanie zasobów – zmieniające się realia ekologiczne zmuszają nas do oszczędzania zasobów naturalnych, takich jak woda, energia czy surowce. Inwestowanie w energooszczędne urządzenia, panele fotowoltaiczne, czy inne rozwiązania ekologiczne pozwala nie tylko oszczędzać pieniądze, ale także przyczynia się do ochrony środowiska. 94. Zarządzanie finansami w obliczu technologii blockchain i kryptowalut Technologia blockchain oraz kryptowaluty rewolucjonizują tradycyjny system finansowy i stają się coraz bardziej popularnym sposobem przechowywania wartości oraz inwestowania. Zarządzanie finansami w kontekście blockchainu i kryptowalut wiąże się z dużym potencjałem, ale także z ryzykiem. Warto podjąć następujące kroki: Inwestowanie w kryptowaluty – kryptowaluty, takie jak Bitcoin, Ethereum czy inne altcoiny, mogą stanowić alternatywne źródło inwestycji. Dzięki ogromnemu potencjałowi wzrostu, mogą pomóc w dywersyfikacji portfela inwestycyjnego. Jednak ze względu na zmienność rynku, ważne jest, aby inwestować tylko te środki, które możemy sobie pozwolić stracić. Zrozumienie technologii blockchain – zanim zdecydujemy się na inwestycje w kryptowaluty, warto dokładnie poznać technologię blockchain. Zrozumienie zasad działania tej technologii pozwala na lepsze podejmowanie decyzji inwestycyjnych oraz uniknięcie ryzyka związane z nieznajomością rynku. Bezpieczeństwo w zarządzaniu kryptowalutami – zarządzanie kryptowalutami wymaga odpowiednich zabezpieczeń. Przechowywanie kluczy prywatnych, korzystanie z portfeli sprzętowych oraz dwustopniowa weryfikacja to środki ostrożności, które pomogą ochronić nasze inwestycje przed cyberzagrożeniami. 95. Podsumowanie Zarządzanie finansami jest procesem, który wymaga elastyczności, ciągłego uczenia się oraz dostosowywania do zmieniających się warunków gospodarczych, technologicznych i społecznych. Zmiany w strukturze rynku pracy, rozwój technologii, wyzwania ekologiczne oraz zmiany demograficzne mają bezpośredni wpływ na nasze finanse i sposób, w jaki planujemy naszą przyszłość. Odpowiednia strategia finansowa pozwala na osiąganie długoterminowych celów, zabezpieczenie finansowe i zrównoważony rozwój w różnych obszarach życia. Regularne przeglądy swoich finansów, dostosowywanie do zmieniających się warunków oraz inwestowanie w odpowiednie aktywa to klucz do sukcesu finansowego w dzisiejszym świecie. Plan finansowy – definicja Plan finansowy to dokument opisujący zestaw działań, których celem jest przemyślane zarządzanie finansami osobistymi lub firmowymi. W jego skład wchodzą różne elementy, takie jak analiza dochodów, wydatków, oszczędności, inwestycji oraz zarządzanie długiem. Plany finansowe konstruuje się, żeby osiągnąć określone cele finansowe[1] [2] [3]. Plan finansowy to szczegółowy dokument określający strategię zarządzania przychodami, wydatkami, inwestycjami i oszczędnościami w celu realizacji określonych celów finansowych. Definicja planu finansowego Dzięki planom finansowym, osoby prywatne i firmy mogą nie tylko poznać stan swojego majątku ruchomego i nieruchomego, lecz także mogą lepiej zarządzać zasobami i ryzykiem, unikać niepotrzebnych długów oraz budować stabilność finansową, co pomaga zarówno w codziennym zarządzaniu finansami, jak i w realizacji większych celów życiowych. Rodzaje planów finansowych Istnieją różne rodzaje planów finansowych, ale każdy z nich będzie zawierać trzy podstawowe elementy. Pierwszym jest analiza sytuacji finansowej, która obejmuje ocenę obecnego bilansu aktywów i pasywów, analizę dochodów i wydatków oraz ocenę płynności finansowej. Dzięki niej można zrozumieć, gdzie znajdujemy się finansowo i jakie mamy zasoby oraz zobowiązania. Kolejnym podstawowym elementem planu finansowego są cele finansowe do osiągnięcia w określonym czasie. Mogą być krótkoterminowe (np. budowa poduszki finansowej), średnioterminowe (np. zakup samochodu) oraz długoterminowe (zabezpieczenie emerytalne czy zakup nieruchomości). Trzecim podstawowym składnikiem każdego planu finansowego jest budżetowanie. Polega ono na stworzeniu planu zarządzania dochodami i wydatkami w sposób, który pozwala osiągnąć cele finansowe. Zakłada przydzielenie określonych kwot na różne kategorie wydatków, oszczędności i inwestycji. Plany finansowe różnią się w zależności od zakresu i stosującego je podmiotu. Wyróżnić można m.in.: Osobisty plan finansowy Osobisty plan finansowy pomaga jednostkom zarządzać swoimi finansami w świadomy i zorganizowany sposób. Dzięki niemu można lepiej kontrolować swoje wydatki, zwiększać oszczędności i unikać nadmiernego zadłużenia. Poza podstawowymi elementami, w jego skład mogą wchodzić m.in.: Strategia oszczędzania określa, ilość i sposób, w jaki będziemy odkładać pieniądze na przyszłe cele, np. na koncie oszczędnościowym. Planowanie inwestycji polega na wyborze odpowiednich instrumentów finansowych, które pomogą pomnożyć kapitał. Planowanie emerytalne zakłada gromadzenie środków na okres po zakończeniu aktywności zawodowej. Planowanie spadkowe to proces przygotowania do przekazania majątku po śmierci, co obejmuje m.in. sporządzanie testamentów oraz inne działania, których celem jest zabezpieczenie majątku i zapewnienie sprawiedliwego podziału zgodnie z wolą właściciela. Plan finansowy firmy Plan finansowy firmy jest niezbędnym narzędziem zarządzania finansami przedsiębiorstwa, utrzymania płynności finansowej oraz realizacji strategii biznesowej. W jego skład wchodzą m.in.: Szacowanie przyszłych przychodów i kosztów na podstawie analizy rynku i historii firmy. Zarządzanie i optymalizacja przepływów pieniężnych, aby zapewnić wystarczającą ilość środków na bieżące operacje. Planowanie i ocena inwestycji w aktywa trwałe, które mogą przynieść korzyści w przyszłości. Planowanie podatkowe obejmuje strategie minimalizacji obciążeń podatkowych poprzez optymalizację dochodów, wydatków, oszczędności i inwestycji. Zarządzanie ryzykiem polega na identyfikacji potencjalnych zagrożeń finansowych i wyborze odpowiednich narzędzi do ich minimalizacji. Zarządzanie długiem obejmuje ocenę wszystkich istniejących długów, negocjowanie lepszych warunków spłaty, konsolidację długów oraz planowanie spłat, aby zminimalizować koszty odsetek i uniknąć nadmiernego zadłużenia. Biznesplan Szczególnym przykładem planu finansowego jest biznesplan – dokument, który opisuje cele biznesowe przedsiębiorstwa oraz strategie ich osiągnięcia. Jest niezbędnym narzędziem dla nowych i rozwijających się firm, ponieważ pomaga pozyskać inwestorów czy zaplanować rozwój. Biznesplan jest ściśle powiązany z planem finansowym firmy – pierwszy określa cele i strategie działalności, drugi szczegółowo opisuje prognozy finansowe, budżetowanie i zarządzanie finansami, niezbędne do ich realizacji. W skład biznesplanu wchodzą: Opis firmy, misji, wizji, produktów lub usług oraz struktury organizacyjnej. Analiza rynkowa i analiza konkurencji oraz identyfikacja grup docelowych. Strategia marketingowa i strategia sprzedaży produktów lub usług. Opis procesów biznesowych, logistyki oraz zarządzania zasobami. Plan finansowy, czyli konkretne prognozy finansowe, określenie budżetu, analiza rentowności oraz strategie finansowania. Plan inwestycyjny Plan inwestycyjny koncentruje się na pomnażaniu kapitału poprzez inwestowanie w aktywa, takie jak akcje, obligacje, nieruchomości czy fundusze inwestycyjne w celu maksymalizacji zysków przy akceptowalnym poziomie ryzyka. Obejmuje on: określenie celów inwestycyjnych, analizę ryzyka, wybór strategii inwestycyjnej, czyli dobór odpowiednich instrumentów finansowych zgodnych z celami i profilem ryzyka, dywersyfikację portfela inwestycyjnego i metody jego monitorowania. Tworzenie planu finansowego Tworzenie planu finansowego zaczyna się od szczegółowej analizy obecnej sytuacji finansowej. W tym celu należy zgromadzić wszystkie dane dotyczące aktywów, pasywów, dochodów oraz wydatków. Tylko w ten sposób można dokładnie zrozumieć, jakie są dostępne zasoby finansowe oraz jakie zobowiązania trzeba uwzględnić w planie. Następnym krokiem jest określenie celów finansowych – mogą obejmować one krótkoterminowe potrzeby, średnioterminowe plany oraz długoterminowe ambicje, ale bez względu na zakres czasowy, powinny być jasne, konkretne, mierzalne i wykonalne. Do ich określenia można użyć metody SMART – może ona okazać się pomocna, ponieważ dobrze zdefiniowane cele finansowe ułatwiają tworzenie szczegółowych planów działania i mogą motywować do ich konsekwentnej realizacji. Po określeniu celów można przejść do opracowania budżetu. Budżetowanie polega na planowaniu dochodów i wydatków, więc należy szczegółowo zbadać wszystkie kategorie wydatków i znaleźć miejsca, w których można zaoszczędzić lub lepiej spożytkować pieniądze. Celem jest nie tylko kontrola kosztów, lecz także maksymalizacja oszczędności, które można przeznaczyć na realizację wcześniej określonych celów finansowych. Budżet musi być jednak elastyczny, żeby skutecznie odpowiadać na zmiany warunków finansowych i życiowych. Równolegle do budżetowania należy opracować strategię inwestycyjną, czyli wybrać instrumenty finansowe, które pomogą w pomnażaniu kapitału. Określając ją, trzeba wziąć pod uwagę własną tolerancję na ryzyko oraz pamiętać o dywersyfikacji portfela inwestycyjnego, żeby minimalizować potencjalne straty. Należy również monitorować wyniki inwestycji i dopasowywać strategie do warunków na rynku. Skoro mowa o strategii inwestycyjnej, nie wolno zapominać o dwóch istotnych elementach. Mowa o: Zarządzanie długiem wymaga analizy wszystkich istniejących zobowiązań finansowych (np. kredytów czy pożyczek). Pozwala to stworzyć plan spłaty długów, a także pomaga w redukcji kosztów obsługi zadłużenia i poprawie ogólnej sytuacji finansowej. Zarządzanie ryzykiem poprzez odpowiednie ubezpieczenia oraz planowanie podatkowe chroni przed nieprzewidzianymi zdarzeniami, takimi jak choroba, wypadki czy straty majątkowe oraz pozwala minimalizować obciążenia fiskalne. W przypadku osobistych planów finansowych nie wolno zapominać o planowaniu emerytalnym za pomocą np. gromadzenia pieniędzy na kontach emerytalnych. Z kolei w wypadku planu finansowego firmy warto też uwzględnić plan rozwoju skoncentrowany na długoterminowych celach wzrostu i ekspansji przedsiębiorstwa – dzięki niemu można zidentyfikować nowe możliwości biznesowe, zoptymalizować procesy operacyjne i skutecznie zarządzać finansami. Ostatnie etapy tworzenia planu finansowego to monitorowanie i aktualizacja. Rynki finansowe oraz indywidualne okoliczności zmieniają się, więc żeby plan zachował swoją skuteczność, należy go regularnie przeglądać i dostosowywać do aktualnej sytuacji. Narzędzia do tworzenia planu finansowego Tworzenie planu finansowego można ułatwić dzięki wykorzystaniu różnych narzędzi. Oto najpopularniejsze: Arkusze kalkulacyjne (np. Microsoft Excel czy Google Sheets) to uniwersalna narzędzia do tworzenia budżetów, śledzenia wydatków, prognozowania przychodów i analizowanie danych finansowych. Aplikacje do zarządzania budżetem (np. Mint, YNAB – You Need A Budget) projektuje się z myślą o monitorowaniu dochodów i wydatków, budżetowaniu oraz śledzeniu oszczędności. Można je automatyczne zsynchronizować z kontami bankowymi, co pozwala na bieżąco kontrolować stan finansów. Oprogramowanie do planowania finansowego (np. Quicken lub Personal Capital) oferuje narzędzia do tworzenia budżetów, śledzenia inwestycji, planowania emerytalne czy analizy zadłużenia, a dzięki integracji z kontami bankowymi użytkownicy mogą uzyskać pełny obraz swojej sytuacji finansowej w jednym miejscu. Kalkulatory finansowe (np. kalkulatory emerytalne czy kredytowe) pomagają w obliczaniu różnych aspektów finansowych, takich jak oszczędności emerytalne, raty kredytowe, potencjalne zyski z inwestycji czy koszty pożyczek. Aplikacje inwestycyjne (np. Robinhood lub E*TRADE) służą do zarządzania portfelem inwestycyjnym. Platformy do zarządzania zadłużeniem (np. Debt Payoff Planner lub Tally) pomagają w spłacie długów, oferując plany spłat czy konsolidację zadłużenia. Oprogramowanie do księgowości online (np. Symfonia czy inFakt) jest szczególnie przydatne dla małych firm i freelancerów, ponieważ umożliwia zarządzanie fakturami, wydatkami, płacami i podatkami. Rola planu finansowego Podstawowym celem każdego planu finansowego jest zapewnienie stabilności finansowej poprzez kontrolowanie dochodów i wydatków oraz realizację określonych celów finansowych. Pojedynczym osobom pomaga śledzić wydatki, oszczędzać czy inwestować, co prowadzi do większego bezpieczeństwa finansowego i realizacji osobistych ambicji. W kontekście firmowym, plan finansowy wspiera procesy decyzyjne i planowanie operacyjne. Pomaga w prognozowaniu przychodów, zarządzaniu kosztami oraz optymalizacji przepływów pieniężnych, co jest niezbędne dla utrzymania płynności finansowej firmy. Dzięki niemu organizacje mogą skuteczniej alokować zasoby, planować ekspansję rynkową oraz minimalizować ryzyko finansowe, co przyczynia się do wzrostu ich rentowności i konkurencyjności. Jakie elementy powinien zawierać biznesplan? Kategoria: Artykuły Planując rozpoczęcie własnej działalności przyszły przedsiębiorca dla własnego komfortu powinien szczegółowo opisać, co, jak, kiedy i komu pragnie zaoferować oraz w jaki sposób to nastąpi. Dokładne scharakteryzowanie planowanego przedsięwzięcia poprzez biznesplan pozwoli uniknąć przedsiębiorcy kłopotliwych sytuacji, a także uświadomi potencjalne trudności. Czym jest biznesplan? Biznesplan, czy też plan biznesu, to dokument, w którym zawarta jest ocena opłacalności projektowanego przedsięwzięcia gospodarczego. Powinny być w nim ujęte informacje dotyczące każdego aspektu działania przedsiębiorstwa: kwestie finansowania, zatrudnienia, marketingu, konkurencji, forma organizacyjno-prawna, planowane dochody. Biznesplan jest użyteczny dla przedsiębiorcy, który powinien dokładnie przemyśleć każdy aspekt funkcjonowania przyszłej firmy oraz kluczowy dla pozyskania finansowania ze strony inwestorów. Co zawiera dobrze zrobiony biznesplan? Trudno jest wybierać najbardziej istotne punkty, które powinny być zawarte w biznesplanie, gdyż wszystkie tworzą logiczną całość i wizję planowanego przedsięwzięcia. Jednak w celu systematyzującym warto przedstawić punkty, które koniecznie powinien zawierać profesjonalnie zrobiony biznesplan. Im więcej szczegółów tym lepiej - wiedza na temat biznesu i jego funkcjonowania musi zostać uporządkowana zanim wykona się jakiekolwiek ruchy związane z zakładaniem działalności, czy pozyskiwaniem finansowania. Biznesplan - najważniejsze punkty Elementy biznesplanu Najważniejsze punkty, które powinien zawierać biznesplan to: 1. Streszczenie przedsięwzięcia Krótki tekst, syntetyzujący poniższe punkty, przedstawiający najważniejsze, przykuwające uwagę, wnioski. Streszczenie to pierwsza część biznesplanu, która jednocześnie może pokazać przedsiębiorstwo i przyszłe przedsiębiorstwo z profesjonalnej strony. 2. Charakterystyka przedsiębiorstwa To część, w której powinny zostać zawarte najważniejsze punkty związane z danymi przedsiębiorstwa m.in.: dane osobowe właściciela/właścicieli przedsiębiorstwa, logo przedsiębiorstwa, nazwa i forma organizacyjno-prawna, zakres działalności, lokalizacja, misja i wizja przedsiębiorstwa a także wartości i cele, struktura organizacyjna. 3. Analiza strategiczna z uproszczoną analizą SWOT W tym punkcie powinna zostać opisana w sposób uproszczony analiza strategiczna, obejmująca uproszczoną analizę mocnych i słabych stron firmy oraz jej szans i zagrożeń (SWOT) i przynajmniej dwa przedsiębiorstwa konkurencyjne. Warto też przeprowadzić analizę porównawczą, tzn, benchmarking w celu zbadania i ew. wdrożenia sprawdzonych rozwiązań, stosowanych u konkurencji. 4. Informacje o produkcie lub usłudze W tym punkcie powinny znaleźć się szczegółowe dane opisujące główny produkt (usługę) przedsiębiorstwa. Jeżeli przeprowadzone zostały badania lub testy to idealne miejsce na ich przedstawienie. Sam opis produktu powinien zawierać: cechy wyróżniające, stanowiące przewagę konkurencyjną, aktualną fazę cyklu życia produktu, fotografię w formie załącznika (jeśli dotyczy), informację o ochronie praw autorskich (np. licencja, patent). 5. Struktura organizacyjna i plan zatrudnienia Powinna zawierać odpowiedź na pytania ilu pracowników będzie potrzebowała firma i czym będą się zajmowali. Czy na początku struktura będzie inna niż w przyszłości? Jaka będzie forma ich zatrudnienia? Co będzie leżało w zakresie ich obowiązków? Ważne jest także określenie, w jaki sposób i kto będzie zarządzał zasobami ludzkimi, czy będzie to właściciel, czy w przyszłości dodatkowy specjalista. 6. Plan techniczny Czyli punkt określający ilość środków potrzebnych na rozpoczęcie i prowadzenie działalności oraz to skąd zostaną pozyskane. Plan techniczny opisuje także przewidywaną wielkość produkcji, koszty inwestycji, remontów i pozyskiwania zaopatrzenia. 7. Plan marketingowy Prawidłowo dobrane i zaplanowane działania marketingowe stanowią ogromne wsparcie dla rozwijającej się firmy. Standardowo przygotowuje się plan marketingowy na pół roku, który zawiera streszczenie menedżerskiej, bieżącą analizę sytuacji rynkowej. wnioski z analizy SWOT, zdefiniowanie persony oraz strategie i cele marketingowe wraz z opisem działań i niezbędnych narzędzi, potrzebnych do jej wdrożenia. W planie marketingowym musi znaleźć się także sposób kontroli jego realizacji oraz budżet marketingowy. 8. Plan finansowy Bardzo ważny punkt, który powinien przedstawiać wizję wydatków i dochodów w kilkuletniej perspektywie. Plan finansowy przedstawia zasoby, które są niezbędne do funkcjonowania firmy w perspektywie krótko- i długoterminowej. Określa także osobę, która będzie odpowiedzialna za kontrolę finansów. W tym punkcie należy określić z jakiego źródła kapitału będzie korzystać przedsiębiorca - czy będzie to kapitał własny, dotacje, pożyczki lub jeszcze inne możliwości finansowania. W planie finansowym powinno określić się także harmonogram oraz listę potencjalnych wykonawców. 9. Analiza rynku Analiza rynku skupia się na przyszłych klientach oraz rynku, w ramach którego będzie funkcjonowało przedsiębiorstwo. Powinien się w nim znaleźć opis otoczenia firmy, aktualna analiza branży i przewidywania dotyczące jej rozwoju. Jeśli dostępne są badania grupy docelowej to należy umieścić je w tym punkcie biznesplanu. Analiza rynku obejmuje również opisanie Twoich dostawców, konkurencji, grupy docelowej z podziałem na segmenty oraz szczegółowo określony popyt na oferowane produkty lub usługi. 10. Podsumowanie W podsumowaniu powinny znaleźć się elementy dotyczące przewidywań związanych z powodzeniem oraz analiza ryzyka, a także trudności, które mogą dotknąć przedsiębiorstwo. Jest to także część biznesplanu, w której może znaleźć się harmonogram działań. 11. Załączniki czyli dokumentacja potwierdzająca zawarte w biznesplanie informacje. Mogą obejmować: życiorysy kluczowych osób, projekty i dane techniczne, dokumenty patentowe, o prawach autorskich, badania i analizy na temat produktu/usługi i rynku, informacje o umowach przedwstępnych, zamówieniach itp., schemat struktury organizacyjnej firmy oraz ewentualne dane dotyczące profesjonalnych konsultantów i biegłych księgowych. FINANSE, RYNKI FINANSOWE, UBEZPIECZENIA NR 62 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 766 2013 MONIKA FOREMNA-PILARSKA PLANOWANIE FINANSOWE W PRZEDSIĘBIORSTWACH OPARTE NA BUDŻETACH CZĄSTKOWYCH Słowa kluczowe: planowanie finansowe, budżet Keywords: financial planning, budget Klasyfikacja JEL: A12 Rola i znaczenie planowania finansowego w przedsiębiorstwie Planowanie to jeden z warunków powodzenia wszelkiej działalności gospodarczej. W każdym systemie gospodarczym istnieje niepewność, dlatego konieczne jest dokładne analizowanie wpływu potencjalnych decyzji na wynik finansowy prowadzonej działalności. Charakter procesu planowania w gospodarce rynkowej znacznie różni się od planowania w gospodarce centralnie sterowanej. Celem planowania w gospodarce centralnie planowanej było zapewnienie, aby przedsiębiorstwa działały zgodnie z wytycznymi opracowanymi odgórnie przez państwo. W systemie wolnorynkowym planowanie ma umożliwić podejmowanie racjonalnych decyzji z punktu widzenia kryteriów mikroekonomicznych, a więc z punktu widzenia zyskowności firmy. Oznacza to odejście od planowania rzeczowego, a skupienie się na planowaniu finansowym, gdyż na wolnym rynku wzrost wartości firmy uzależniony jest od jej dodatnich wyników finansowych, uzyskiwanych w kolejnych okresach rozliczeniowych. Planowanie finansowe niesie ze sobą wiele wymiernych korzyści. Z jednej strony umożliwia firmie rozpoznanie, z jakich funduszy może korzystać, aby zrealizować zamierzenia w sferze rzeczowej oraz dostarcza informacji o przypuszczalnych kosztach tych działań. Z drugiej strony, pozwala na analizę wpływu alternatywnych decyzji i procesów na wynik finansowy przedsiębiorstwa. Procesy decyzyjne uzależnia więc od kryteriów finansowych. Istotnym elementem w procesie planowania jest kontrolowanie przebiegu procesów gospodarczych. Ma ono na celu ocenę realizacji planowanych efektów oraz dostarczenie środków w przypadku odchodzenia od planowanych zadań na skutek dynamicznie zmieniających się warunków zewnętrznych. Definiując, planowanie finansowe można określić jako ocenę skutków, jakie różne warianty działań wywierają na realizację strategicznych celów działalności przedsiębiorstwa. 538 Monika Foremna-Pilarska Planowanie finansowe w ujęciu procesowym Planowanie finansowe w praktyce powinno uwzględniać dynamikę otoczenia zewnętrznego firmy i zmiany zachodzące w jej wnętrzu. Dlatego właściwym jest podejście do planowania finansowego jako procesu i sekwencji działań, w których należy: ‒ analizować zależności i związki pomiędzy finansowymi i rzeczowymi aspektami planowanych działań, ‒ ograniczać niepewność poprzez analizowanie wpływu teraźniejszych decyzji na przyszłą sytuację w przedsiębiorstwie, ‒ wybierać optymalne warianty działań, ‒ kontrolować przebieg procesów gospodarczych, ‒ badać stopień realizacji planowanych efektów. Planowanie finansowe określa sposoby osiągania celów przedsiębiorstwa. Strategicznym celem każdej firmy jest zwiększanie wartości rynkowej kapitału własnego jej właścicieli. Kryterium to nie przesądza jednak, w jaki sposób kierownictwo będzie dążyć do zamierzonego celu. Plan finansowy jest zestawieniem czynności, które należy wykonać, aby ten cel osiągnąć. Jednak w warunkach niepewności rynkowej decyzje często ulegają zmianom, ponadto trzeba je podejmować z dużym wyprzedzeniem, gdyż potrzeba nieraz wiele czasu, aby je wprowadzić w życie. Do określenia procesu planowania finansowego należy przyjąć ramy i struktury, które uwzględniają: 1. Horyzont planowania – czyli okres, na którym koncentruje się proces planowania finansowego. Są to kolejne lata z uwzględnieniem planowania krótkookresowego, zwanego planowaniem operacyjnym i długookresowego, czyli planowaniem strategicznym. 2. Agregację – czyli proces, podczas którego dodawane są drobne propozycje inwestycyjne każdego działu operacyjnego lub ośrodka odpowiedzialności, a całość traktowana jest jako jeden duży projekt. 3. Zbiory założeń zmiennych – czyli przyjęcie kilku wariantów w procesie planowania, przygotowując: ‒ plan pesymistyczny – wymaga stosunkowo krytycznych założeń co do np. produktów firmy czy stanu gospodarki itp., ‒ plan normalny – przyjęcie najbardziej prawdopodobnych założeń na temat firmy i gospodarki, ‒ plan optymistyczny – zakłada entuzjastyczne podejście do perspektyw firmy, bierze się pod uwagę np. nowe produkty, nowe sposoby finansowania rozwoju. W celu wybrania optymalnego wariantu należy wyznaczyć wiele możliwości, które można określić za pomocą instrumentu controllingu strategicznego, tj. techniki scenariuszy. Mnogość możliwości zmierzających do zamknięcia luki strategicznej nosi określenie symulacji lub scenariuszy zakładanych (planowanych) wydarzeń. Przy czym scenariusz Planowanie finansowe w przedsiębiorstwach oparte na budżetach cząstkowych 539 rozumiany jest jako prezentacja przyszłych możliwości tendencji rozwoju, które niekoniecznie znajdują odbicie w liczbach z przeszłości i teraźniejszości. Za pomocą techniki scenariuszy można w porę wyciągnąć wnioski o rozwoju otoczenia, np. gospodarki, polityki, konkurencji itp.1 Proponowane składniki modelu planowania finansowego W przedsiębiorstwach, w zależności od umiejętności menedżerów i pracowników oraz zgłaszanych potrzeb, są stosowane różne założenia do tworzenia procesu planowania finansowego. Elementy planowania finansowego mogą być zmienne i zależeć od wielu czynników, począwszy od założeń strategicznych przyjętych w firmie po umiejętności kadry, tworzącej wartość tego przedsiębiorstwa. Ponadto ważnym aspektem modelu jest określenie celu, czyli spodziewanych efektów po wprowadzonym i zrealizowanym planowaniu finansowym. Elementami jednego z wielu możliwych do przyjęcia i realizowania w praktyce modeli (sposobów) planowania finansowego są: 1. Prognoza sprzedaży – prawie wszystkie plany finansowe przyjmują określony poziom sprzedaży i do niego dostosowują pozostałe wartości. Takie rozwiązanie jest powszechne w wielu rodzajach firm: planowanie koncentruje się na planowanej przyszłej sprzedaży, aktywach oraz finansowaniu potrzebnym do wsparcia sprzedaży. Prognoza sprzedaży najczęściej przedstawiana jest jako stopa wzrostu, rzadziej jako konkretna wartość. 2. Sprawozdania finansowe pro forma – plan finansowy powinien zawierać planowany bilans, rachunek zysków i strat oraz rachunek przepływów pieniężnych (cash flow). Dokumenty te określa się jako sprawozdanie finansowe pro forma. Pro forma oznacza tu, że sprawozdania finansowe stanowią formę, którą stosujemy do streszczania różnych zdarzeń, jakie mogą mieć miejsce w przyszłości. Sprawozdania pro forma są generowane przez model planowania finansowego. Użytkownik określa wielkość sprzedaży, a model generuje wynikający z niej rachunek wyników oraz bilans. 3. Wymogi dla aktywów – plan ma opisywać przewidywane nakłady kapitałowe. W wersji minimalnej planowany bilans będzie zawierał zmiany w majątku trwałym ogółem oraz kapitale obrotowym netto. Te zmiany są w rzeczywistości całkowitym budżetem kapitałowym firmy. Proponowane nakłady kapitałowe w różnych dziedzinach muszą być zgodne z ogólnymi przyrostami uwidocznionymi w planie długofalowym. 4. Wymogi finansowe – plan powinien zawierać część dotyczącą koniecznych rozwiązań finansowych. Chodzi tu o uwzględnienie w nim polityki dywidendy oraz 1 M. Foremna-Pilarska: Budżetowanie i controlling w podmiotach gospodarczych, Wydawnictwo Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2007, s. 98. 540 Monika Foremna-Pilarska polityki zadłużenia. Jeżeli firma zaplanuje przyrost środków pieniężnych poprzez wyemitowanie nowych akcji czy pożyczkę, powinna określić, jakie rodzaje akcji muszą zostać sprzedane i jakie metody emisji będą najbardziej odpowiednie. 5. „Bilansowanie” – to uwzględnione w planie dodatkowe finansowanie, na wypadek, gdy po ustaleniu prognozy sprzedaży i wymaganych wydatków okazałoby się, że aktywa będą miały większą wartość niż pasywa, a więc bilans się nie zrównoważy. „Wypełnienie” jest więc źródłem finansowania zewnętrznego, potrzebnym do uporania się z niedoborami bądź nadwyżkami w finansowaniu i doprowadzeniu do równowagi bilansu. 6. Założenia ekonomiczne – plan musi uwzględnić środowisko ekonomiczne, w którym spodziewa się działać, powinien uwzględnić w przewidywaniach takie wartości, jak przyszłą stopę procentową czy skalę podatkową. W każdej firmie można określić planowanie finansowe w sposób mniej lub bardziej szczegółowy. Najważniejszym jednak jest stworzenie modelu umożliwiającego wykonanie bilansu pro forma, rachunku zysków i strat pro forma oraz rachunku przepływów pieniężnych pro forma. Budżety cząstkowe jako narzędzie wspierające planowanie finansowe w przedsiębiorstwie Realizacja kolejnych elementów proponowanych w modelu planowania finansowego możliwa jest dzięki zastosowaniu metody budżetowania operacyjnego. Efektem prac budżetowych jest stworzenie budżetu, który w przedsiębiorstwach utożsamiany jest z planem krótko- lub długookresowym, w zależności jakiego okresu dotyczy. M. Dobija, identyfikując planowanie z budżetowaniem podaje, że proces formułowania przedsięwzięć, które dokonuje się w przedsiębiorstwie w ramach istniejącego tam systemu rachunkowości, nazywa się planowaniem finansowym lub planowaniem finansowo-kosztowym, czyli budżetowaniem2 . Budżet jest kwantytatywnym (liczbowym) wyrażeniem planu działania, służącym zastosowaniu i koordynacji założeń planistycznych3 . „Budżet można więc określić jako formalnie spisaną deklarację planów zarządu na przyszłość, wyrażoną w wielkościach finansowych4 . W tabeli 1 zaprezentowano charakterystykę poszczególnych budżetów cząstkowych. W całości budżetowania istotny jest element wsparcia planowania finansowego budżetami finansowymi – pro forma, które w rachunkowości stanowią elementy planowania finansowego i sporządzane są ex post. W tabeli 2 przedstawiono syntetyczną charakterystykę istoty każdego z trzech budżetów finansowych pro forma. 2 M. Dobija: Rachunkowość zarządcza i controlling, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 284. 3 A.A. Jaruga, W.A. Nowak, A. Szycht: Rachunkowość zarządcza koncepcje i zastosowania, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź 1999, s. 590. 4 P.E. Fess, C.S. Warre: Accounting Principles, South –Western Publishing Co., Cincinnati, Ohio 1987, s. 1073. Planowanie finansowe w przedsiębiorstwach oparte na budżetach cząstkowych 541 Tabela 1 Struktura budżetów cząstkowych operacyjnej części budżetu głównego Budżety operacyjne Charakterystyka budżetu Budżet sprzedaży Najistotniejszy w grupie wszystkich budżetów, ponieważ wielkość i struktura sprzedaży determinują wykorzystanie potencjału produkcyjnego. Dlatego też sporządzany jest jako pierwszy w procesie budżetowania. Budżet wpływów ze sprzedaży Stanowi założenia dla zakładanych wpływów ze sprzedaży, istotny jako element mający wpływ na utrzymanie płynności finansowej jednostki. Budżet produkcji w sztukach Jest kolejnym sporządzanym po budżecie sprzedaży. Jego celem jest upewnienie się, że zdolności produkcyjne są w stanie spełnić wymagania sprzedaży i utrzymać odpowiedni poziom zapasów produktów. Sporządzany jest w ujęciu ilościowym, a jego realność zależy od rzetelności budżetu sprzedaży oraz oszacowania wielkości zapasów buforowych. Budżet zużycia materiałów bezpośrednich Określa zapotrzebowanie na materiały bezpośrednio zużywane do zaplanowanej produkcji. Do materiałów bezpośrednich zalicza się zużycie materiałów podstawowych i pomocniczych. Budżet ten sporządzany jest w oparciu o dane pochodzące z budżetu produkcji, planowaną wielkość produkcji oraz o normatywy zużycia materiałów i zapas początkowy i końcowy materiałów. Budżet zakupu materiałów bezpośrednich Sporządzany w oparciu o budżet zużycia materiałów bezpośrednich, ma za zadanie zaplanowanie ilości i jakości wymaganych materiałów. Przy sporządzaniu tego budżetu należy również uwzględnić zapas początkowy i końcowy surowców. Zakupy materiałów powinny być skoordynowane z budżetem produkcji i harmonogramem jej wytwarzania w celu odpowiedniego zaopatrzenia na czas w wymagane materiały. Budżet wynagrodzeń bezpośrednich Obejmuje wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w procesie wytwórczym, które bez względu na stosowaną formę płac można odnieść na konkretną grupę produktów. Wielkość produkcji wyrażona w jednostkach naturalnych musi zostać przemnożona przez ich jednostkową pracochłonność wyrażoną w roboczogodzinach i stawki za godzinę pracy pracownika. Budżet kosztów wydziałowych Planuje koszty związane z ruchem, organizacją, kierownictwem i obsługą wydziałów wytwórczych, wyodrębnionych jako miejsca powstawania kosztów (MPK). Dla kosztów wydziałowych stosuje się w ewidencji podział na pozycje szczegółowe, umożliwiające analizę tych kosztów. Budżet kosztów sprzedaży Zaplanowane koszty pośrednie, poniesione w fazie zbytu w związku z prowadzoną działalnością. Koszty sprzedaży rozdziela się na poszczególne partie wyrobów sprzedawanych proporcjonalnie do ilości, wagi, wartości. Budżet obejmuje planowane koszty materiałów do pakowania itp. i kosztów działalności marketingowej, np. reklamy. Budżet kosztów zarządu To zaplanowane koszty stałe i dlatego jest to budżet o charakterze stałym. Istnieje możliwość utworzenia wielostopniowego budżetu z wyodrębnieniem kosztów kontrolowanych i niekontrolowanych w ośrodku odpowiedzialności. Źródło: opracowanie własne. 542 Monika Foremna-Pilarska Tabela 2 Struktura budżetów cząstkowych finansowej części budżetu głównego Budżety finansowe Charakterystyka budżetu Planowany rachunek zysków i strat Jest zestawieniem przychodów i kosztów ich uzyskania oraz wyników nadzwyczajnych, celem ustalenia wyniku finansowania rocznej działalności. Rachunek zysków i strat można sporządzić w wersji przewidzianej ustawą* lub w wersji uproszczonej. Informacje potrzebne do obliczeń pochodzą z budżetów operacyjnych częściowych. Planowany rachunek przepływów pieniężnych Informuje o możliwości generowania środków pieniężnych i o sposobie ich wykorzystania. Informacje zawarte ujmowane są wg trzech rodzajów działalności: operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej. Rachunek przepływów pieniężnych można sporządzić w wersji przewidzianej ustawą** lub w wersji uproszczonej. Planowany bilans Jest to sporządzony bilans pro forma mający na celu ukazanie stanu środków gospodarczych i źródeł ich finansowania po zrealizowaniu założeń budżetowych wszystkich budżetów cząstkowych. * Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, tekst jed., DzU 2009, nr 152, poz. 1223 z późn. zm., załącznik nr 1. ** Ibidem, załącznik nr 1. Źródło: opracowanie własne. Przykładem korelacji danych zawartych w budżecie całego przedsiębiorstwa są np. dane zawarte w budżecie sprzedaży, którego planowana wielkość sprzedaży jest „pobierana” jako pierwsza pozycja do planowanego budżetu produkcji. Kolejnym przykładem na wzajemne wykorzystywanie planowanych wielkości są: ilość planowanych do wyprodukowania wyrobów (budżet produkcji), które wykorzystywane są jako bazowe (wyjściowe) w budżecie wynagrodzeń bezpośrednich itd. Następnie, zakończone budżetowanie części operacyjnej trafia, jako dane cząstkowe, do budżetów finansowych. Po otrzymaniu pełnej wersji budżetu rodzi się pytanie, czy wersja ta jest optymalną. W tym celu należy policzyć kilka wariantów, scenariuszy umożliwiających wybór i elastyczne podejście do zagadnienia budżetowania. Scenariusz5 pozwala na budowę różnych wariantów rozwiązania tego samego problemu, a także zdefiniowanie parametrów jednocześnie dla rozwiązania zagadnienia problemów liniowych. Tworzenie scenariuszy należy do analizy wariantowej. Analiza wariantowa to proces systematycznych zmian w komórkach wejściowych oraz obserwowanie w jednej lub kilku komórkach wynikowych. Bariery zastosowania budżetów finansowych w planowaniu finansowym Podstawowe bariery planowania finansowego w każdym przedsiębiorstwie będą innym zbiorem problemów. Proces budżetowania napotyka na bariery psychologiczne, orga5 Por. J.A. Kopiński, W. Sahinguvu: O komputerowej symulacji planu finansowego przedsiębiorstwa, Materiały Konferencyjne nt. Komputerowe systemy wielodostępne, ART, Bydgoszcz 1997. Planowanie finansowe w przedsiębiorstwach oparte na budżetach cząstkowych 543 nizacyjne i techniczne. Ważne jest, aby pracownicy biorący udział w procesie budżetowania identyfikowali się z wielkościami zawartymi w budżetach. Poza tym, po stronie kadry menedżerskiej leży inicjowanie szkoleń z zakresu umiejętności budowy i realizacji wielkości budżetowanych. Bariery organizacyjne to m. in. często zmieniające się zarządy, a za nimi idące zmiany zadań krótkookresowych, wynikające ze zmian planów długofalowych – strategicznych. Jest to zjawisko bardzo destrukcyjne dla krótkookresowego planowania finansowego. Bariery o charakterze technicznym, chociaż często wymagają dużych nakładów, w praktyce są jednymi z łatwiejszych do usunięcia. Proces informatyzacji i programów dedykowanych do planowania finansowego w oparciu o zastosowanie budżetowania jest na rynku usług informatycznych tak duży, że poza kosztami wdrożenia nie stanowi istotnej bariery. Dwie pierwsze bariery, gdzie u podstaw tkwi stabilizacja decyzji ludzkich, jak i umiejętności ludzkie, są dużo trudniejsze do niwelowania w praktyce. Poza wspomnianymi barierami planowania finansowego, można jeszcze wymienić szczegółowe problemy, wśród których wylicza się: ‒ ścieranie się sprzecznych interesów różnych grup, dlatego też cel osiągnięcia maksymalnej wartości nie zawsze jest w pełni realizowany, ‒ prowadzenie działalności w warunkach niepewności, w związku z czym nie można stwierdzić, który z proponowanych wariantów działań będzie optymalny, ‒ niepewność prowadzonej działalności, która wymusza na właścicielach konieczność przewidywania przebiegu przyszłych zjawisk, aby zapobiegać ich niekorzystnemu biegowi, ‒ maksymalizacja korzyści właścicieli powiązana jest ze wzrostem, jednak gwałtowny wzrost nie zawsze jest korzystny dla przedsiębiorstwa, jest on pożądaną konsekwencją dobrego procesu decyzyjnego, ale nie może być celem samym w sobie. Bez względu na ilość mnożących się barier i problemów, budżetowanie w procesie planowania finansowego bardzo usprawnia realizację modelu. Poprzez generowanie informacji z kolejnych budżetów, sekwencyjność poboru danych cząstkowych budżetów operacyjnych staje się podstawą do szybkiego i optymalnego tworzenia budżetów finansowych. Te zaś stanowią dokument i źródło wiedzy w planowaniu finansowym do realizacji zadań bieżących, korygowania i podejmowania decyzji i kontroli wykonania wielkości planowanych. Literatura Dobija M.: Rachunkowość zarządcza i controlling, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997. Fess P.E., Warren C.S.: Accounting Principles, South – Western Publishing Co., Cincinnati, Ohio 1987. Foremna-Pilarska M.: Budżetowanie i controlling w podmiotach gospodarczych, Wydawnictwo Politechniki Koszalińskiej, Koszalin 2007. Kopiński J.A., Sahinguvu W.: O komputerowej symulacji planu finansowego przedsiębiorstwa, Materiały Konferencyjne nt. Komputerowe systemy wielodostępne, ART., Bydgoszcz 1997. 544 Monika Foremna-Pilarska Jaruga A.A., Nowak W.A., Szychta A.: Rachunkowość zarządcza koncepcje i zastosowania, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź 1999. Ustawa z dnia 29 września 1994 r o rachunkowości, tekst jed., DzU 2009, nr 151, poz. 1223 z późn. zm. dr Monika Foremna-Pilarska Katedra Rachunkowości Politechnika Koszalińska Streszczenie W artykule omówiono planowanie finansowe. Wskazano jego istotę, jak i założenia do ogólnego modelu planowania finansowego oraz pewne obszary działalności przedsiębiorstwa, do których ma zastosowanie planowanie. Autorka zaproponowała wykorzystanie budżetów jako narzędzia optymalizującego planowanie finansowe. Omówiła poszczególne budżety cząstkowe operacyjne i finansowe oraz wskazała na ich powiązanie z planowaniem finansowym. W artykule wskazano również problemy planowania finansowego i bariery w zastosowaniu budżetowania do wsparcia tegoż planowania. FINANCIAL PLANNING IN ENTERPRISES, BASED ON SECTIONAL BUDGETS Summary The paper discusses financial planning. It presents its essence together with guidelines for the general financial planning model as well as certain areas of business operations which planning refers to. The Author proposed to use budgets as tools to optimize financial planning. She discussed the individual operating and financial sectional budgets. She indicated their relation to financial planning. Furthermore, the article covers the problems of financial planning and barriers concerning the use of budgeting to support this planning. Plan finansowy szkoły dyrektorzy muszą przedstawić organowi prowadzącemu do 22 października. Zostało im więc już niewiele czasu. Pośpiech nie jest jednak w tym przypadku zalecany, ponieważ procedura dokonywania późniejszych zmian w dokumencie jest dosyć skomplikowana i wymaga zgody organu prowadzącego. Niestety, istniejące przepisy nie pozwalają na takie gospodarowanie finansami szkoły, w którym dyrektor mógłby samodzielne dokonywać przesunięć w ramach poszczególnych pozycji planu finansowego, dostosowując jego wykonanie do bieżących potrzeb szkoły. Niezależnie od przyczyn, dla których dyrektor będzie dysponował w ciągu roku budżetowego większą pulą środków, istotne jest, aby poznał możliwości przekierowania jej na inne cele w planie finansowym. Niezbędne ku temu regulacje znajdują się w § 12 rozporządzenia Ministra Finansów 7.12.2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych (Dz. U. Nr 241, poz. 1616). Zgodnie z ust. 3 tego przepisu kierownicy samorządowych jednostek budżetowych mogą dokonywać przeniesień planowanych wydatków w planach finansowych samorządowych jednostek budżetowych w granicach upoważnień przyznanych przez zarząd jednostki samorządu terytorialnego. Stosownego upoważnienia udziela wójt (burmistrz lub prezydent miasta), jednak należy przy tym zwrócić uwagę, do jakich czynności konkretnie upoważnia dyrektora ten dokument. Przepisy dają organowi prowadzącemu dużą dowolność w tym zakresie - dyrektor może zyskać możliwość dokonywania przesunięć pomiędzy wszystkimi paragrafami planu albo tylko pomiędzy ściśle określonymi w upoważnieniu. Przekroczenie zakresu upoważnienia przez dyrektora rodzi bardzo poważne konsekwencje, ponieważ stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Powyższy tekst stanowi opracowanie artykułu Michała Łyszczarza "Zmiana planu finansowego szkoły" , opublikowanego w miesięczniku "Dyrektor Szkoły" nr 10/2012. Polecamy także: Dyrektorzy mają niewielki wpływ na tworzenie planów finansowych szkół 1 Biznesplan – przykład I Obszar: Rolnictwo i ekologia Profil firmy: Drobne usługi ogrodnicze, remontowe i budowlane ___________________________________________________ Wstęp Biznesplan1 to dokument opisujący m.in.: cele firmy, oferowane przez nią usługi i/lub produkty, plan funkcjonowania, a także analizę warunków rynku, na którym będzie działać. Biznesplan może mieć różne zastosowania – może służyć np. do ubiegania się o kredyt lub jakąkolwiek inną formę finansowania (w tym dofinansowania dla przedsiębiorstw społecznych). W zależności od celu, w którym jest opracowywany, może przyjmować różne formy, a analiza i opis danych może mieć różne poziomy szczegółowości. Niezależnie od dostępnych wariantów biznesplan – nawet w bardzo uproszczonej formie – jest dokumentem niezbędnym na etapie przygotowań do rozpoczęcia działalności gospodarczej. Podstawowe korzyści z opracowania biznesplanu to m.in.: • Możliwość realistycznej oceny opłacalności planowanych działań oraz weryfikacji swojego pomysłu na biznes. Przeprowadzenie analizy ułatwi podjęcie decyzji o tym, jak i kiedy rozpocząć działalność oraz wskaże, o co należy zadbać, aby zminimalizować ryzyko strat, błędów i niepotrzebnych kosztów; • Możliwość lepszego przygotowania się do prowadzenia działalności – odpowiedniego zaprojektowania usługi lub produktu oraz opracowania dokładnego planu promocji i sprzedaży swoich produktów lub usług; • Pomoc w zarządzaniu firmą – biznesplan pozwala na lepszą koordynację działań, podejmowanie trafniejszych decyzji i optymalizację działań zgodnie z założonymi celami; • Punkt wyjścia do starania się o finansowanie zewnętrzne na początku działania firmy lub w przyszłości – biznesplan jest dokumentem niezbędnym w przypadku starania się o dofinansowanie: pokazuje potencjał firmy, wpływa na wiarygodność właścicieli oraz potwierdza ich przygotowanie do właściwego wykorzystania środków. Pamiętaj: Opracowując własny biznesplan, warto pogłębić wiedzę na temat struktury dokumentu oraz zawartości jego poszczególnych części. W tym celu skorzystaj z fachowej literatury lub wiarygodnych źródeł w Internecie. Bardzo przydatną wiedzą, którą wykorzystasz w praktyce zarówno przy tworzeniu biznesplanu, jak i prowadzeniu firmy, są podstawowe zasady planowania i zarządzania projektami oraz wiedza o budowaniu innowacyjności. Przykładowe, rekomendowane pozycje zostały wymienione w sekcji „Przydatne źródła” na końcu tego dokumentu. 1 Źródło: S. Wawak, J. Pasik, Biznes plan, Encyklopedia Zarządzania [online:] https://mfiles /pl/index.php/Biznes_plan [dostęp: 28.04.2021]. 2 Jak korzystać z tego wzoru Niniejszy dokument należy potraktować jako przykładową i uproszczoną wersję biznesplanu dla mikroprzedsiębiortswa2 (czyli firmy zatrudniającej średnio do 10 osób). • Na potrzeby niniejszego wzoru wybrano przykładową strukturę biznesplanu niedużego przedsiębiorstwa3 obejmującą następujące sekcje: 1. Streszczenie 2. Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa 3. Analiza SWOT 4. Cele przedsiębiorstwa 5. Plan marketingowy 6. Plan działalności operacyjnej 7. Plan organizacji i zarządzania 8. Plan zatrudnienia 9. Harmonogram głównych zamierzeń 10. Plan finansowy 11. Ocena finansowa • Niniejszy przykład biznesplanu został oparty na profilu firmy opisanym dokładnie w sekcji pierwszej „Streszczenie”. Prowadzenie przedsiębiorstwa o takim profilu i zakresie usług może posłużyć np. jako weryfikacja rynku oraz sprawdzenie się w roli przedsiębiorcy. W przypadku chęci rozwinięcia firmy, np. w celu przekształcenia jej w przedsiębiorstwo społeczne4 , w sekcji „Streszczenie” dodano pomysły i inspiracje, które można wykorzystać w poszerzaniu zakresu usług. • W przypadku chęci skorzystania z tego dokumentu do planowania własnej działalności (w tym do stworzenia przedsiębiorstwa społecznego np. spółdzielni socjalnej, spółki non profit, fundacji czy stowarzyszenia), należy zweryfikować i zaktualizować zawarte w nim dane i analizy pod kątem indywidualnych potrzeb przedsiębiorcy, obszaru, na którym będzie prowadzić firmę, a także wiedzy, doświadczenia i zasobów, którymi dysponuje (np. wkład pieniężny, nieruchomość, sprzęt, zespół współpracowników). Aktualizacja powinna wówczas obejmować m.in.: szczegółowy zakres usług, geograficzny obszar prowadzenia działalności, charakterystykę odbiorców, rodzaj i ofertę konkurencji, weryfikację bieżących warunków na rynku (trendy i popyt), a także ewentualne wymagania dotyczące finansowania zewnętrznego. Niezbędna może być również konsultacja ze specjalistami zarówno w obszarze danej branży, jak i w zakresie rachunkowości i przedsiębiorczości społecznej. • Dla ułatwienia, niniejszy przykład biznesplanu został poprzedzony instrukcją, która zawiera komentarze do poszczególnych sekcji biznesplanu opisujące cel oraz podstawowe wskazówki do ich przygotowania w praktyce. 2 Źródło: A. Szymała, Mikroprzedsiębiorstwo, Encyklopedia Zarządzania [online:] https://mfiles /pl/index.php/Mikroprzedsi%C4%99biorstwo [dostęp: 28.04.2021]. 3 Źródło: Z. Pawlak, Biznesplan. Zastosowania i przykłady, wyd. Poltext, Warszawa 2007, s. 80-81 3 Uwaga: Komentarze do poszczególnych sekcji nie wyczerpują tematu wytycznych do stworzenia biznesplanu – w celu pogłębienia tematu warto odwołać się do literatury fachowej, której przykłady znajdziesz np. w sekcji „Przydatne źródła” na końcu tego dokumentu. • Pamiętaj: W przypadku biznesplanu dla mikro lub małego przedsiębiorstwa, jego język, wykorzystanie fachowej terminologii oraz poziom szczegółowości nie muszą być tak zaawansowane, jak w przypadku biznesplanu dla dużej firmy. Bardzo ważna jest natomiast rzetelność analiz oraz przejrzystość opisów i przedstawianych danych. • Pamiętaj: Niektóre z części biznesplanu są niezbędnym elementem przygotowań do prowadzenia każdej firmy, nawet jeśli nie ma wymogu opracowania formalnego dokumentu. Są to np.: cele firmy, analiza SWOT, plan marketingowy, harmonogram działań czy plan finansowy. 4 Instrukcja przygotowania uproszczonego biznesplanu mikroprzedsiębiorstwa 1. Streszczenie Streszczenie powinno zawierać cel opracowania biznesplanu, krótki opis pomysłu biznesowego (i opcjonalnie jego uzasadnienie) oraz opis docelowego rynku (czyli wybranych grup klientów na wybranym obszarze działania firmy). Dodatkowo zadbaj o informacje nt. doświadczenia przedsiębiorcy w zakresie działalności firmy, przewidywane koszty lub potrzeby finansowe na starcie funkcjonowania, a także główne prognozy finansowe dotyczące planowanych przychodów i kosztów. Praktyczna wskazówka: Choć streszczenie otwiera biznesplan, w praktyce warto przygotować je na końcowym etapie opracowywania dokumentu – będziesz mieć wówczas pełny obraz wszystkich wniosków wynikających z Twoich analiz. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 2. Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa to zestaw podstawowych informacji o firmie wskazujących jej nazwę, formę prawną, przedmiot działalności (opis i opcjonalnie odpowiednie kody PKD5 ), adres siedziby i dane kontaktowe (w przypadku, gdy firma już istnieje), krótki życiorys zawodowy właściciela (lub właścicieli). W niektórych przypadkach na tym etapie opisuje się również misję i wizję swojej firmy. Opis wizji i misji firmy to wyznaczenie kierunku jej rozwoju – bardzo ważna informacja dla otoczenia przedsiębiorstwa (jego klientów, partnerów biznesowych czy instytucji finansujących). Wizja to opis tego, jak firma ma być postrzegana w przyszłości. Misja – opis najważniejszych celów firmy, które definiują powód jej istnienia, rolę w swoim otoczeniu oraz filozofię działania6 . Misja i wizja firmy będą punktem wyjścia strategii działania oraz pomocą w podejmowaniu krytycznych decyzji. Opis misji i wizji firmy powinien być relatywnie krótki, prosty i zrozumiały – ponieważ nie jest to proste zadanie, warto sprawdzić, jak poradziły sobie z tym inne znane przedsiębiorstwa7 . KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 5 PKD to skrót od Polskiej Klasyfikacji Działalności. Jest to zbiór możliwych rodzajów działalności, które może prowadzić firma. Każdy rodzaj zawiera opis i indywidualny kod. Wybór kodu PKD jest niezbędny na etapie rejestrowania działalności gospodarczej. Źródło: M. Serwatka, Czym jest PKD?, INFOR [online:] https://mojafirma.infor /mala-firma/abc-malejfirmy/251224,Czym-jest-PKD.html [dostęp: 21.04.2021]. 6 Źródło: T. Wawak, Marta Rajzer, Misja i wizja, Encyklopedia Zarządzania [online:] https://mfiles /pl/index.php/Misja_i_wizja [dostęp: 21.04.2021]. 7 Przykłady wizji i misji innych firm znajdziesz m.in. tu: https://miniprzedsiebiorstwo.junior.org /pl/Misja-i-wizja-firmy. 5 3. Analiza SWOT Analiza SWOT to popularna technika oceny potencjału i sytuacji firmy. Skrót SWOT pochodzi z języka angielskiego od słów strengths (mocne strony), weaknesses (słabe strony), opportunities (szanse) i threats (zagrożenia). Według najbardziej powszechnej interpretacji tych czterech elementów, dwa pierwsze (mocne i słabe strony) dotyczą czynników wewnętrznych, czyli samej firmy, jej zespołu lub zasobów, a dwa ostatnie (szanse i zagrożenia) odnoszą się do czynników zewnętrznych, np.: warunków rynku lub konkurencji, przepisów prawa czy sytuacji na świecie. Do wykonania analizy nie potrzeba specjalistycznej wiedzy i doświadczenia, możesz wykonać ją na własną rękę. Niezbędne są natomiast dokładność i obiektywizm. Duża część danych i informacji, które wykorzystasz w analizie SWOT, będzie pochodzić z innych wykonanych przez Ciebie analiz (rynku i konkurencji lub prognoz finansowych). Dlatego w praktyce analizę SWOT warto zrobić na zakończenie pozostałych analiz wykonanych na potrzeby biznesplanu. Dodatkowo, aby przyjąć odpowiednią skalę, informacje zawarte w każdym z czterech obszarów schematu warto uporządkować według ważności lub nadać im jakąś wybraną wartość, pokazując, które z czynników są najważniejsze, a które mniej ważne8 . 3.1 Mocne strony Jakie atuty posiada Twoja firma? Może być to Twoja wiedza i doświadczenie albo wiedza i doświadczenie Twojego zespołu lub współpracowników. Może być to Twój innowacyjny produkt lub innowacyjnie zaprojektowana usługa (np. z uwagi na niestandardowe cechy, konkurencyjne ceny lub sposób obsługi). Mogą być to również zasoby (które posiadasz na starcie lub do których będziesz mieć łatwy dostęp), np. specjalistyczny sprzęt, sieć kontaktów, współpraca z silnymi partnerami, lista już zadeklarowanych klientów, duże środki finansowe, możliwość korzystania z nieruchomości w dobrej lokalizacji itp. Pamiętaj: Mocne strony są względne. Należy je postrzegać przede wszystkim w kontekście potrzeb rynku i istniejącej konkurencji – mocną stroną będzie wszystko to, co jest przewagą względem konkurencji, co bezpośrednio odpowiada na potrzeby i ograniczenia Twoich odbiorców, a także to, co współgra z głównymi celami Twojej firmy. 3.2 Słabe strony Jakie słabe strony posiada Twoja firma? Im bardziej obiektywnie spojrzysz na swoje mankamenty, tym bardziej przydatne wnioski wyciągniesz i tym lepiej zaplanujesz korygujące działania w przyszłości. Podobnie jak w przypadku mocnych stron, spójrz na swoją działalność (swoje doświadczenie, produkt, usługę, sposób funkcjonowania) w kontekście porównania do cech konkurencji oraz potrzeb i ograniczeń Twoich odbiorców. 8 Źródło: Analiza SWOT jako narzędzie budowania strategii marketingowej, Poradnik Przedsiębiorcy, 27 czerwca 2019, [online:] https://poradnikprzedsiebiorcy /-analiza-swot [dostęp: 20.04.2021]. 6 3.3 Szanse W tym miejscu wymień wszystkie okoliczności zewnętrzne, które będą pomagać Twojej firmie w rozwoju. Weź pod uwagę zarówno te, które istnieją już teraz, jak i te, o których wiesz, że mogą pojawić się w przyszłości. Może to być np. aktualnie prowadzony program dofinansowania usług, które oferować będzie Twoja firma lub aktualny brak konkurencyjnych firm, które odpowiadają na jakąś ważną potrzebę konsumentów. Może to być również przewidywana zmiana przepisów, która skłoni konsumentów do skorzystania z oferowanych przez Ciebie produktów lub usług albo rozwijające się moda i trend, które za jakiś czas mogą zainteresować klientów Twoją ofertą. Aby precyzyjnie wypełnić tę sekcję, warto zasięgnąć opinii fachowców i zapoznać się z dostępnymi opracowaniami branżowymi. 3.4 Zagrożenia Podobnie jak w przypadku szans, wymień wszystkie znane Ci okoliczności, które mogą negatywnie wpłynąć na Twoją działalność, np.: na zmniejszenie zainteresowania Twoją ofertą, utrudnienie lub uniemożliwienie Ci działania, konieczność kosztownych zmian w oferowanym przez Ciebie produkcie lub usłudze itp. Takimi okolicznościami mogą być np.: wejście do Twojego segmentu rynku innego konkurenta, zmiana przepisów wpływających na kształt Twojego produktu lub Twojej usługi lub na możliwości zakupowe Twoich odbiorców. W tym przypadku również konieczna może być konsultacja z fachowcami, zaprzyjaźnionymi firmami o podobnym profilu, a także bieżące sprawdzanie prasy branżowej. Im lepiej przewidzisz możliwe ryzyka, tym więcej szans będziesz mieć na przygotowanie potencjalnego planu B. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 4. Cele przedsiębiorstwa Niezależnie od tego, czy zakładasz firmę, czy planujesz realizację jednego ze swoich firmowych projektów, ustalenie i zapisanie celów początkowych powinno być jednym z Twoich pierwszych kroków. Dobre określenie celów zwiększa szanse ich osiągnięcia. Cele są punktem wyjścia do dokładnego i realistycznego planowania, podejmowania decyzji w trakcie realizacji inicjatywy, a także do oceny efektów końcowych. Określenie celów jest obowiązkowym elementem każdego biznesplanu. Cele mogą dotyczyć całej firmy lub wybranych obszarów jej działania, np.: planowanej grupy docelowej klientów, wielkości przychodów, udziału w rynku, wprowadzenia konkretnych produktów i usług lub nawet sposobu funkcjonowania. Popularną techniką określania celów jest metoda S.M.A.R.T.9 , wskazująca pięć cech, które powinny spełniać właściwie zdefiniowanie cele. Zgodnie z tą koncepcją każdy cel powinien być: (1) Konkretny (Specific) – opisany w sposób prosty, ale jednocześnie możliwie konkretny (należy unikać uogólnień i sformułowań, które mogłyby wprowadzać odbiorcę w błąd). 9 Źródło: B. Puch, J. Starzec, Zasada SMART, Encyklopedia Zarządzania [online:] https://mfiles /pl/index.php/Zasada_SMART [dostęp: 25.04.2021]. 7 (2) Mierzalny (Measureable) – np. wyrażony w liczbach (tzw. wskaźnikach), aby łatwiej było sprawdzić i udowodnić poziom jego realizacji. (3) Osiągalny (Achieveable) – nawet jeśli Twój cel jest ambitny, ważne, aby w Twoim odczuciu był wykonalny (stawianie sobie nierealistycznych celów osłabia naszą motywację do ich realizacji). (4) Istotny (Relevant) – istotny dla Twojej działalności, adekwatny i spójny z Twoją strategią działania i budowaną marką. (5) Określony w czasie (Time-bound) – powinien posiadać określony termin, w jakim planujesz go zrealizować. 4.1 Cele krótkoterminowe Za cele krótkoterminowe przyjmuje się cele, które planujemy zrealizować w czasie pierwszego roku działania firmy. Warto opisać je względnie dokładnie, a także podzielić na cele główne i cele szczegółowe (gdzie cele szczegółowe są elementami składowymi celu głównego). 4.2 Cele długoterminowe Za cele długoterminowe można uznać cele, których realizacja planowana jest w perspektywie pięciu lat od założenia firmy. Mogą być określone w większym stopniu ogólności, ale wciąż warto trzymać się np. metodyki S.M.A.R.T. Jednym z celów długoterminowych może być np. przekształcenie firmy z jednoosobowej działalności gospodarczej w przedsiębiorstwo społeczne. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 5. Plan marketingowy Ta sekcja jest szczególnie ważna zarówno w przypadku starania się o finansowanie zewnętrzne, jak i w przypadku, gdy biznesplan przygotowujesz na własne potrzeby. Aby Twoja firma mogła działać i przynosić zyski, niezbędni są klienci, którzy po pierwsze dowiedzą się o istnieniu Twoich produktów lub usług, a po drugie – będą chcieli je od Ciebie nabyć. Przygotowanie planu marketingowego nie tylko pomaga zaplanować działania, ale przede wszystkim skłania nas do analiz, dzięki którym wybierzesz najbardziej optymalne drogi dotarcia do klientów oraz możliwie najbardziej precyzyjnie trafisz w ich potrzeby, zwiększając szansę zakupu. 5.1 Opis produktu i/lub usługi Szczegółowy opis oferowanego produktu (lub usługi) zawierający zarówno jego zalety, jak i potencjalne wady, jego obecny kształt i planowane ewentualne unowocześnienia (innowacje), ewentualnie jego przewidywany cykl życia10, opis technologii lub innych elementów decydujących o finalnym kształcie. Jeśli oferujesz wiele różnych produktów lub usług, należy wskazać produkty lub usługi wiodące (będące 10 Cykl życia produktu to okres, w którym produkt jest dostępny na rynku: od wprowadzenia na rynek, przez wzrost sprzedaży, następnie nasycenie rynku aż po spadek sprzedaży i jego wycofanie (lub przeprojektowanie na inny produkt). Źródło: E. Iskra, K. Woźniak, J. Sierosławska, Cykl życia produktu, Encyklopedia Zarządzania [online:] https://mfiles /pl/index.php/Cykl_%C5%BCycia_produktu [dostęp: 20.04.2021]. 8 podstawą działalności i kluczowe dla jej powodzenia). Jeśli oferowanie Twoich produktów lub usług tego wymaga, wymień również wszelkie niezbędne pozwolenia i tytuły prawne: posiadanie praw autorskich, patentów czy licencji. Dodatkowo należy wspomnieć o ewentualnych przepisach prawnych związanych z używaniem produktu lub oferowaniem usługi. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 5.2 Odbiorcy Charakterystyka odbiorcy jest kluczowa dla opracowania precyzyjnego i skutecznego planu promocji i dystrybucji Twojego produktu lub Twojej usługi. Na opis odbiorców składa się opis rynku oraz opis klientów. Opis rynku to charakterystyka rynku, na którym planujesz działać. Należy wskazać segment rynku11, na którym będziesz oferować swoje produkty lub usługi, a jeżeli segmentów jest kilka – wskazać, jaki będzie udział każdego z nich w ogólnej sprzedaży. Charakterystyka rynku powinna obejmować np.: stan aktualny, jego wielkość, stan nasycenia, panujące trendy, tempo i perspektywy rozwoju. Dodatkowo warto opisać historię branży i jej perspektywy, czynniki sukcesu i ryzyka funkcjonowania oraz ewentualne bariery wejścia. Opis powinien być zilustrowany danymi liczbowymi opartymi na wiarygodnych źródłach i rzetelnej analizie (na podstawie dostępnych specjalistycznych artykułów lub opracowań branżowych, rocznikach statystycznych lub własnego researchu). Opis klienta to szczegółowa analiza potencjalnych odbiorców Twoich produktów lub usług w każdym z Twoich segmentów rynku. Precyzyjna charakterystyka klientów pozwala na skuteczne dopasowanie produktów i usług do ich rzeczywistych potrzeb oraz dostosowanie planowanych działań promocyjnych i sprzedażowych do ich możliwości. Na opis klientów mogą składać się między innymi informacje o tym: kim są Twoi klienci (np. wiek, płeć, zawód, zainteresowania), gdzie są zlokalizowani, kiedy i dlaczego kupują (korzystają z danego typu produktu czy usługi), jakie są ich preferencje, potrzeby, wszelkie dostępne informacje o ich sposobie podejmowania decyzji i motywacji do zakupu. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 5.3 Konkurencja Dokładany i rzetelny opis i analiza konkurencji są równie ważne jak opis odbiorców, ponieważ pozwalają określić odpowiednią dla Twojej sytuacji strategię konkurencji, czyli sposób w jaki Twój produkt i Twoja usługa będą zaprojektowane, reklamowane i dystrybuowane, aby przez odbiorców były wybierane chętniej niż oferta konkurencji. Obiektywna i dokładna analiza konkurencji nie tylko pomoże lepiej przygotować się do prowadzenia działalności, ale sprawi, że Twój biznesplan będzie bardziej wiarygodny dla instytucji, do których będziesz się zwracać o ewentualne dofinansowanie. Pamiętaj: Pod pojęciem konkurencji kryją się osoby, firmy i organizacje, które w wybranym przez Ciebie segmencie oferują produkt lub usługę podobne do Twojej, a także produkty i usługi inne niż Twoje, ale 11 Segmentacja rynku to proces, w którym przedsiębiorca dzieli swój rynek docelowy (czyli wszystkich swoich potencjalnych klientów) na możliwie jednorodne (podobne do siebie) grupy, wobec których należy stosować dedykowane strategie marketingowe (m.in. sposób promocji i dystrybucji). Źródło: A. Gurgul, A. Wtorek, Segmentacja rynku, Encyklopedia Zarządzania [online:] https://mfiles /pl/index.php/Segmentacja_rynku [dostęp: 21.04.2021]. 9 skierowane do tej samej grupy odbiorców. Należy opisać nie tylko konkurencję, która istnieje na rynku obecnie, ale również taką, która potencjalnie może się pojawić w bliższej lub dalszej przyszłości. Opis konkurencji powinien obejmować charakterystykę poszczególnych firm konkurencyjnych (liczba, wielkość, pozycja i udział w rynku, ewentualnie mocne i słabe strony, tempo wzrostu – wszystko, co może mieć znaczenie dla osłabienia pozycji Twojej oferty. Należy szczegółowo przeanalizować źródła przewagi konkurentów (np. pod kątem produktu czy usługi, ceny, sposobu reklamy i dystrybucji, marki, sposobu zarządzania itp.). Czasami warto przeprowadzić dokładne porównanie Twojej oferty z ofertą konkurentów. Pomoże to zaplanować działania w celu zapobiegania ich przewadze lub stworzenia przewagi konkurencyjnej Twojej oferty (np. poprzez wprowadzenie innowacyjnych rozwiązań, które sprawią, że Twoja oferta będzie lepsza i bardziej dopasowana do potrzeb klientów). Źródłem innowacji może być konstrukcja produktu czy usługi, ale także sposób ich dostępności, rodzaj obsługi klienta, inne usługi i dodatkowe korzyści, które klient uzyska poprzez współpracę z Tobą. Wszystkie te rozwiązania będą ważnym elementem komunikacji o Twojej firmie w działaniach promocyjnych. Przy identyfikowaniu źródeł przewagi konkurencyjnej oraz obszarów działalności, w których chcesz zwiększyć poziom innowacyjności, warto zadać sobie (a nawet bezpośrednio potencjalnym odbiorcom) kilka pytań: Na jakich korzyściach i jakich rozwiązaniach zależałoby im w szczególności? Jak opisaliby idealną usługę w tym zakresie? Jakie problemy chcieliby w tym obszarze najbardziej rozwiązać? W czym jeszcze (poza obecnie określonym zakresem naszej działalności) możesz im realnie pomóc? Jak jeszcze możesz bardziej uprościć proces kontaktu z klientem? KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 5.4 Ceny Polityka cenowa powinna opisywać m.in.: planowany jednostkowy koszt Twoich produktów lub usług, porównanie z cenami proponowanymi przez konkurencję, przewidywane rabaty dla wybranych grup klientów czy konkretnych działań, a także wszystkie inne czynniki, które mogą mieć wpływ na proponowane przez Ciebie ceny. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 5.5 Dystrybucja Strategia dystrybucji (sprzedaży) to m.in. opis wykorzystywanych kanałów dystrybucji, czyli dróg i sposobów dotarcia z Twoją ofertą do wybranej grupy klientów, a także planowane formy płatności czy usługi posprzedażowe. W tym miejscu możesz również wskazać Twoich obecnych lub planowanych partnerów handlowych (czyli firmy lub organizacje, które będą Cię polecać lub włączą Twoje produkty i usługi do swojej oferty). Strategię dystrybucji warto przygotować osobno dla każdego z opisanych wcześniej segmentów rynku. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 10 5.6 Promocja Strategia promocji opisuje wszystkie planowane formy promocji i reklamy (lub kampanie reklamowe), formy dotarcia z reklamą do klientów, a także przewidywany na ten cel budżet. Ponownie, warto zadbać o przygotowanie osobnej, strategii promocji dla każdego z wybranych przez Ciebie segmentów rynku. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 6. Plan działalności operacyjnej Plan działalności operacyjnej to ilościowy plan produkcji wyrobów lub plan świadczenia usług. Należy tu uwzględnić wybraną technologię, niezbędne inwestycje i posiadane lub planowane źródła ich finansowania, potrzebne zaopatrzenie, a nawet ewentualny wpływ Twojej działalności na środowisko naturalne. Oczywiście, poziom złożoności opisu działalności operacyjnej będzie zależny od profilu i przedmiotu działalności firmy, więc może się okazać, że w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej ilość informacji będzie bardzo ograniczona. Sekcja ta może natomiast wymagać szczegółowego opisu w przypadku zwiększenia zakresu Twojej działalności względem proponowanego przykładu, decyzji o staraniu się o finansowanie zewnętrze lub np. o przekształceniu Twojej firmy w przedsiębiorstwo społeczne. Konieczna może być wówczas konsultacja ze specjalistami lub doradcami w tym zakresie, a także dostosowanie struktury opisu do wzoru biznesplanu wymaganego przez daną instytucję finansującą. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 7. Plan organizacji i zarządzania Plan organizacji i zarządzania dotyczy firm o bardziej rozbudowanej strukturze, gdzie struktura organizacyjna musi być określona w celu zapewnienia spójności i płynności działania (dotyczyć będzie to również przedsiębiorstw społecznych). W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej opis w tej sekcji będzie raczej ograniczony (chyba, że firma jest częścią sieci partnerskiej lub jest związana strukturą z innymi firmami i organizacjami, a opisanie schematu zależności między nimi będzie istotne dla sposobu jej działania). Opis w tej sekcji powinien obejmować opis struktury organizacyjnej, systemu przepływu informacji, podziału obowiązków, a także zasad zarządzania personelem i zarządzania projektami (np. planowania, realizacji i monitorowania działań). KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 11 8. Plan zatrudnienia Ta sekcja biznesplanu dotyczy firm, które przewidują zatrudnienie pracowników (w tym przedsiębiorstw społecznych, gdzie zgodnie z przepisami przewiduje się określoną, minimalną liczbę zatrudnionych osób). Plan będzie wówczas obejmować strukturę zatrudnienia (liczbę pracowników, formy zatrudnienia, strukturę stanowisk i zależności między nimi, kompetencje bazowe pracowników, a także kompetencje, które będą potrzebne do rozwoju firmy (wykształcenie, doświadczenie, wiek, profile osobowe, kwalifikacje i uprawnienia), planowane płace i zasady zatrudnienia. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 9. Harmonogram głównych zamierzeń Harmonogram, czyli szczegółowy plan działań warto wykonać niezależnie od skali planowanej działalności. Plan oparty na celach firmy i realistycznych założeniach w znaczny sposób zwiększy skuteczność działań i komfort pracy, a także ułatwi monitorowanie realizacji celów i zadań. Wielu początkujących przedsiębiorców przyznaje, że jednymi z najczęstszych pułapek, jakie sami na siebie zastawili, były zbyt optymistyczne lub zwyczajnie nieprzemyślane plany i terminy działań. Każdy plan może ulec zmianom, dlatego warto monitorować go regularnie i na bieżąco wprowadzać ewentualne korekty. Na potrzeby dofinansowania zewnętrznego prawdopodobnie trzeba będzie przygotować plan w perspektywie 5 lat (przy założeniu, że im dalej w czasie, tym mniejszy poziom szczegółowości planowania). Na potrzeby rozpoczynania jednoosobowej działalności gospodarczej warto przygotować szczegółowy plan co najmniej na pierwszy rok, a następnie regularnie go aktualizować. O czym warto pamiętać przy planowaniu działań: • Punktem wyjścia są główne i cząstkowe cele firmy – zastanów się, jakie zadania powinieneś wykonać osobiście lub zlecić na zewnątrz, aby zrealizować swoje cele w założonym czasie; • Spisując zadania, najlepiej używaj bezokoliczników (np. zrobić, wysłać, przygotować); postaraj się określać zadania możliwie precyzyjnie; • Zastanów się, czego potrzebujesz do wykonania każdego zadania (być może sprzętu, wsparcia drugiej osoby, a może uzyskania informacji, pozwolenia, uprawnień lub nawet nabycia konkretnej wiedzy). Jeżeli zdobycie tych rzeczy wymaga czasu, dopisz je do listy jako osobne zadania; • Dla każdego zadania określ nakład pracy12, czyli faktyczny czas potrzebny jednej osobie na jego wykonanie. Nakład pracy można wyrazić w godzinach (h), w godzinach roboczych (rg.) lub dniach 12 Jaka jest różnica między nakładem pracy do wykonania zadania a czasem potrzebnym na jego wykonanie? Przykład: Załóżmy, że masz do zrobienia research w Internecie, na którego wykonanie szacujesz 8 godzin (8 roboczogodzin). Jeśli będziesz pracować non stop, czas wykonania tego zadania może wynosić 1 dzień. Jeśli masz inne obowiązki i na research będziesz mógł poświęcić maksymalnie 2 godziny dziennie, wówczas czas wykonania zadania wyniesie 4 dni. Jeśli Ci się śpieszy, możesz podzielić się tym zadaniem z drugą osobą – jeśli każde z Was będzie pracować nad researchem po 2 godziny dziennie, czas wykonania wyniesie 2 dni. 1 roboczogodzina (1 rg.) wyraża ilość pracy wykonanej przez 1 osobę w ciągu 1 godziny. 12 roboczych (rd.) (w przypadku dni roboczych ważne będzie zaznaczenie, ile godzin pracy obejmuje Twój dzień pracy); • Bazując na określonym wcześniej nakładzie pracy dla każdego zadania, określ, jaki przewidujesz termin ich wykonania? Weź pod uwagę wszystko, co może utrudnić lub opóźnić realizację poszczególnych działań (np. oczekiwanie na zezwolenie czy potrzebne informacje lub realizację zadań przez osoby trzecie). Ułóż zadania w harmonogram od najwcześniejszych do najpóźniejszych i sprawdź, jakie są między nimi zależności – które z nich musisz wykonać jako pierwsze, żeby móc wykonać inne; • Przeanalizuj wszystkie możliwe ryzyka opóźnień (zwłaszcza te o dużym prawdopodobieństwie wystąpienia i dużym negatywnym wpływie na zakładane efekty). Zastanów się, jak możesz ich uniknąć, jak się przed nimi zabezpieczyć lub co zrobić, jeśli się pojawią? Zdecyduj, które z potencjalnych działań zaradczych warto wpisać do planu jako osobne zadania i dopisz je do harmonogramu; • Jeśli masz taką możliwość, skonsultuj elementy swojego planu ze znajomym fachowcem, potencjalnym podwykonawcą lub kimś bliskim – być może zauważą luki albo błędne założenia, które można skorygować na samym początku. Harmonogram zawarty w biznesplanie, np. na potrzeby dofinansowania, ma za zadanie pokazać, że poważnie podchodzisz do swojej działalności, że panujesz nad sytuacją oraz że firma ma szanse działać w sposób płynny i przemyślany. Niezależnie od biznesplanu warto wyrobić w sobie właściwe nawyki planowania, aby na bieżąco planować działania i je korygować. Zwłaszcza jeśli planujesz w przyszłości poszerzyć zespół i zakres działalności. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 10. Plan finansowy Plan finansowy jest jednym z kluczowych elementów biznesplanu, a jego celem jest m.in. udowodnienie, że firma jest w stanie pokrywać koszty działania i przynosić określone zyski (bez ryzyka upadłości), a także pokazanie potencjału przedsiębiorstwa, co będzie istotne w przypadku starań o dofinansowanie13 . W pierwszej kolejności przedstaw założenia będące podstawą do prognoz (np. założenia dotyczące częstotliwości lub sezonowości Twoich działań), a następnie zaprezentuj poszczególne pozycje kwotowe. O ile założenia dla sporządzonego planu można wypisać w polu sekcji, o tyle dane liczbowe powinno się zestawiać w formie tabeli (np. w postaci zawartych na końcu biznesplanu załącznikach). Poszczególne części analizy finansowej zazwyczaj są prognozowane na okres od 3 do 5 lat, gdzie pierwszy i drugi rok przedstawione są w ujęciu miesięcznym lub kwartalnym, a kolejne lata – w ujęciu rocznym. Do stworzenia planu finansowego mikroprzedsiębiorstwa nie potrzeba wykształcenia ekonomicznego, ale przydatna jest pewna podstawowa wiedza, którą można znaleźć w fachowych źródłach (np. tych proponowanych w sekcji „Przydatne źródła” na końcu tego dokumentu). Absolutnie niezbędne do 13 Źródło: J. Rędziniak, Plan finansowy, Encyklopedia Zarządzania [online:] https://mfiles /pl/index.php/Plan_finansowy [dostęp: 28.04.2021]. 13 przygotowania planu finansowego będą natomiast: wcześniejsza rzetelna analiza rynku i konkurencji, weryfikacja prezentowanych kwot oraz dbałość o przejrzystość zestawień. 10.1 Plan przychodów Plan przychodów to zestawienie planowanych przychodów z prowadzonej działalności (np. pieniędzy wpłacanych przez klientów za zakup Twoich produktów lub usług) w określonym horyzoncie czasowym. Dla przejrzystości zestawienia prezentowane kwoty warto umieścić w tabelach (np. w ujęciu miesięcznym dla każdego roku) i opatrzyć je komentarzem opisującym założenia, które przyjmujemy jako podstawę do planowania (np. planowane ceny, rabaty lub jakie są i z czego wynikają Twoje założenia dotyczące częstotliwości przychodów w poszczególnych segmentach rynku). KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 10.2 Plan kosztów Plan kosztów to zestawienie planowanych kosztów, które firma będzie musiała ponosić, aby sfinansować swoją działalność. Co do zasady, koszty dzielimy na koszty bezpośrednie (bezpośrednio związane z wytworzeniem produktów lub realizacją usług, np. koszt robocizny lub materiałów) oraz koszty pośrednie (inne koszty, których nie można bezpośrednio przypisać do danego produktu lub usługi, ale są niezbędne do funkcjonowania firmy). Koszty dzielimy również na koszty stałe (ponoszone regularnie w podobnej kwocie, niezależnie od czasu pracy czy ilości produkcji, np. koszt leasingu samochodu czy czynsz za lokal) oraz koszty zmienne (uzależnione od czasu pracy i ilości produkcji, np. koszt zużycia energii). Pamiętaj: W zależności od przedmiotu działalności firmy i jej formy prawnej istnieją różne podejścia do przypisywania kosztów do poszczególnych grup, dlatego warto zasięgnąć w tej kwestii porad specjalistów (np. sprawdzonego biura rachunkowego). Podobnie jak w przypadku planu przychodów, plan kosztów należy poprzedzić komentarzem dotyczącym przyjętych założeń dla planowania, a dane przedstawić w formie tabeli np. w zestawieniu miesięcznym14. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 10.3 Plan inwestycyjny Plan nakładów inwestycyjnych to przede wszystkim zestawienie inwestycji, jakie musisz ponieść, aby móc rozpocząć, prowadzić lub rozwijać swoją działalność w wybranym zakresie, a także planowane źródło ich finansowania na poszczególnych etapach (np. pożyczka na zakup sprzętu, kredyt na zakup samochodu, zgromadzone środki własne na wynajęcie lokalu lub sfinansowanie akcji promocyjnej). KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 14 Źródło: A. Baran, Koszty, Encyklopedia Zarządzania [online:] https://mfiles /pl/index.php/Koszty [dostęp: 28.04.2021]. 14 10.4 Plan rachunku wyników Plan rachunku wyników to inaczej rachunek zysków i strat, czyli zestawienie prognozowanych w określonym czasie przychodów i wydatków firmy. Przychody obejmują wszystkie wpływy ze sprzedaży produktów lub usług, a wydatki obejmują wszystkie koszty związane np. z zakupem lub utrzymaniem sprzętu, kosztem wynagrodzeń czy spłatą kredytów. Celem przygotowania planu zysków i strat jest określenie przewidywanego dochodu przedsiębiorstwa (czyli przychodu pomniejszonego o koszty)15 . KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 10.5 Plan przepływów pieniężnych Plan przepływu środków pieniężnych to plan ruchu rzeczywistych wpływów i wydatków gotówkowych firmy. Plan przepływów pieniężnych przygotowuje się w przypadku potrzeby oszacowania zdolności kredytowej lub określenia poziomu zapotrzebowania na finansowanie zewnętrzne, pozwala również przewidzieć, ile pieniędzy i w jakich momentach firma będzie potrzebowała na pokrycie bieżących kosztów swojej działalności, stąd jest to ważna informacja zarówno dla zarządzających firmą, jak i dla współpracujących z nią partnerów biznesowych. Plan można przedstawić np. w tabeli pokazującej wpływy i wydatki pieniędzy w zestawieniu miesięcznym na pierwszy rok działalności i w zestawieniu kwartalnym na kolejne lata16 . 11. Ocena finansowa Ocena obejmuje m.in. wnioski płynące z przedstawionych w planie finansowym zestawień skonfrontowanych z celami przedsiębiorstwa lub celem, na który firma pozyskuje finansowanie. Zawarte w tej części informacje dotyczą np. tego, z czego mogą wynikać ewentualne początkowe straty, a także kiedy i na jakim poziomie firma osiągnie dodatni wynik finansowy (zysk netto) oraz jakie warunki muszą zostać spełnione, aby to było możliwe. Inne wskaźniki to np. skumulowane saldo przepływów pieniężnych na koniec każdego roku lub planowana rentowność sprzedaży17 . Ocena finansowa może być wyzwaniem dla początkującego przedsiębiorcy, dlatego na etapie jej przygotowania warto poprosić specjalistów o konsultację lub pomoc. KLIKNIJ I ZOBACZ PRZYKŁAD 15 Źródło: Jak sporządzić plan finansowy?, 7 października 2017, [online:] https://6krokow /jak-sporzadzic-plan-finansowy/ [dostęp: 28.04.2021]. 17 Źródło: Z. Pawlak, Biznesplan. Zastosowania i przykłady, wyd. Poltext, Warszawa 2007, s. 102-103. 15 Biznesplan – przykład I Obszar: Rolnictwo i ekologia Profil firmy: Drobne usługi ogrodnicze, remontowe i budowlane ___________________________________________________ Wiedza i kompetencje I. Wiedza, umiejętności, zainteresowania, cechy osobowości i kompetencje, które warto posiadać, decydując się na założenie firmy o powyższym profilu Wiedza • W zakresie własnym: pozyskanie z literatury fachowej i źródeł w Internecie specjalistycznej i praktycznej wiedzy w zakresie oferty – rozwiązania proekologiczne w ogrodach (uprawa roślin zatrzymujących wodę w glebie, ekologiczne nawożenie i opryski, uprawa roślin w zgodzie z zasadami permakultury, właściwa gospodarka wodna, budowa szklarni, budowa ekologicznych kompostowników, zakładanie zbiorników retencyjnych, np. oczek wodnych); • Rekomendowane: odbycie specjalistycznych szkoleń w zakresie np. zakładania zbiorników retencyjnych, zakładania pasiek hobbystycznych itp.; • Znajomość zasad funkcjonowania w Internecie (np. w celu prowadzenia konta firmy w mediach społecznościowych lub kontaktu z partnerami instytucjonalnymi); • Chęć i gotowość do nabywania nowej wiedzy i kompetencji, umiejętność poszukiwania informacji i nauki we własnym zakresie. Umiejętności i/lub zainteresowania • Ogrodnictwo lub rolnictwo (pielęgnacja ogrodu, kontakt z naturą, uprawa roślin, rozwiązania proekologiczne w ogrodnictwie i rolnictwie); • Rozwinięty zmysł techniczny, prace techniczne i fizyczne (remontowe, montażowe, proste prace budowlane); • Prawo jazdy kategorii B (rekomendowane); • Ewentualnie: umiejętności i/lub zainteresowania w jednym z powyższych obszarów oraz współpraca z pracownikiem zewnętrznym posiadającym umiejętności w drugim obszarze. Kompetencje społeczne i/lub cechy osobowości • Otwartość na ludzi i łatwość w nawiązywaniu kontaktu (ważnym czynnikiem sukcesu będzie nawiązywanie relacji, budowanie zaufania i pozyskiwanie klientów z różnych grup społecznych); • Sumienność w działaniu (słowność, terminowość, dokładność, dobra organizacja pracy, zmysł planowania) – niezbędne zarówno we współpracy z klientami, jak i w prowadzeniu firmy pod kątem administracyjnym (lub starania się o dofinansowanie); 16 • Umiejętność rozmowy z osobami w różnym wieku, elastyczność w komunikacji, dobre podejście do osób starszych, umiejętność budowania trwałych relacji i poczucia bezpieczeństwa u rozmówcy. II. Dodatkowa wiedza, kompetencje lub uprawnienia niezbędne w procesie rozwijania działalności i przekształcania firmy w przedsiębiorstwo społeczne Wiedza • Wiedza dotycząca procedury i wymogów zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw społecznych; • Wiedza specjalistyczna i praktyczna dotycząca oferowanych usług pozyskiwana we własnym zakresie (najnowsze trendy, zmiany w przepisach, nowinki); • Wiedza lub doświadczenie w podstawowych praca biurowych lub administracyjnych (potrzebne do prowadzenia firmy); • Wiedza dotycząca zasad obsługi klienta, sprzedaży, marketingu i promocji. Kompetencje • Inne szkolenia specjalistyczne w zależności od zainteresowań lub planów rozwijania zakresu usług (np. przetwórstwo spożywcze, montaż specjalistycznych aparatur gospodarowania wodą, projektowanie ogrodów i terenów zielonych itp.); • Umiejętności zarządzania (niezbędne do prowadzenia przedsiębiorstwa zatrudniającego na stałe pracowników, np. spółdzielni socjalnej), np.: zarządzanie projektami, kierowanie zespołem (organizacja pracy, komunikacja, motywacja itp.); • Profesjonalizm w działaniu wynikający z podstawowej wiedzy o zasadach obsługi klienta; • Umiejętności handlowe i umiejętności obsługi klienta na bardziej zaawansowanym poziomie – niezbędne do pozyskiwania i realizacji usług na większą skalę. 17 Biznesplan 1. Streszczenie Uwaga: Poniższe streszczenie opiera się na hipotetycznych założeniach wybranych jako punkt wyjścia do przygotowania niniejszego przykładu biznesplanu. W przypadku zakładania własnej działalności gospodarczej i opracowywania własnego biznesplanu, konieczna będzie weryfikacja założeń i dostosowanie zawartości opisów do rzeczywistych planów i warunków przedsiębiorcy. Niniejszy biznesplan został przygotowany na potrzeby własne przedsiębiorcy w celu lepszego planowania i zarządzania działaniami firmy oraz jako potencjalna baza pod biznesplan na potrzeby przekształcenia firmy w przedsiębiorstwo społeczne. Profil firmy to drobne usługi ogrodnicze, remontowe i budowlane oferowane właścicielom działek w ramach wybranych Rodzinnych Ogródków Działkowych (ROD) na terenie m.st. Warszawy. Firma będzie działać w oparciu o założenia przedsiębiorczości społecznej – na początku jako jednoosobowa działalność gospodarcza, która w dogodnym dla przedsiębiorcy momencie może zostać przekształcona w przedsiębiorstwo społeczne. Uzasadnieniem rynkowym działalności są m.in. konsekwencje pandemii COVID-19, która zwiększyła zainteresowanie działkami rekreacyjnymi, zmiana struktury wiekowej właścicieli działek (wzrost liczby właścicieli w średnim wieku i o wyższej finansowej stopie życia), a także rosnące trendy proekologiczne. Ważnym elementem rentowności firmy będzie wykorzystanie szansy rynkowej w postaci potencjalnego dofinansowania dla ROD-ów na instalację zbiorników retencyjnych i oferowanie tej usługi w konkurencyjnych cenach. Głównymi celami firmy są: • Wsparcie osób starszych i samotnych, które nie są wstanie właściwie opiekować się ogrodem oraz nie mają wystarczających środków na zlecenie prac profesjonalnym firmom ogrodniczym; • Promowanie i wdrażanie rozwiązań proekologicznych; • W perspektywie 2-3 lat – stworzenie dobrze prosperującego przedsiębiorstwa społecznego. Przygotowanie przedsiębiorcy to przede wszystkim wiedza i doświadczenie wynikające z zainteresowań pracami ogrodniczymi i remontowymi, a także odbyte w tym zakresie specjalistyczne szkolenie z zakresu zakładania zbiorników retencyjnych (np. instalacji oczek wodnych). Inwestycja własna przedsiębiorcy to kwota 4310 zł niezbędna do uzupełnienia podstawowego sprzętu do realizacji usług planowanych w I roku działalności, odbycia szkolenia z instalacji oczek wodnych oraz zlecenia przygotowania wzoru umowy współpracy z klientami. Prognozy finansowe na I rok działalności to wypracowanie wyniku netto na poziomie min. 40 000 zł. 18 Możliwe kierunki rozwoju firmy jako przedsiębiorstwa społecznego18 Uwaga: Poniższe kierunki rozwoju firmy potraktuj jako pomysły i inspiracje, które możesz wziąć pod uwagę w momencie decyzji o przekształceniu firmy w przedsiębiorstwo społeczne, np. spółdzielnię socjalną. W celu sprawdzenia ich opłacalności wykonaj niezbędne analizy (podobne do tych prezentowanych w dalszej części niniejszego biznesplanu), a także skonsultuj swoje plany ze specjalistami w zakresie przedsiębiorczości społecznej. Możliwe kierunki rozwoju firmy jako przedsiębiorstwa społecznego: • Rozwinięcie specjalizacji w zakresie rozwiązań proekologicznych i realizacja bardziej złożonych zleceń wymagających wyższych uprawnień lub większej liczby pracowników (np. przydomowe oczyszczalnie ścieków i biogazownie, systemy do wykorzystywania wody szarej itp.); • Skierowanie oferty do właścicieli domów jednorodzinnych, a także do instytucji innych niż ROD-y – np. spółdzielni mieszkaniowych, firm i instytucji posiadających tereny zielone, OPS-ów; • Nawiązanie współpracy z gminami w zakresie usług opieki nad terenami zielonymi, tworzenia gminnych lub miejskich ogródków warzywnych czy sadów owocowych; • Stworzenie sieci współpracy polegającej na przejmowaniu roślin po osobach zmarłych (lub żyjących, które nie chcą lub nie mogą się nimi zajmować) i przekazywanie ich innym potrzebującym osobom lub instytucjom (np. w celu tworzenia zielonych przestrzeni w miejscach, które ich nie posiadają); • Pośredniczenie między osobami zainteresowanymi umową barterową: opieka nad działką rekreacyjną w zamian za możliwość korzystania z niej na indywidualnie ustalanych zasadach; • Przetwórstwo lub sprzedaż sadzonek i warzyw uzyskanych w wyniku umów barterowych zawartych z właścicielami działek rekreacyjnych. Dystrybucja produktów w niskich cenach dla osób potrzebujących (np. w ramach sklepów socjalnych); • Prowadzenie kampanii edukacyjnych i popularyzatorskich dla dzieci i młodzieży w zakresie rozwiązań proekologicznych w rolnictwie. 18 Ta sekcja nie jest częścią struktury biznesplanu – została dodana jako przez autorów projektu jako spis pomysłów i rekomendacji do rozwoju firmy w przypadku jej przekształcenia w przedsiębiorstwo społeczne w przyszłości. 19 2. Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa 2.1 Nazwa i forma prawna Proponowana forma prawna na początek: jednoosobowa działalność gospodarcza (możliwość przekształcenia firmy w przedsiębiorstwo społeczne na późniejszym etapie). Nazwa: [uzupełnić w zależności od preferencji przedsiębiorcy] 2.2 Przedmiot działalności Firma usługowa oferująca drobne prace budowlane, prace fizyczne i prace ogrodnicze, a także wdrażanie rozwiązań proekologicznych dla właścicieli działek rekreacyjnych na terenie m.st. Warszawy. 2.3 Siedziba [uzupełnić o adres właściwy dla przedsiębiorcy] 2.4 Charakterystyka właściciela / właścicieli [uzupełnić w zależności od profilu przedsiębiorcy] [opcjonalnie] Misja i wizja przedsiębiorstwa [uzupełnić w zależności od preferencji przedsiębiorcy] 20 3. Analiza SWOT 3.1 Mocne strony Uwaga: Poniższa analiza mocnych stron została przygotowana w oparciu o przykładowe warunki startowe firmy. W przypadku własnego biznesplanu ta sekcja powinna zostać zweryfikowana i przygotowana na podstawie rzeczywistych i indywidualnych warunków przedsiębiorcy. Mocne strony • Relatywnie niskie koszty stałe, co zostawia przestrzeń na obniżenie ceny dla klienta; • Miejsce zamieszkania właściciela w pobliżu wybranych ROD-ów, co ogranicza potrzebę mobilności; • Możliwość szybkiego i łatwego dostępu do wiedzy w przypadku zleceń wykraczających poza podstawową ofertę firmy; • Możliwość współpracy w oparciu o umowy cywilno-prawne ze współpracownikami o różnych umiejętnościach w zależności od potrzeb klienta; • Elastyczność w doborze zleceń i udzielania rabatów w zależności od potrzeb klienta; • Nastawienie na założenia przedsiębiorczości społecznej, co może zwiększyć wiarygodność, zainteresowanie i sympatię wśród klientów (pod warunkiem właściwego komunikowania celów firmy). 3.2 Słabe strony Uwaga: Poniższa analiza słabych stron została przygotowana w oparciu o przykładowe warunki startowe firmy. W przypadku własnego biznesplanu ta sekcja powinna zostać zweryfikowana i przygotowana na podstawie rzeczywistych i indywidualnych warunków przedsiębiorcy. Słabe strony • Niskie doświadczenie i brak wykształcenia kierunkowego w porównaniu z profesjonalnymi firmami ogrodniczo-remontowymi na rynku; • Niewielkie możliwości inwestycyjne w pierwszym roku działalności wpływające na ograniczenie usług w ofercie; • Na początku działalności – potencjalne bariery w kontakcie lub we współpracy z zarządami ROD-ów z uwagi na ich specyfikę (hermetyczne zespoły, otwartość zależna od indywidualnych preferencji członków zarządu i kodeksów działania poszczególnych ROD-ów). Działania zaradcze • Próba pozyskania finansowania na szkolenia specjalistyczne (urząd pracy lub projekty wspierające osoby wchodzące na rynek pracy); • Przygotowanie merytoryczne do prowadzania działalności w oparciu o wszystkie dostępne bezpłatne źródła wiedzy (w tym materiały video w Internecie) w celu zwiększania wiedzy i uzupełnienia braków w doświadczeniu. Regularne uzupełnianie wiedzy; • Przy prezentowaniu usług firmy akcentowanie założeń przedsiębiorczości społecznej: plany założenia spółdzielni socjalnej oraz zdobywanie zleceń od klientów komercyjnych w celu obniżenia 21 cen dla seniorów, akcentowanie zainteresowania rozwiązaniami proekologicznymi; • Regularne zbieranie referencji i dodawanie ich na stronę w mediach społecznościowych w celu dokumentowania doświadczenia; • Monitorowanie ofert brakującego sprzętu na rynku sprzętów używanych. W zależności od ilości zleceń planowanie drobnych, ale regularnych inwestycji w sprzęt w celu stopniowego zwiększania zakresu usług; • Poszukiwanie współpracowników posiadających własny sprzęt, aby umożliwić podzlecanie wybranych usług i minimalizację inwestycji w pierwszym roku działalności firmy; • W miarę możliwości dobór zróżnicowanych zleceń (na początku nawet za niższą cenę w celu zdobywania jak największego doświadczenia i jak największej liczy referencji); • Przed rozpoczęciem działalności lub na jej początkowym etapie – próba nawiązania relacji z poszczególnymi zarządami drogą formalną (pismo) i nieformalną (np. pozyskanie polecenia lub kontaktu ze strony jednego z właścicieli działek na danym ROD-zie). 3.3 Szanse Uwaga: Poniższa analiza szans została przygotowana w oparciu o warunki rynkowe aktualne na etapie opracowywania niniejszego przykładu biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu poniższa sekcja powinna zostać zweryfikowana na podstawie indywidualnych warunków przedsiębiorcy oraz ewentualnych zmian w sytuacji na rynku. Szanse • Wniosek Polskiego Związku Działkowców z dnia 31.03.2021 do Ministra Klimatu i Ochrony Środowiska o objęcie działkowców Programem „Moja Woda” (na dofinansowanie budowy zbiorników retencyjnych na wodę opadową i roztopową w wysokości 5000 zł) 19; • Regularne środki budżetowe przewidziane na modernizację i rozbudowę warszawskich ROD-ów20; • Regularne rekomendacje zarządów ROD-ów dla właścicieli działek w zakresie stosowania rozwiązań proekologicznych. Działania adresujące szanse • Odbycie we własnym zakresie (lub pozyskanie finansowania w ramach różnych projektów wsparcia) specjalistycznego szkolenia dotyczącego zakładania oczek wodnych (koszt od 95 zł do 1000 zł w zależności od oferty szkolenia), ponieważ specjalistyczne przygotowanie w tym zakresie może przynieść najbardziej dochodowe zlecenia; • Zebranie informacji z prasy branżowej w Internecie, od fachowców i osób posiadających małe oczka wodne w celu zwiększenia jakości wsparcia dla przyszłych klientów w doborze materiałów, wyborze rozwiązań technicznych oraz przygotowaniu wniosku o dofinansowanie; 19 Źródło: A. Józefkiewicz, Prezes zwraca się ponownie do Ministra Klimatu i Ochrony Środowiska w sprawie programu „Moja woda”, Polski Związek Działkowców [online: 01.04.2021] 18.05.2021]. 20 Źródło: E. Mydłowska-Krawcewicz, Dotacje dla rodzinnych ogródków działkowych – można 22 • Regularny kontakt i dbałość o relacje z zarządami ROD-ów, aby stać się w ich oczach wiarygodnym partnerem (w przypadku przekształcenia firmy w przedsiębiorstwo społeczne w przyszłości i możliwości realizacji zleceń na większą skalę, np. na zlecenie zarządów ROD-ów). Budowanie wizerunku firmy specjalizującej się w rozwiązaniach proekologicznych – oferowanie zarządom ROD-ów organizacji bezpłatnych spotkań informacyjnych dla właścicieli (również z udziałem specjalistów), w celu przekonania właścicieli działek do stosowania tych rozwiązań i jednoczesną promocję usług firmy. 3.4 Zagrożenia Uwaga: Poniższa analiza zagrożeń została przygotowana w oparciu o warunki rynkowe aktualne na etapie opracowywania niniejszego przykładu biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu poniższa sekcja powinna zostać zweryfikowana na podstawie indywidualnych warunków przedsiębiorcy oraz ewentualnych zmian w sytuacji na rynku. Zagrożenia • Możliwość pojawienia się firmy konkurencyjnej kierującej ofertę do grupy naszych odbiorców (np. inny właściciel działki na danym ROD-zie, który ma lepsze relacje z zarządem ROD-u, oferuje swoje usługi w konkurencyjnej cenie); • Zainteresowanie klientów mniejsze niż przewidywane na etapie biznesplanu (z trudnych do przewidzenia powodów). Działania zaradcze • Regularna obserwacja sytuacji na rynku, dbałość o budowanie trwałych relacji z klientami, badanie zadowolenia, monitorowanie jakości pracy wykonywanej przez współpracowników, nastawienie na proponowanie klientom usług abonamentowych (np. rocznych), opracowywanie systemu nagradzania klientów za polecanie naszej firmy osobom trzecim; • Dbałość o relacje zarówno z właścicielami oraz zarządami ROD-ów, pełna transparentność; • W przypadku problemów z pozyskaniem liczby zleceń założonej w planie finansowym na koniec trzeciego miesiąca działalności firmy, nawiązanie relacji z dodatkowymi dwoma czy trzema ROD-ami w Warszawie. 23 4. Cele przedsiębiorstwa 4.1 Cele krótkoterminowe Uwaga: Poniższe cele zostały zdefiniowane na potrzeby przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu cele powinny zostać zweryfikowane i uzupełnione na podstawie indywidualnych warunków, założeń i planów przedsiębiorcy. I ROK DZIAŁALNOŚCI I miesiąc działalności (marzec) • Przedstawić firmę potencjalnym klientom – min. 250 właścicielom działek w ramach pięciu wybranych ROD-ów; • Zebrać zlecenia obejmujące min. 50 h pracy w kolejnym miesiącu (przewidziane łącznie dla min. 10 klientów). II miesiąc działalności • Przedstawić firmę kolejnym 200 właścicielom; • Zrealizować usługi w wymiarze min. 50 h pracy; • Zebrać zamówienia w wymiarze około 100 h pracy w kolejnym miesiącu (dla min. 20 nowych klientów), w tym min. 2 roczne usługi abonamentowe. III miesiąc działalności • Przedstawić firmę kolejnym 200 właścicielom; • Zrealizować usługi w wymiarze min. 100 h pracy; • Zebrać zlecenia obejmujące min. 170 h pracy w kolejnym miesiącu (w tym min. 8 rocznych usług abonamentowych); • Nawiązać relacje z min. 3 innymi ROD-ami w przypadku ilości zleceń na koniec III miesiąca mniejszej niż przewidywane. IV miesiąc działalności • Zrealizować usługi w wymiarze min. 170 h pracy; • Zebrać zlecenia obejmujące min. 200 h pracy w kolejnym miesiącu (w tym min. 10 kolejnych rocznych usług abonamentowych); • Nawiązać współpracę z pracownikiem zewnętrznym i w zależności od ilości zleceń i jego umiejętności podzlecić mu w kolejnych miesiącach godziny wykraczające poza pułap 180 h miesięcznie. Od V miesiąca działalności • Osiągnąć poziom w wymiarze min. 250 h miesięcznie. IX-XII miesiąc działalności • Zebrać zlecenia na usługi abonamentowe na kolejny sezon – min. 50 klientów (nowych lub stałych, którzy przedłużają współpracę); • Zebrać min. 30 pozytywnych referencji od klientów w bieżącym sezonie i min. 3 referencje od zarządów ROD-ów; 24 • Nawiązać relacje z min. 5 nowymi zarządami ROD-ów w celu zwiększenia liczby zleceń w kolejnym sezonie. Do końca I roku (w zależności od zainteresowania i możliwości czasowych) • Zdobyć wiedzę lub potrzebne uprawnienia potrzebne do zakładania pasiek hobbystycznych; • W zależności od terminu uruchomienia programu „Moja Woda” dla działkowiczów: zebrać przynajmniej kilka zleceń na założenie oczek wodnych w celu gromadzenia referencji na kolejny sezon. 4.2 Cele długoterminowe Uwaga: Poniższe cele zostały zdefiniowane na potrzeby przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu cele powinny zostać zweryfikowane i uzupełnione na podstawie indywidualnych warunków, założeń i planów przedsiębiorcy. II ROK DZIAŁALNOŚCI • Nawiązać relacje z kolejnymi 3 zarządami ROD-ów w Warszawie; • Pozyskać 2-3 regularnych współpracowników, którym zostanie podzlecona część pracy; • Odbyć min. 1 specjalistyczne szkolenie, które podniesie jakość wykonywanych usług lub nawiązać współpracę z osobą posiadającą dane umiejętności lub uprawnienia; • Na koniec V miesiąca pracy firmy (listopad) zwiększyć miesięczną liczbę godzin pracy o 50% w stosunku do V miesiąca w pierwszym roku działalności; • Zwiększyć zakres oferty o min. 1 nową usługę (w zależności od potrzeb zgłaszanych przez klientów), np. o zakładanie hobbystycznych pasiek. III ROK DZIAŁALNOŚCI • Nawiązać relację z kolejnymi 5 zarządami ROD-ów w Warszawie; • Nawiązać współpracę z min. 4 osobami chętnymi do założenia przedsiębiorstwa społecznego; • Przekształcić firmę w spółdzielnię socjalną; • Zwiększyć liczbę zleceń dających pracę min. 5 osobom na poziomie min. 120 h miesięcznie; • Zwiększyć o 50% udział zleceń od osób starszych (którym z uwagi na finansowanie zewnętrzne można zaproponować usługi bezpłatne); • Znaleźć min. 20 klientów zainteresowanych barterem w postaci opieki nad ogródkiem (częścią ogródka) w zamian za wykorzystanie upraw lub sadzonek; • Rozwinąć współpracę ze spółdzielniami mieszkalnymi, OPS-ami i właścicielami domów prywatnych. IV i V ROK DZIAŁALNOŚCI • Zwiększyć liczbę zleceń do poziomu min. 160 h pracy miesięcznie dla każdego zatrudnionego pracownika; • Rozwinąć ofertę usług w zależności od potrzeb rynku, np. uruchomić usługę opierającą się na wykorzystaniu (sprzedaży lub przetwórstwie) sadzonek i upraw uzyskanych w ramach usług barterowych. 25 5. Plan marketingowy 5.1 Opis produktu i/lub usługi Uwaga: Poniższy opis usług został przygotowany i sparametryzowany na podstawie przykładowych założeń na potrzeby niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu zakres produktów i usług powinien zostać określony na podstawie indywidualnych zainteresowań, umiejętności, planów i założeń przedsiębiorcy. 1. Drobne prace fizyczne niezbędne do utrzymania działki, np.: • Przycinka drzew i utylizacja gałęzi; • Przekopywanie ogródka; • Zabezpieczanie roślin na zimę; • Koszenie i grabienie; • Prace porządkowe: wywóz gruzu i złomu; • Drobne remonty (np. naprawa ogrodzenia lub zabudowań altany); • Dostarczanie i dowożenie materiałów (np. kory, ziemi, żwiru); • Opryski sezonowe; • Opieka nad ogródkiem w trakcie dłuższej nieobecności (podlewanie, pielenie); • Inne usługi na indywidualne zamówienia klientów. 2. Roczna usługa abonamentowa na opiekę nad ogrodem obejmująca: • Koszenie trawnika – co drugi tydzień (możliwość innych indywidualnych ustaleń); • Pielenie – w zależności od potrzeb; • Nawożenie trawnika i roślin – 3 razy w sezonie; • Opryski roślin – 1 raz w sezonie; • Podcinanie krzewów – 2 razy w sezonie; • Aeracja trawnika – 1 raz w sezonie; • Zabezpieczenie roślin na zimę – 1 raz w sezonie. 3. Realizacja (z elementami doradztwa) rozwiązań proekologicznych, np.: • Zakładanie zbiorników retencyjnych, np. oczek wodnych do 5 m2 (w tym doradztwo w wyborze rozwiązań technicznych, zakup i dowóz materiałów oraz wsparcie w przygotowaniu wniosku o dofinansowanie); • Indywidualne doradztwo w zakresie hodowli roślin w zgodzie z zasadami permakultury, ekologicznego nawożenia ziemi, wyboru i nasadzania roślin zatrzymujących wodę w glebie, budowy kompostownika itp.; • Drobne prace budowlane lub konstrukcyjne, np. budowa ekologicznego kompostownika lub przydomowej szklarni (w tym wsparcie merytoryczne i projektowe); • W zależności od popytu od drugiego roku działalności: doradztwo i zakładanie pasiek hobbystycznych. 26 W miarę budowania trwałych relacji z klientami, firma będzie proponować im również inne usługi (w celu budowania gruntu pod działalność przedsiębiorstwa społecznego w przyszłości). 4. Współpraca barterowa, np.: • Opieka i uprawa całości lub części ogródka w zamian za możliwość sprzedaży lub innego wykorzystania uprawianych warzyw lub sadzonek; • W przypadku popytu na taką usługę przewyższającym możliwości firmy: bezpłatne i nieformalne pośrednictwo w kontaktach między właścicielami działek a rodzinami z obszarów / dzielnic sąsiadujących z danym obszarem ROD-u, które chciałyby się podjąć opieki nad działką w zamian za możliwość korzystania z niej (konieczna współpraca z instytucjami mającymi wiedzę o rodzinach potrzebujących i zainteresowanych taką formą dostępu do działek rekreacyjnych). 5.2 Odbiorcy Uwaga: Poniższy opis rynku został przygotowany na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu opis i analizy rynku powinny zostać zweryfikowane i zaktualizowane na podstawie indywidualnych planów i założeń przedsiębiorcy. Opis rynku i klienta Podstawowym rynkiem docelowym są właściciele działek w ramach ROD-ów na terenie m.st. Warszawy. Z uwagi na sąsiednie położenie, na początek swojej działalności firma wybrała 5 ROD-ów na terenie Pragi-Południe i Gocławia: ROD Waszyngtona (ok. 400 działek), ROD Energetyk-GórnikNauczyciel (ok. 640 działek), ROD Kinowa (min. 200 działek), ROD Wilga (ok. 160 działek) i ROD Perkuna (ok. 170 działek), co daje w sumie ponad 1500 działek (czyli ponad 1500 potencjalnych klientów)21 . W ramach segmentacji rynku firma skupi się na segmentach opisanych poniżej. Wraz z rozwojem firmy lub nasyceniem rynku w ramach 5 ROD-ów, planowane jest rozszerzenie działalności na inne ROD-y w Warszawie. Z uwagi na pandemię COVID zwiększył się popyt na działki, a co za tym idzie na aktywne spędzanie czasu i inwestowanie w działki jako alternatywę dla wyjazdów urlopowych. Odbiorcy zainteresowani inwestycjami w działkę i nieposiadający czasu lub sprzętu na wykonanie części prac będą szukali wykonawców na rynku usług ogrodniczych, budowlanych i remontowych. Czynnikiem sukcesu będzie jak najszersze i najskuteczniejsze bezpośrednie dotarcie do klientów na początku sezonu (zanim zlecą prace innym firmom), budowanie popytu poprzez uświadomienie korzyści z podzlecenia prac pracownikowi zewnętrznemu, regularne budowanie świadomości w zakresie stosowania rozwiązań proekologicznych, a także nacisk na budowanie trwałych relacji z klientami (w tym z zarządami ROD-ów) i wykorzystanie potencjału marketingu szeptanego. Z uwagi na sezonowość części usług ogrodniczych, ważne jest włączenie do oferty usług, które mogą być realizowane w miesiącach zimowych. 21 Dane dotyczące liczby działek na każdym ROD-zie zebrano na podstawie informacji dostępnych na stronach internetowych poszczególnych ROD-ów oraz na podstawie zdjęć ze strony Google Earth. 27 Trendy dotyczące rynku: Zmiana struktury wiekowej • W wyniku pandemii COVID-19 dwukrotnie zwiększyło się zainteresowanie zakupem działek rekreacyjnych, gwałtownie wzrosły ceny działek, a ich nabywcy to coraz częściej ludzie młodzi w wieku 30-40 lat, posiadający dzieci oraz stosunkowo wysokie zarobki (co w konsekwencji możne oznaczać większą gotowość do dalszego inwestowania w działkę, a jednocześnie mniej czasu na pielęgnację ogródka we własnym zakresie) 22 . Niezmiennie część właścicieli stanowią osoby starsze, które mają ograniczone możliwości fizyczne i finansowe do dbania o swoje działki. Usługi firmy będą wychodziły na przeciw potrzebom obydwu grup. Trendy proekologiczne • Wg badania „Green Generation” grupą wiekową wykazującą najwięcej zachowań proekologicznych jest przedział 25-34 lata, w tym mieszkańcy największych miast (powyżej 100 tys. mieszkańców, częściej kobiety niż mężczyźni)23; • Polski Związek Działkowców podejmuje regularne starania na rzecz budowania świadomości ekologicznej właścicieli działek, zachęcając działkowców m.in. do budowy zbiorników retencyjnych, ściółkowania, siania gatunków roślin zatrzymujących wodę, racjonalnego gospodarowania wodą czy wykorzystywania wody deszczowej 24; • W społeczeństwie niezmiennie rośnie zainteresowanie hobbystycznym pszczelarstwem (również w dużych miastach), a działki rekreacyjne są dobrym miejscem na stawianie mikropasiek dla pszczół nie tylko miodnych, które są niezbędne do utrzymania ekosystemu. Obecnie w Warszawie jest już prawie 1000 uli, a ich popularność rośnie25 . 22 Źródło: W. Karpieszuk, Koronawirus. Ceny działek ROD ostro w górę. „Urządzają licytację, kto [online: 18.05.2020] https://warszawa.wyborcza /warszawa/7,54420,25947051,ucieczka-przed-koronawirusem-na-dzialkew-miescie-ich-ceny.html?disableRedirects=true [dostęp: 18.05.2021]. 23 Źródło: K. Czuchaj-Łagód, K. Duk, A. Dzięciołowska, Green Generation, Raport Wspólnie na rzecz ziemi, Mobile Institute [online: styczeń 2020] https://eizba /wp-content/uploads/2020/01/GreenGeneration_WspolnieNaRzeczZiemi.pdf [dostęp: 18.05.2021]. 24 Źródło: J. Mysiak, Edukacja ekologiczna z udziałem rodzinnych ogródków działkowych, Polski Związek Działkowców [online; 21.02.2016] http://pzd /artykuly/17381/108/Edukacja-ekologiczna-z-udzialem-rodzinnych-ogrodow-dzialkowych.html [dostęp: 18.05.2021] oraz A. Nowakowska, 22 kwietnia 2021 – Światowy Dzień Ziemi, Polski Związek Działkowców [online; 20.04.2021] http://pzd /artykuly/25211/188/22-kwietnia-2021---swiatowy-Dzien-Ziemi.html [dostęp: 18.05.2021]. 25 Źródło: Mamy tysiąc uli w Warszawie. Sprawdź, na których dachach spotkasz pszczoły, Wyborcza [online: 5.08.2018] https://warszawa.wyborcza /warszawa/7,54420,23748194,pszczoly-na-dachach.html?disableRedirects=true [dostęp: 18.05.2021] oraz Pszczoły w Warszawie – rodzinne warsztaty pszczelarskie w centrum miasta, Our little adventures [online: 29.07.2019] https://ourlittleadventures /pszczoly-w-warszawie-warsztaty/ [dostęp: 18.05.2021]. 28 Wybrane segmenty rynku: • Segment I (50% rynku) Właściciele ogródków działkowych w ramach ROD-ów: osoby starsze, samotne, emeryci lub renciści (wiek > 65 lat). Opis klienta: Osoby starsze, które mają ograniczone możliwości prac fizycznych oraz ograniczone środki finansowe na korzystanie ze wsparcia profesjonalnych firm ogrodniczych lub budowlanych. Dodatkowo, nie zawsze są biegłe w korzystaniu z Internetu w poszukiwaniu podwykonawców lub zdobywaniu informacji o potrzebnych rozwiązaniach. Mają ograniczone zaufanie, chętnie podejmują współpracę z kimś znanym lub z polecenia. Mogą potrzebować zarówno wsparcia w pojedynczych pracach, jak i stałego wsparcia w opiece nad działką. W niektórych przypadkach mogą być zainteresowane dzierżawą swojej działki lub nieformalną współpracą barterową. Dodatkowo (pośrednio): Zarządy ROD-ów, które mogą być pośrednikami w kontakcie z właścicielami ogródków i kanałem promocji usług wśród klientów. Współpraca z nimi będzie niezbędna do budowania wiarygodności firmy oraz może być ważnym zapleczem w budowaniu grupy klientów i sieci poleceń na przyszłość. Opis klienta: Kilkuosobowe zarządy ROD-ów są wybierane zazwyczaj spośród właścicieli działek na zebraniach walnych w ramach poszczególnych ROD-ów. Działają według ogólnych wytycznych Polskiego Związku Działkowców, a dodatkowo często posiadają własne indywidualne zasady działania, mogące mieć wpływ na współpracę z firmą zewnętrzną. Są to środowiska hermetyczne, funkcjonujące często w oparciu o relacje nieformalne, które część decyzji mogą podejmować na podstawie trudnych do przewidzenia przesłanek. • Segment II (50% rynku) Właściciele ogródków działkowych w ramach ROD-ów potrzebujący wsparcia w opiece nad działką i zainteresowani wdrażaniem rozwiązań proekologicznych: osoby w wieku 30-50, w tym rodziny z dziećmi. Opis klienta: właściciele działek zróżnicowani wiekowo, z naciskiem na przedział wiekowy 30-50 lat, kupujący lub posiadający działkę z myślą o dłuższym czasie, ciekawi nowości, zainteresowani rozwiązaniami proekologicznymi, chętni lub gotowi do inwestowania w działkę, ale nieposiadający wystarczającej wiedzy, potrzebnego sprzętu lub czasu na ich samodzielną realizację. Pobyt na działce częściowo będą wykorzystywać na samodzielne prace, więc ważne będzie indywidualne zbadanie potrzeb i wsparcie w wyborze prac, które to będą opłacalne do podzlecenia firmie zewnętrznej. Ważne będzie również aktywne budowanie świadomości i popytu na rozwiązania proekologiczne. 29 5.3 Konkurencja Uwaga: Poniższy opis konkurencji ma charakter poglądowy i został przygotowany na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu opis i analiza konkurencji powinny zostać zweryfikowane i zaktualizowane na podstawie indywidualnych planów i założeń przedsiębiorcy, a także w oparciu o aktualne i szczegółowe dane z rynku. Z uwagi na grupę docelową firmy, analiza konkurencji została przeprowadzona w kilku obszarach: • Grupa I: Firmy oferujące usługi ogrodnicze i drobne prace remontowo-budowlane (z których część ma w swojej ofercie także zakładanie instalacji wodnych) Na terenie Warszawy działa pond 50 firm ogrodniczych, które są oczywistą konkurencją dla naszej firmy, a ich przewagę konkurencyjną stanowi doświadczenie lub ugruntowana pozycja na rynku. Nie znaleziono jednak firm, które w swojej oficjalnej komunikacji kierują swoją ofertę do właścicieli działek rekreacyjnych, co pozwala założyć, iż skierowanie i sformatowanie usług bezpośrednio do naszej grupy docelowej pozwoli na większą siłę przebicia, wzmocnioną przewagą w postaci niższych cen. • Grupa II: Przedsiębiorstwa społeczne o profilu zbliżonym do naszej firmy W okresie wykonywania niniejszego researchu na terenie Warszawy została zlokalizowana jedna aktywna i prężnie działająca spółdzielnia socjalna o zbliżonym profilu (drobne prace budowlane i opieka nad terenami zielonymi): SS „Piękne Miejsce”. Analiza oferty pozwala jednak założyć, że jej podstawową grupą docelową są właściciele budynków mieszkalnych oraz biurowców, co nie powinno kolidować z planami naszej firmy. • Grupa III: Oferty osób fizycznych reklamujących swoje usługi poprzez portale ogłoszeniowe Np. OLX – jest to istotna konkurencja z uwagi na oferowane ceny, jednocześnie trudna do oszacowania z uwagi na przypadkowość i jednorazowość publikowanych ofert, a także brak możliwości oszacowania ich zasięgu i faktycznego przełożenia na liczbę klientów. • Grupa IV: Firmy i instytucje zajmujące się promocją i edukacją w zakresie pszczelarstwa W zależności od zapotrzebowania klientów (pasieki hobbystyczne lub pasieki hodowlane) w Warszawie działa kilkanaście podmiotów świadczących usługi edukacyjne lub usługi doradcze. Podsumowanie wniosków dotyczących konkurencji i możliwych źródeł przewagi konkurencyjnej: • Na początku swojej działalności firma może konkurować z obecnymi na rynku doświadczonymi w tej branży firmami ogrodniczymi i budowlanymi jedynie poprzez niższy pułap cenowy usług oraz łatwy dostęp klientów do usługi z uwagi na częstą obecność zleceniobiorcy na terenie ROD-ów; • Jednocześnie firma skupi się na dotarciu i dostosowaniu swojej oferty do bardzo określonej grupy odbiorców, zlokalizowanej w jednym miejscu, co da szansę na bardziej bezpośredni kontakt z klientami, poleganie na marketingu szeptanym (wzajemne polecenia między sąsiadami) i zbudowanie wiarygodnej marki na względnie niszowym gruncie; • Analizując oferty konkurencji, przyjęto założenie, że głównym klientem konkurencji są przede wszystkim właściciele domów jednorodzinnych, klienci instytucjonalni, a także klienci mający środki finansowe do inwestowania w swoje tereny zielone. Ponieważ ta ostatnia grupa stanowi również część II segmentu rynku naszej firmy, ważnym elementem strategii marketingowej będzie jak 30 najszybsze dotarcie do tych klientów, poinformowanie ich o naszej obecności na danym ROD-zie, próba złożenia ofert konkurencyjnych lub regularne akcje promocyjne i informacyjne o naszej działalności; • Strategia marketingowa firmy będzie na bieżąco modyfikowana na podstawie weryfikacji rynku i odpowiedzi klientów na naszą ofertę – pomoże to zdecydować, jaki udział w realizowanych zleceniach powinny mieć poszczególne usługi w naszej ofercie; • Oferta będzie przewidywać nie tylko usługi jednorazowe, ale również podstawowe usługi abonamentowe, które pomogą utrzymać płynność finansową oraz zbudować stałe relacje z klientami, a także pomogą zaproponować im usługi dodatkowe lub mniej standardowe; • Możliwość usługi edukacyjno-doradczej w zakresie stawiania pasiek będzie komunikowana klientom w ramach zbierania informacji o popycie na tego typu zlecenia. W ciągu pierwszego roku działalności określony zostanie szczegółowy zakres i forma usługi, w tym jej ewentualne różnice w porównaniu do oferty konkurencji. 5.4 Ceny Uwaga: Poniższy opis polityki cenowej przygotowany został na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu oraz aktualnej (w momencie jego opracowywania) oferty cenowej konkurencji. W przypadku własnego biznesplanu polityka cenowa powinna zostać zweryfikowana na podstawie indywidualnych założeń przedsiębiorcy oraz aktualnej sytuacji na rynku. Jednostkowe ceny poszczególnych usług oraz ich zestawienie z cenami konkurencji opisuje Tabela nr I w sekcji „Załączniki”, przy czym: • Ceny konkurencji zostały określone na podstawie ofert dostępnych na stronach internetowych, a także w wyniku kontaktu ze specjalistami ogłaszającymi się na platformach wymiany usług (np. OLX); • Oferta cenowa została uzależniona od segmentu rynku. Klienci w segmencie I (seniorzy) mogą liczyć na ceny znacznie niższe niż ceny dla klientów regularnych w segmencie II (i jednocześnie dużo niższe od cen konkurencji). Możliwość obniżania cen dla seniorów lub nawet oferowania im części usług bezpłatnie będzie jednym z założeń działalności przyszłej spółdzielni socjalnej; • Na potrzeby planowania za podstawę rozliczenia w większości usług przyjęto 1 h pracy (1 godzinę roboczą). W miarę zdobywania nowych zleceń i kontaktu z klientami w pierwszych miesiącach działalności rozważa się przygotowanie cennika opartego na parametryzacji poszczególnych usług (np. 1 m2 trawnika, 1 m2 lub 1 m3 zbiornika retencyjnego, 1 m2 lub 1 m3 kompostownika itp.); • Zakłada się również indywidualne zmiany / negocjacje ceny usługi abonamentowej w zakresie opieki nad ogrodem, w zależności od jej zakresu i indywidualnych potrzeb klienta; • Ceny usług obejmują tylko koszty robocizny (z wykorzystaniem specjalistycznego sprzętu). Ceny nie obejmują kosztu materiałów lub preparatów (np. ziemi, nawozu, oprysków, nasion, folii, aparatury do oczek wodnych itp.). 31 5.5 Dystrybucja Uwaga: Poniższy plan sprzedaży został przygotowany na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu plan dystrybucji powinien zostać zweryfikowany na podstawie indywidualnych planów, założeń i możliwości przedsiębiorcy. Sprzedaż usług w I i II segmencie rynku będzie prowadzona: • W bezpośrednim kontakcie z klientem – poprzez osobisty obchód po ROD-ach i nawiązywanie relacji z klientami oraz w wyniku akcji promocyjnej lub relacji nawiązanych podczas spotkań informacyjno-promocyjnych; • W kontakcie telefonicznym przy wykorzystaniu danych zostawionych przez klientów dobrowolnie na spotkaniu informacyjno-promocyjnym; • Dodatkowo, w przypadku klientów segmentu II: kontakt przez stronę (konto) firmy na wybranym portalu społecznościowym. 5.6 Promocja Uwaga: Poniższy plan promocji został przygotowany na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu plan promocji powinien zostać zweryfikowany na podstawie indywidualnych planów, założeń, możliwości oraz pomysłów przedsiębiorcy. Z uwagi na niskie nakłady inwestycyjne na początku działalności firmy, promocja będzie zaplanowana tak, aby generować jak najniższe koszty zewnętrzne. Podstawowym kosztem będzie nakład pracy właściciela. Planowane działania promocyjne: • Wydruk 1000 ulotek i ich osobista dystrybucja na terenie wybranych ROD-ów Za zgodą zarządu ROD-u nawiązywanie bezpośredniego kontaktu z właścicielami działek, przedstawianie siebie i swoich usług, weryfikacja potrzeb potencjalnych klientów; zaproszenie ich na spotkanie informacyjne dotyczące rozwiązań proekologicznych – koszt ok. 100 zł i ok. 100 h pracy własnej w I miesiącu działalności firmy. Przez pierwsze 2 miesiące działalności właściciel będzie poświęcał co najmniej 100 h miesięcznie na nawiązywanie relacji z nowymi potencjalnymi klientami, a od 3. miesiąca co najmniej 20-40 h. • Założenie strony firmy w mediach społecznościowych W celu budowania sieci kontaktów wśród klientów segmentu II, a w późniejszych miesiącach utrzymywania stałego kontaktu z klientami i wykorzystania tego kanału do pozyskiwania nowych zleceń. • Od samego początku pozycjonowanie i budowanie wizerunku firmy działającej według zasad przedsiębiorczości społecznej Akcentowanie dwóch głównych celów: wsparcia osób starszych oraz promowania i wdrażania rozwiązań proekologicznych. Uzasadnianie polityki cenowej dla II segmentu rynku wolą maksymalnego obniżenia cen dla klientów w segmencie I. • Na koniec pierwszego miesiąca działalności firmy organizacja, we współpracy z zarządami ROD-ów, pięciu spotkań informacyjnych 32 Na spotkaniach przedstawione zostaną wybrane i proste rozwiązania proekologiczne do wykorzystania na działkach rekreacyjnych, praktyczne porady dot. hodowli permakulturowych czy roślin zatrzymujących wodę, budowy własnych kompostowników, gromadzenia deszczówki czy hobbystycznej hodowli pasiek. Przedstawiony zostanie również zakres oferty firmy. Jedynym kosztem zewnętrznym spotkania będzie opcjonalnie wynagrodzenie specjalistów (np. studentów studiów przedmiotowych), którzy opowiedzą o niektórych rozwiązaniach; alternatywą jest zebranie i przedstawienie wszystkich informacji przez właściciela firmy. W zależności od potrzeb spotkania będą organizowane cyklicznie w ciągu roku. • Zorganizowanie akcji pomocy sąsiedzkiej Przy współpracy z zarządem ROD-u. W akcji zamożniejsi właściciele działek będą mogli anonimowo sfinansować wybranemu sąsiadowi (osobie starszej) podstawową opiekę nad ogrodem, poprzez zlecenie naszej firmie wybranej usługi. • Ustalenie z zarządami ROD-ów możliwości promocji poprzez stronę internetową danego ROD-u W celu zdobycia jak największej liczby klientów, w pierwszym roku działalności firmy przetestowany zostanie program lojalnościowy: w przypadku polecenia klienta na usługę abonamentową, klient polecający dostanie 2 godziny pracy gratis. 33 6. Plan działalności operacyjnej Uwaga: Poniższy uproszczony plan działalności operacyjnej ma charakter poglądowy i został przygotowany na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu plan powinien zostać zweryfikowany na podstawie indywidualnych założeń i możliwości przedsiębiorcy. Założenia dotyczące organizacji pracy: • Prowadzony będzie rejestr czasu pracy właściciela i umówionych zleceń w celu monitorowania wolnych terminów i obłożenia pracą. W miarę możliwości zlecenia umawiane będą w taki sposób, aby zestawiać w bloki zlecenia w ramach tego samego ROD-u lub zlecenia wymagające podobnego sprzętu (w celu zaoszczędzenia czasu na przemieszczanie się). Przy planowaniu czasu pracy do ilości roboczogodzin przewidzianych na realizację danego zlecenia dodawane będzie szacunkowe 20% czasu na dojazdy, dowóz sprzętu itp; • Od pierwszego miesiąca pracy zostaną podjęte próby znalezienia współpracownika, który mógłby zastąpić właściciela w przypadku jego nagłej niedyspozycji lub przejąć część zleceń w przypadku, gdy właściciel będzie musiał zaplanować więcej czasu na działania administracyjno-promocyjne; • Kiedy liczba zleceń zwiększy się do 180 h miesięcznie i nawiązana zostanie stała współpraca z innymi pracownikami (głównie do obsługi zleceń abonamentowych), planowanie będzie odbywać się w taki sposób, aby zoptymalizować czas potrzebny na realizację zleceń, dojazdy, organizację sprzętu oraz stałe nawiązywanie relacji z nowymi klientami; • Kontakt z klientami będzie odbywał się głównie telefonicznie, a tam, gdzie to możliwe – zwłaszcza w przypadku klientów segmentu II – również pisemnie (poprzez pocztę e-mail lub komunikatory), aby dać klientom komfort ustaleń na piśmie; • Optymalnie, realizacja zleceń będzie odbywać się w dni powszednie, a nawiązywanie relacji z klientami w dni weekendowe. Zweryfikowana zostanie również skłonność klientów do realizacji zleceń w czasie ich nieobecności na działce; • Z uwagi na zapisy w kodeksach ROD-ów wymagane może być specjalne pozwolenie ze strony zarządu każdego ROD-u na poruszanie się po terenie ROD-u i przestrzeganie określonych zasad, które mogą mieć wpływ na sposób realizacji zleceń, dostęp do działek pod nieobecność właścicieli, itp. 34 7. Plan organizacji i zarządzania Uwaga: Poniższy uproszczony plan organizacji i zarządzania został przygotowany na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu plan powinien zostać zweryfikowany na podstawie indywidualnej sytuacji firmy. Założenia dotyczące organizacji i zarządzania: • Firma rozpocznie swoją działalność jako jednoosobowa działalność gospodarcza, gdzie głównym organizatorem pracy i decydentem będzie jej właściciel. Szacowany czas pracy właściciela w pierwszych miesiącach działalności to ok. 200 h miesięcznie; • Właściciel będzie odpowiedzialny za prowadzenie firmy, administrację, pozyskanie zleceń, obsługę klienta, działania promocyjne oraz częściową realizację zleceń; • Właściciel będzie na bieżąco monitorował czas przeznaczony na administrację i obsługę klienta, aby precyzyjnie planować czas pracy i zapotrzebowanie na pracowników zewnętrznych w kolejnych miesiącach. 8. Plan zatrudnienia Uwaga: Poniższy uproszczony plan zatrudnienia został przygotowany na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu plan powinien zostać zweryfikowany na podstawie indywidualnej sytuacji firmy. Założenia dotyczące zatrudnienia: • W pierwszych miesiącach działalności (przy ilości zleceń w wymiarze ok. 180 h) właściciel planuje realizować prace wyłącznie własnymi siłami. Ciągłość realizacji zleceń, w przypadku nagłej niedyspozycji właściciela, zostanie zabezpieczona poprzez nawiązanie współpracy z chętną osobą, która będzie w stanie nagle przejąć obowiązki;* • W momencie osiągnięcia pułapu pracy zaplanowanej na ok. 180 h miesięcznie, właściciel podejmie współpracę z min. jednym współpracownikiem, w oparciu o umowę cywilno-prawną, i przekaże mu część zleceń. *Na potrzeby niniejszego przykładu przyjęto założenie, że właściciel może świadczyć zarówno prace ogrodnicze, jak i prace remontowo-budowlane. W zależności od warunków i preferencji, można założyć również podział pracy pomiędzy właściciela a współpracownika (-ów) w zależności od ich umiejętności, kompetencji i zainteresowań (np. właściciel wykonuje zlecenie opieki nad ogrodem, a współpracownik prace remontowo-budowlane). 35 9. Harmonogram głównych zamierzeń Uwaga: Poniższy harmonogram został przygotowany na podstawie hipotetycznych założeń niniejszego biznesplanu i opisany przykładowo dla pierwszych miesięcy działania firmy. W przypadku własnego biznesplanu harmonogram powinien zostać przygotowany według wytycznych wzoru danego dokumentu. Przed rozpoczęciem działalności 1. Pozyskać potrzebną wiedzę merytoryczną i techniczną niezbędną do wykonywania usług (we własnym zakresie lub poprzez udział w specjalistycznych szkoleniach) [ok. 1-3 miesięcy]; 2. Szczegółowo rozpoznać rynek: nawiązać kontakt ze wszystkimi wybranymi (pięcioma) zarządami ROD-ów i przedstawić plany swojej firmy, profil działalności, założenia (np. misji i planu stworzenia spółdzielni socjalnej) w celu szczegółowej weryfikacji rynku, zrozumienia problemów i potrzeb ROD-ów, sprawdzenia wytycznych i ograniczeń wynikających z kodeksu funkcjonowania poszczególnych ROD-ów, zebrania informacji dotyczących możliwości promocji oraz udziału w spotkaniach walnych itp. [ok. 2 tygodni]; 3. Nawiązać relacje z kilkoma właścicielami działek na terenie ROD-ów w celu weryfikacji ich potrzeb (i jeszcze lepszego sformatowania usług firmy) [ok. 20 h]; 4. W kooperacji z prawnikiem przygotować umowy współpracy z klientami [ok. 8 h]. I miesiąc działalności 1. Przedstawić firmę właścicielom działek (cel początkowy: 250 właścicieli): 1.1 Ustalić z zarządami ROD-ów termin i zakres pierwszych spotkań informacyjnych dla właścicieli działek dotyczących rozwiązań proekologicznych (przygotowane propozycji i zakresu spotkania, rozmowy organizacyjne itp.) [ok. 20 h], 1.2 Zaprojektować i wydrukować ulotki [ok. 10 h], 1.3 Założyć konto firmy w mediach społecznościowych [ok. 10 h], 1.4 Zrobić obchód po wszystkich wybranych ROD-ach w celu zaproszenia na spotkanie, nawiązywania relacji z właścicielami i weryfikacji ich potrzeb, zostawienia namiarów itp. [ok. 130 h, tj.:4 h dziennie w dni powszednie i 6-8 h dziennie w weekendy], 1.5 Przygotować i przeprowadzić pięć 2-godzinnych spotkań szkoleniowo-informacyjnych. [ok. 30 h, w tym ok. 20 h na przygotowanie merytoryczne i logistyczne]; 2. Zrealizować lub zarezerwować czas na spontaniczne zlecenie [ok. 30-50 h + 20% na dojazdy]; 3. Zebrać zamówienia w wymiarze min. 100 h pracy na kolejny miesiąc. II miesiąc działalności 1. Zrealizować usługi w wymiarze [ok. 50 h + 20% na dojazdy]; 2. Zebrać zamówienia obejmujące ok. 100 h pracy w kolejnym miesiącu i przedstawić firmę kolejnym 200 właścicielom: 2.1 Kontynuować obchód po działkach w celu nawiązywania relacji [ok. 100 h], 2.2 Zadzwonić do klientów, z którymi nawiązano relację w I miesiącu [ok. 10 h]. 36 III miesiąc działalności 1. Zrealizować usługi w wymiarze [ok. 50 h + 20% na dojazdy]; 2. Zebrać zamówienia wymagające min. 170 h pracy w kolejnym miesiącu [ok. 60 h, w tym kontakt bezpośredni z klientami z segmentu II i ewentualne działania w mediach społecznościowych]. IV miesiąc działalności 1. Zrealizować usługi wynoszące min. [170 h pracy + 20% na dojazdy]; 2. Zebrać zamówienia w wymiarze min. 250 h pracy w kolejnym miesiącu [ok. 40 h, w tym kontakt bezpośredni z klientami z segmentu II i ewentualne działania w mediach społecznościowych]. Kolejne miesiące: [uzupełnić w zależności od indywidualnych planów i warunków] 37 10. Plan finansowy Uwaga: Informacje i zestawienia prezentowane poniżej są jedynie przykładem, który został oparty na podstawowych wzorach i szacunkowych danych. Nie obejmuje on szczegółowo wszystkich potencjalnych pozycji kosztowych, które mogą być istotne w przypadku zakładania własnej działalności gospodarczej. Nie odzwierciedla też wszystkich dostępnych metod sporządzania planu finansowego i wariantów jego poszczególnych elementów (często uzależnionych od przedmiotu działalności lub celu ich wykonywania). W przypadku korzystania z przykładu do tworzenia Twojego własnego biznesplanu konieczna będzie weryfikacja uwzględnionych pozycji oraz kwot zgodnie z Twoimi indywidualnymi planami, a także skonsultowanie ich ze specjalistami z branży oraz doradcami w zakresie pozyskiwania finansowania zewnętrznego (np. w obszarze przedsiębiorczości społecznej), którzy mogą doradzić w wyborze metodologii budowania planu, a także pomóc w jego przygotowaniu. 10.1 Plan przychodów Uwaga: Z uwagi na przykładowy charakter niniejszego biznesplanu, plan przychodów został przygotowany tylko na I rok działalności firmy. W przypadku przygotowywania własnego biznesplanu plan przychodów powinien zostać opracowany na podstawie indywidualnych założeń i celów biznesowych firmy. Ilościowy i wartościowy plan przychodów na I rok działalności został przedstawiony w Tabeli II w sekcji „Załączniki”. Do każdego miesiąca dołączono dodatkową kolumnę z szacowanym nakładem pracy wyrażonym w godzinach roboczych. Założenia dotyczące planu przychodów: • Plan przychodów został opracowany, opierając się na podstawowym założeniu liczby godzin pracy właściciela w I roku działania firmy oszacowanym na ok. 200 h miesięcznie, z czego w zależności od miesiąca od 30 do 100 h przeznaczonych będzie na pozyskiwanie nowych zleceń; • Przychody w I roku zostały oszacowane ostrożnie i zakładają weryfikację założeń na podstawie realnej sytuacji na rynku w celu wprowadzenia ewentualnych zmian w zakresie usług w kolejnym roku działalności; • Za początek działalności przyjęto rozpoczęcie sezonu wiosennego w marcu; • Ceny usług określono na podstawie analizy cen konkurencji. Obejmują one wyłącznie koszty robocizny (materiały i preparaty będą płatne dodatkowo przez klienta wg zużycia); • Na potrzeby jednolitego szacowania przychodów i potrzebnego nakładu pracy za podstawę rozliczenia przyjęto 1 h pracy, przy założeniu: ok. 5 h pracy na klienta w przypadku zleceń jednorazowych, ok. 7 h pracy miesięcznie w przypadku usługi abonamentowej, ok. 10 h na realizację przeciętnego zlecenia budowy oczka wodnego do 5 m2 lub postawienia przeciętnej wielkości szklarni. Faktyczna liczba godzin i finalna wycena usługi będzie weryfikowana na bieżąco z klientem; • Niskie przychody w I miesiącu wynikają z założenia, że w tym miesiącu będą głównie nawiązywane relacje z klientami, a realizowane jedynie zlecenia spontaniczne; • Z uwagi na charakter działalności największe przychody zakłada się w sezonie wiosenno-letnim; 38 • Przychody z zakładania oczek wodnych będą zależne od terminu uruchomienia dofinansowania dla działkowców (na potrzeby procesu planowania przyjęto kilka zamówień w II połowie roku). Założenie to będzie wymagało jak najszybszej weryfikacji, ponieważ usługa instalacji oczek wodnych ma szanse być najbardziej dochodowym elementem oferty firmy. Przyjęto założenie, że najwięcej zleceń na usługę abonamentową pojawi się przed sezonem letnim. Na potrzeby planowania przyjęto szacunkowy rozkład zleceń usług abonamentowych w I i II segmencie rynku w proporcji pół na pół; • Niskie przychody ze zleceń pojedynczych w ostatnich trzech miesiącach wynikają z okresu zimowego. 10.2 Plan kosztów Uwaga: Poniższy uproszczony plan kosztów został przygotowany na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu plan powinien zostać zweryfikowany i zaktualizowany o wszystkie pozycje kosztowe niezbędne do wykonywania działalności zgodnie z indywidualnymi planami i założeniami przedsiębiorcy. Plan kosztów został uwzględniony w Tabeli IV w sekcji „Załączniki”. Kalkulacje poszczególnych pozycji kosztowych zostały oszacowane w następujący sposób: • Szkolenie z instalacji oczek wodnych – koszt szacunkowy na podstawie ofert na rynku (do sprawdzenia możliwości sfinansowania tego szkolenia przez Urząd Pracy lub projekty oferujące wsparcie osobom wchodzących na rynek pracy); • Ubezpieczenie samochodu – koszt szacunkowy na podstawie ofert dostępnych w porównywarkach internetowych; • Paliwo – na podstawie szacunkowego miesięcznego zużycia; • Amortyzacja samochodu – wg stopy amortyzacji 20%; • Koszt księgowości – na podstawie ofert księgowości online dostępnych w Internecie; • Ubezpieczenie OC właściciela – na podstawie ofert dostępnych w bankowości internetowej; • Marketing i promocja – na podstawie planów opisanych w sekcji „Promocja” i szacunkowych ofert zebranych z rynku; • Koszt telefonu – na podstawie szacunków własnych i bieżących rachunków od operatora; • Koszt pracownika na umowę zlecenie – szacunkowy koszt na podstawie jednostkowego kosztu brutto 20 zł za 1 h pracy zleconej osobie nigdzie indziej niezatrudnionej (wg informacji dostępnych w internetowych kalkulatorach wynagrodzeń), przy założeniu podzlecania prac powyżej pułapu 180 h miesięcznie (docelowo podzlecana będzie przede wszystkim realizacja usługi abonamentowej); • Bieżące inwestycje w sprzęt – w oparciu o plan w sekcji „Plan inwestycji” i na podstawie cen rynkowych sprzętu ze średniej lub wyższej półki cenowej. 39 10.3 Plan inwestycyjny Uwaga: Poniższy hipotetyczny plan inwestycji został przygotowany na podstawie przykładowych założeń niniejszego biznesplanu. W przypadku własnego biznesplanu plan inwestycyjny powinien zostać przygotowany na podstawie indywidualnych warunków i możliwości przedsiębiorcy. Początkowe nakłady inwestycyjne obejmą sprzęt niezbędny do realizacji podstawowych usług, przy czym: • Właściciel wnosi do firmy swój prywatny sprzęt obejmujący: zestaw ogrodniczy (łopata, szpadel, motyka, grabie), wózek transportowy i pasy zabezpieczające, taczka jednokołowa, drabina teleskopowa, zestaw narzędzi, wiertarko-wkrętarka i zestaw wierteł, 10-letni samochód o szacunkowej wartości 15 000 zł do przewozu sprzętu; • Dodatkowo właściciel przeznaczy zaoszczędzone w gotówce środki w wysokości 4310 zł na zakup pozostałych elementów sprzętu uznanych za niezbędne do rozpoczęcia działalności, odbycie szkolenia z instalacji oczek wodnych oraz przygotowanie we współpracy z prawnikiem wzoru umowy o współpracy z klientami. Spis sprzętu i kwota inwestycji została przedstawiona w Tabeli III w sekcji „Załączniki”. Ceny sprzętu zostały oszacowane na podstawie ofert rynkowych sprzętu nowego ze średniej lub wyższej półki cenowej. Koszt przygotowania umowy opiera się na preferencyjnej wycenie otrzymanej od zaprzyjaźnionego prawnika. Koszt szkolenia odnosi się do konkretnej oferty rynkowej; • W zależności od zapotrzebowania i liczby zleceń właściciel planuje regularne inwestycje w potrzebny sprzęt (m.in. kultywator ogrodowy, podkaszarkę elektryczną, nożyce do trawników i piłę elektryczną, w łącznej wysokości ok. 1000 zł). Koszt inwestycji zostanie rozłożony w ciągu roku (co drugi miesiąc od IV miesiąca działalności), co uwzględnia Plan rachunku zysków i strat w Tabeli IV w sekcji „Załączniki”; • Koszty inwestycji początkowej zostaną rozliczone w pierwszym miesiącu działania firmy (z wyłączeniem kosztu szkolenia). 40 10.4 Plan rachunku wyników Uwaga: Poniższy hipotetyczny plan rachunku wyników został przygotowany w oparciu o przykładowe założenia niniejszego biznesplanu i szacunkowe pozycje kosztowe. W przypadku własnego biznesplanu powinien zostać przygotowany na podstawie indywidualnych założeń, warunków i możliwości przedsiębiorcy, konkretnych zweryfikowanych parametrów ilościowych i cen rynkowych, a także aktualnych przepisów podatkowych. Plan rachunku zysków i strat na I rok działalności firmy prezentuje Tabela IV w sekcji „Załączniki”, przy czym: • VAT – pominięto w obliczeniach; • ZUS – według stawek preferencyjnych za 2021 r.; • Podatek dochodowy – według stawki 19%; • Prezentowany w tabeli zysk netto powinien zostać pomniejszony dodatkowo o składkę zdrowotną ZUS. 10.5 Plan przepływów pieniężnych Uwaga: Z uwagi na brak założeń o staraniu się o finansowanie zewnętrzne (w pierwszym roku działalności) w niniejszym przykładzie biznesplanu zrezygnowano z przygotowania hipotetycznego planu przepływów pieniężnych. Rekomenduje się przygotowanie planu w oparciu o konkretne, rzeczywiste dane oraz po konsultacji ze specjalistą w dziedzinie rachunkowości. [uzupełnić w zależności od celu i adresata biznesplanu] 41 11. Ocena finansowa Uwaga: Z uwagi na hipotetyczny charakter niniejszego biznesplanu, poniższa ocena finansowa ma charakter poglądowy i dotyczy jedynie I roku działalności firmy. W przypadku własnego biznesplanu ocena finansowa powinna zostać przygotowana na podstawie rzeczywistych danych i warunków przedsiębiorcy oraz przeanalizowana i opracowana we współpracy ze specjalistą w dziedzinie rachunkowości. Wnioski płynące z planu finansowego: • Na koniec I roku działalności firma ma szansę osiągnąć dodatni wynik finansowy, generując wynik netto na poziomie min. 40 000 zł; • Strata w I miesiącu działalności wynika z rozliczenia poniesionych inwestycji w sprzęt, jak również z konieczności poświęcenia przez przedsiębiorcę dużego nakładu pracy na pozyskanie klientów. Strata zostanie zrekompensowana wyższymi dochodami w kolejnych miesiącach (z wyłączeniem miesięcy zimowych, w których z uwagi na profil działalności przewiduje się niewielką ilość zleceń); • Warto rozważyć obniżenie kosztów własnych przeznaczonych na inwestycję początkową (np. znaleźć finansowanie zewnętrzne na udział w szkoleniu); • Czynniki ryzyka, które mogą wpłynąć na obniżenie planowanych przychodów to: niższa niż planowana odpowiedź rynku na ofertę i konieczność przeznaczenia większego nakładu pracy na dotarcie do klientów, wyższe (niż przewidywane) koszty zatrudnienia pracownika zewnętrznego lub koszty promocji, niekorzystna zmiana w strukturze zleceń, konieczność nieprzewidzianych inwestycji; • Kluczowymi czynnikami sukcesu wydają się: możliwie skuteczne i bezpośrednie dotarcie z ofertą do jak największej liczby potencjalnych klientów, budowanie trwałych relacji i pozyskiwanie stałych zleceń, profesjonalizacja w zakresie oferowanych usług oraz dbałość o pozyskiwanie stałej (lub rosnącej) liczby najbardziej dochodowych zleceń (np. instalacji zbiorników retencyjnych). 42 Załączniki Tabela I Ceny podstawowych usług firmy w porównaniu z cenami konkurencji Cena Lp. Rodzaj i zakres usługi Firma X Konkurencja Segment I 1. Jednorazowe zlecenia pielęgnacji ogrodu lub drobnych prac remontowych (bez sprzętu spalinowego). Cena za 1 h pracy bez kosztów materiałów i preparatów. 20,00 zł 40,00-50,00 zł 2. Roczna usługa abonamentowa opieki nad ogrodem. Opłata miesięczna za każde 400 m2 (umowa na 12 miesięcy). Cena obejmuje koszt pracy (bez kosztów materiałów i preparatów). Szacowany miesięczny nakład pracy to 7 h. 100,00 zł 150,00-200,00 zł 3. Instalacja podstawowego oczka wodnego do 5 m2 , w tym doradztwo w doborze materiałów i rozwiązań technologicznych (w tym zakup i dowóz materiałów) oraz wsparcie w przygotowaniu wniosku o dofinansowanie. Cena obejmuje koszt pracy (bez kosztów materiałów i aparatury). Szacowany jednorazowy nakład pracy to 10 h. 400,00 zł do 1500,00 zł Segment II 4. Jednorazowe zlecenia pielęgnacji ogrodu lub drobnych prac remontowych (bez sprzętu spalinowego). Cena za 1 h pracy bez kosztów materiałów i preparatów. 40,00 zł 40,00-50,00 zł 5. Roczna usługa abonamentowa opieki nad ogrodem. Opłata miesięczna za każde 400 m2 (umowa na 12 miesięcy). Cena obejmuje koszt pracy (bez kosztów materiałów i preparatów). Szacowany miesięczny nakład pracy to 7 h. 220,00 zł od 400,00 zł 6. Opieka nad ogrodem w trakcie dłuższej nieobecności (podlewanie, pielenie). Cena za jednorazową 1–godzinną wizytę. 40,00 zł b.d. 7. Instalacja podstawowego oczka wodnego do 5 m2 , w tym doradztwo w doborze materiałów i rozwiązań technologicznych oraz wsparcie w przygotowaniu wniosku o dofinansowanie. Cena obejmuje koszt pracy (bez kosztów materiałów i aparatury). Szacowany jednorazowy nakład pracy to 10 h. 800,00 zł do 1500,00 zł 8. Indywidualne doradztwo w zakresie rozwiązań proekologicznych. Cena za jednorazową 2–godzinną wizytę i doradztwo w zakresie rozwiązań uwzględniających indywidualne warunki na działce. 100,00 zł b.d. 43 9. Budowa przydomowej szklarni lub ekologicznego kompostownika (w tym wsparcie projektowe). Cena za 1 h pracy. Cena obejmuje koszt pracy (bez kosztów materiałów i aparatury). 50,00 zł b.d. 44 Lp. Rodzaj usługi Cena ilość wartość szacunko wa liczba rbg ilość wartość szacunko wa liczba rbg ilość wartość szacunko wa liczba rbg ilość wartość szacunko wa liczba rbg ilość wartość szacunkow a liczba rbg ilość wartość szacunkow a liczba rbg 1. Jednorazowe zlecenia pielęgnacji ogrodu lub drobnych prac remontowych (cena za 1 h) 20,00 zł 20 400,00 zł 20 25 500,00 zł 25 25 500,00 zł 25 25 500,00 zł 25 25 500,00 zł 25 25 500,00 zł 25 2. Roczna usługa abonamentowa opieki nad ogrodem (cena za miesiąc) 100,00 zł 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 5 500,00 zł 35 10 1 000,00 zł 70 10 1 000,00 zł 70 3. Instalacja podstawowego oczka wodnego do 5 m2 500,00 zł 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 4. Jednorazowe zlecenia pielęgnacji ogrodu lub drobnych prac remontowych (cena za 1 h) 40,00 zł 20 800,00 zł 20 30 1 200,00 zł 30 40 1 600,00 zł 40 40 1 600,00 zł 40 40 1 600,00 zł 40 30 1 200,00 zł 30 5. Roczna usługa abonamentowa opieki nad ogrodem ogrodem (cena za miesiąc) 220,00 zł 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 2 440,00 zł 14 5 1 100,00 zł 35 10 2 200,00 zł 70 10 2 200,00 zł 70 6. Opieka nad ogrodem w trakcie nieobecności (cena za 1 h wizytę) 40,00 zł 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 10 400,00 zł 10 10 400,00 zł 10 20 800,00 zł 20 20 800,00 zł 20 7. Instalacja podstawowego oczka wodnego do 5 m2 800,00 zł 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 3 2 400,00 zł 30 4 3 200,00 zł 40 8. Indywidualne doradztwo w zakresie rozwiąząń proekologicznych (cena 2 h) 100,00 zł 0 0,00 zł 0 2 200,00 zł 4 3 300,00 zł 6 3 300,00 zł 6 3 300,00 zł 6 3 300,00 zł 6 9. Budowa przydomowej szklarni lub ekologicznego kompostownika (cena 1 h) 50,00 zł 0 0,00 zł 0 10 500,00 zł 10 10 500,00 zł 10 10 500,00 zł 10 10 500,00 zł 10 10 500,00 zł 10 Razem 1 200,00 zł 40 2 400,00 zł 69 3 740,00 zł 105 4 900,00 zł 161 9 300,00 zł 271 9 700,00 zł 271 Szacunkowa licza rg + 20% na przemieszczanie się (dane informacyjne, nie zostały uwzględnione w innych wyliczeniach) 48 82,8 126 193,2 325,2 325,2 Segment II Segment I I miesiąc (marzec) II miesiąc (kwiecień) III miesiąc (maj) IV miesiąc (czerwiec) V miesiąc (lipiec) VI miesiąc (sierpień) Lp. Rodzaj usługi Cena ilość wartość szacunko wa liczba rbg ilość wartość szacunko wa liczba rbg ilość wartość szacunko wa liczba rbg ilość wartość szacunko wa liczba rbg ilość wartość szacunko wa liczba rbg ilość wartość szacunko wa liczba rbg 1. Jednorazowe zlecenia pielęgnacji ogrodu lub drobnych prac remontowych (cena za 1 h) 20,00 zł 25 500,00 zł 25 20 400,00 zł 20 20 400,00 zł 20 10 200,00 zł 10 10 200,00 zł 10 10 200,00 zł 10 2. Roczna usługa abonamentowa opieki nad ogrodem (cena za miesiąc) 100,00 zł 10 1 000,00 zł 70 10 1 000,00 zł 70 10 1 000,00 zł 70 10 1 000,00 zł 70 10 1 000,00 zł 70 10 1 000,00 zł 70 3. Instalacja podstawowego oczka wodnego do 5 m2 500,00 zł 0 0,00 zł 0 3 1 500,00 zł 30 3 1 500,00 zł 30 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 4. Jednorazowe zlecenia pielęgnacji ogrodu lub drobnych prac remontowych (cena za 1 h) 40,00 zł 25 1 000,00 zł 25 20 800,00 zł 20 20 800,00 zł 20 10 400,00 zł 10 10 400,00 zł 10 10 400,00 zł 10 5. Roczna usługa abonamentowa opieki nad ogrodem ogrodem (cena za miesiąc) 220,00 zł 10 2 200,00 zł 70 10 2 200,00 zł 70 10 2 200,00 zł 70 10 2 200,00 zł 70 10 2 200,00 zł 70 10 2 200,00 zł 70 6. Opieka nad ogrodem w trakcie nieobecności (cena za 1 h wizytę) 40,00 zł 5 200,00 zł 5 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 7. Instalacja podstawowego oczka wodnego do 5 m2 800,00 zł 4 3 200,00 zł 40 4 3 200,00 zł 40 4 3 200,00 zł 40 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 0 0,00 zł 0 8. Indywidualne doradztwo w zakresie rozwiąząń proekologicznych (cena 2 h) 100,00 zł 2 200,00 zł 4 2 200,00 zł 4 2 200,00 zł 4 2 200,00 zł 4 2 200,00 zł 4 2 200,00 zł 4 9. Budowa przydomowej szklarni lub ekologicznego kompostownika (cena 1 h) 50,00 zł 10 500,00 zł 10 10 500,00 zł 10 10 500,00 zł 10 10 500,00 zł 10 10 500,00 zł 10 10 500,00 zł 10 Razem 8 800,00 zł 249 9 800,00 zł 264 9 800,00 zł 264 4 500,00 zł 174 4 500,00 zł 174 4 500,00 zł 174 Szacunkowa licza rg + 20% na przemieszczanie się (dane informacyjne, nie zostały uwzględnione w innych wyliczeniach) 298,8 316,8 316,8 208,8 208,8 208,8 VII miesiąc (wrzesień) VIII miesiąc (październik) IX miesiąc (listopad) X miesiąc (grudzień) XI miesiąc (styczeń) XII miesiąc (luty) Tabela II Ilościowy i wartościowy plan sprzedaży usług w I roku działalności firmy (miesiące I-VI) Tabela II c.d. Ilościowy i wartościowy plan sprzedaży usług w I roku działalności firmy (miesiące VII-XII) 45 Tabela III Nakład inwestycyjny w I miesiącu działalności firmy Lp. Pozycja kosztowa Koszt netto 1. Pilarka elektryczna 370,00 zł 2. Zestaw sekatorów 300,00 zł 3. Kosiarka elektryczna 500,00 zł 4. Zestaw rękawic roboczych 50,00 zł 5. Rozdrabniacz do gałęzi 870,00 zł 6. Zestaw asekuracyjny 370,00 zł 7. Opryskiwacz ciśnieniowy 400,00 zł 8. Kompletny kombinezon do oprysków (wielorazowy) 200,00 zł 9. Szkolenie instalacji oczek wodnych 900,00 zł 10. Przygotowanie wzoru umowy 350,00 zł Razem: 4 310,00 zł 46 Tabela IV Plan rachunku zysków i strat w I roku działalności firmy (miesiące I-VI) Tabela IV c.d. Plan rachunku zysków i strat w I roku działalności firmy (miesiące VII-XII) 1. PRZYCHODY 1 200,00 zł 2 400,00 zł 3 740,00 zł 4 900,00 zł 9 300,00 zł 9 700,00 zł 2. KOSZTY 4 575,00 zł 765,00 zł 765,00 zł 965,00 zł 3 265,00 zł 3 465,00 zł 2.1 inwestycja początkowa 3 410,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 2.3 ubezpieczenie OC samochodu 150,00 zł 150,00 zł 150,00 zł 150,00 zł 150,00 zł 150,00 zł 2.4 paliwo 200,00 zł 200,00 zł 200,00 zł 200,00 zł 200,00 zł 200,00 zł 2.5 amortyzacja samochodu 250,00 zł 250,00 zł 250,00 zł 250,00 zł 250,00 zł 250,00 zł 2.6 usługi księgowości internetowej 55,00 zł 55,00 zł 55,00 zł 55,00 zł 55,00 zł 55,00 zł 2.7 ubezpieczanie OC właściciela 35,00 zł 35,00 zł 35,00 zł 35,00 zł 35,00 zł 35,00 zł 2.8 telefon 75,00 zł 75,00 zł 75,00 zł 75,00 zł 75,00 zł 75,00 zł 2.9 marketing i promocja 400,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 2.10 koszt podzlecenia pracy 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 2 500,00 zł 2 500,00 zł 2.11 bieżące inwestycje w sprzęt 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 200,00 zł 0,00 zł 200,00 zł 3. ZYSK (STRATA) BRUTTO = DOCHÓD -3 375,00 zł 1 635,00 zł 2 975,00 zł 3 935,00 zł 6 035,00 zł 6 235,00 zł 4. ZUS 0,00 zł 381,81 zł 381,81 zł 381,81 zł 381,81 zł 381,81 zł 5. PODATEK DOCHODOWY (19%) 0 zł 0 zł 0 zł 0 zł 814 zł 856 zł 6. ZYSK (STRATA) NETTO = (DOCHÓD minus PODATEK) -3 375,00 zł 1 635,00 zł 2 975,00 zł 3 935,00 zł 5 221,17 zł 5 379,13 zł L.p. Wyszczególnienie/ miesiące roku I II III IV V VI 1. PRZYCHODY 8 800,00 zł 9 800,00 zł 9 800,00 zł 4 500,00 zł 4 500,00 zł 4 500,00 zł 73 140,00 zł 2. KOSZTY 2 765,00 zł 3 035,00 zł 2 765,00 zł 965,00 zł 665,00 zł 865,00 zł 24 860,00 zł 2.1 inwestycja początkowa 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 0,00 zł 3 410,00 zł 2.3 ubezpieczenie OC samochodu 150,00 zł 150,00 zł 150,00 zł 150,00 zł 150,00 zł 150,00 zł 1 800,00 zł 2.4 paliwo 200,00 zł 200,00 zł 200,00 zł 200,00 zł 100,00 zł 100,00 zł 2 200,00 zł 2.5 amortyzacja samochodu 250,00 zł 250,00 zł 250,00 zł 250,00 zł 250,00 zł 250,00 zł 3 000,00 zł 2.6 usługi księgowości internetowej 55,00 zł 55,00 zł 55,00 zł 55,00 zł 55,00 zł 55,00 zł 660,00 zł 2.7 ubezpieczanie OC właściciela 35,00 zł 35,00 zł 35,00 zł 35,00 zł 35,00 zł 35,00 zł 420,00 zł Biznesplan od A do Z 2 Biznesplan od A do Z 1. Wprowadzenie 2. Do czego potrzebny mi jest biznesplan 3. Struktura biznesplanu 4. Struktura biznesplanu - podsumowanie 5. Struktura biznesplanu – analiza rynku 6. Struktura biznesplanu – analiza konkurencji 7. Struktura biznesplanu – analiza strategiczna 8. Struktura biznesplanu – planowanie zasobów 9. Struktura biznesplanu – projekcje finansowe 10. Analiza ryzyka i prognozy 11. Załączniki do biznesplanu 12. Błędy popełniane w biznesplanach Do czego potrzebny mi jest biznesplan? 4 Cele sporządzania biznesplanu Cele sporządzania biznesplanu w praktyce: ̴ Ocena opłacalności projektu przedsięwzięcia inwestycyjnego ̴ Ograniczanie ryzyka przedsięwzięcia ̴ Odpowiednie wykorzystanie czasu i zasobów materialnych oraz zasobów ludzkich ̴ Uzasadnienie realności przedsięwzięcia ̴ Dowód, że potrafimy planować w sposób systematyczny, kompleksowy i uporządkowany ̴ Utworzenie planu, który będzie wyznaczał drogę do osiągnięcia celów biznesowych ̴ Ocena wdrożenia realizowanej koncepcji Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 5 Odbiorcy biznes planu Dla kogo sporządzany jest biznesplan? ̴ Dla użytku wewnętrznego przyszłego lub istniejącego przedsiębiorstwa ̴ Banków ̴ Funduszy Venture Capital ̴ Business Angles ̴ Funduszy Private Equity ̴ Fundacji ̴ Inwestorów – firm lub osób zainteresowanych udziałem w przedsięwzięciu ̴ Organizacji publicznych i rządowych ̴ Instytucji zarządzających projektami, których celem jest wsparcie finansowe przedsiębiorstw Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Struktura biznesplanu 7 Struktura biznesplanu analiza rynku analiza konkurencji analiza strategiczna analiza strategiczna analiza strategiczna planowanie zasobów projekcje finansowe Struktura biznesplanu - podsumowanie 9 Podsumowanie biznesplanu Podsumowanie powinno uwzględnić: ̴ Główne cele sporządzenia biznesplanu ̴ Uzasadnienie realizacji przedsięwzięcia ̴ Przewidywaną wielkość nakładów finansowych ̴ Źródła finansowania przedsięwzięcia ̴ Syntetyczną ocenę wyników finansowych Evans V., Tracy B.: Niesamowity biznes plan. Warszawa 2015 r. 10 Ogólna charakterystyka firmy Ogólna charakterystyka firmy powinna obejmować: ̴ Podstawowe cele i założenia (konkretne, wymierne, osiągalne, istotne, ograniczone czasowo) ̴ Podstawowe dane informacyjne (nazwa firmy, produkty bądź usługi, główne grupy klientów, dotychczasowe sukcesy) ̴ Strategia (źródła przewagi konkurencyjnej na rynku) ̴ Zasoby (umiejscowienie, infrastruktura, patenty, kapitał ludzki) ̴ Podstawowe dane finansowe (najważniejsze wartości z rachunku zysków i strat oraz z bilansu) Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Struktura biznesplanu – analiza rynku 12 Analiza popytu rynkowego Analiza popytu rynkowego powinna obejmować: ̴ Elastyczność cenowa popytu – stosunek względnej zmiany popytu do względnej zmiany ceny 𝐸𝑝 = ∆𝐷 𝐷 : ∆𝑃 𝑃 ̴ Elastyczność dochodowa popytu – stosunek względnej zmiany popytu na dobro do względnej zmiany dochód 𝐸𝑑 = ∆𝐷 𝐷 : ∆𝑌 𝑌 ̴ Elastyczność mieszana popytu – procentowa zmiana popytu na dane dobro (usługę) w reakcji na procentową zmianę ceny innego dobra (usługi) 𝐸𝑖𝑗 = ∆𝐷𝑖 𝐷𝑖 : ∆𝑃𝑗 𝑃𝑗 Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. 13 Tendencje, sezonowość i zależności przyczynowo-skutkowe Analiza rynku powinna obejmować także takie zagadnienia jak: ̴ Analiza zjawisk rynkowych w czasie – tendencje rozwojowe (trend) ̴ Analiza sezonowości ̴ Analiza związków przyczynowo-skutkowych – zależności pomiędzy różnymi zmiennymi Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. 14 Rozmiary rynku Analiza udziałów rynkowych i grup strategicznych powinna obejmować: ̴ Analiza pojemności rynku ̴ Analiza chłonności rynku ̴ Analiza udziałów rynkowych ̴ Analiza grup strategicznych Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. 15 Pojemność rynku – metoda 1 Q – pojemność rynku, N – liczba ludności zamieszkującej dany obszar, s – wskaźnik spożycia danego dobra na 1 mieszkańca 𝑄 = 𝑁 ∙ 𝑠 𝑄 = 𝐾 ∙ 𝑝 ∙ 𝑞 Q – pojemność rynku, K – liczba jednostek konsumujących, czyli liczba osób bądź gospodarstw domowych, które należą do grupy potencjalnych konsumentów p – proporcja (prawdopodobieństwo) zakupu, czyli % jednostek konsumujących, które używają (spożywają) dany produkt bądź korzystają z danej usługi, q – liczba jednostek produktu, używana (spożywana) przez przeciętnego konsumenta Pojemność rynku – metoda 2 Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. Pojemność rynku 16 Chłonność rynku – metoda 1 Chłonność rynku – metoda 2 𝑊𝑠𝑘𝑎ź𝑛𝑖𝑘 𝑧𝑎𝑠𝑝𝑜𝑘𝑜𝑗𝑒𝑛𝑖𝑎 𝑝𝑜𝑝𝑦𝑡𝑢 = 𝑃𝑜𝑑𝑎ż 𝑡𝑜𝑤𝑎𝑟𝑢 𝑤 𝑗𝑒𝑑𝑛𝑜𝑠𝑡𝑘𝑎𝑐ℎ 𝑛𝑎𝑡𝑢𝑟𝑎𝑙𝑛𝑦𝑐ℎ 𝑛𝑎 𝑗𝑒𝑑𝑛𝑜𝑠𝑡𝑘ę 𝑘𝑜𝑛𝑠𝑢𝑚𝑢𝑗ą𝑐ą 𝑃𝑜𝑝𝑦𝑡 𝑛𝑎 𝑡𝑜𝑤𝑎𝑟 𝑤 𝑗𝑒𝑑𝑛𝑜𝑠𝑡𝑘𝑎𝑐ℎ 𝑛𝑎𝑡𝑢𝑟𝑎𝑙𝑛𝑦𝑐ℎ 𝑛𝑎 𝑗𝑒𝑑𝑛𝑜𝑠𝑡𝑘ę 𝑘𝑜𝑛𝑠𝑢𝑚𝑢𝑗ą𝑐ą 𝑊𝑠𝑘𝑎ź𝑛𝑖𝑘 𝑧𝑎𝑠𝑝𝑜𝑘𝑜𝑗𝑒𝑛𝑖𝑎 𝑝𝑜𝑝𝑦𝑡𝑢 = 𝑊𝑦𝑝𝑜𝑤𝑖𝑒𝑑𝑧𝑖 𝑜 𝑧𝑟𝑒𝑎𝑙𝑖𝑧𝑜𝑤𝑎𝑛𝑦𝑚 𝑝𝑜𝑝𝑦𝑐𝑖𝑒 𝑂𝑔ó𝑙𝑛𝑎 𝑙𝑖𝑐𝑧𝑏𝑎 𝑢𝑧𝑦𝑠𝑘𝑎𝑛𝑦𝑐ℎ 𝑜𝑑𝑝𝑜𝑤𝑖𝑒𝑑𝑧𝑖 Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. Chłonność rynku 17 Analiza udziałów rynkowych– metoda 1 Analiza udziałów rynkowych Analiza udziałów rynkowych– metoda 2 𝑈𝑑𝑧𝑖𝑎ł 𝑤 𝑟𝑦𝑛𝑘𝑢 𝑑𝑜𝑐𝑒𝑙𝑜𝑤𝑦𝑚 = 𝑆𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż 𝑑𝑎𝑛𝑒𝑔𝑜 𝑟𝑜𝑑𝑧𝑎𝑗𝑢 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑘𝑡ó𝑤 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑧 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑠𝑖ę𝑏𝑖𝑜𝑟𝑠𝑡𝑤𝑜 𝑋 𝑤 𝑠𝑒𝑔𝑚𝑒𝑛𝑐𝑖𝑒 𝑑𝑜𝑐𝑒𝑙𝑜𝑤𝑦𝑚 𝑆𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż 𝑑𝑎𝑛𝑒𝑔𝑜 𝑟𝑜𝑑𝑧𝑎𝑗𝑢 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑘𝑡ó𝑤 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑧 𝑤𝑠𝑧𝑦𝑠𝑡𝑘𝑖𝑒 𝑓𝑖𝑟𝑚𝑦 𝑤 𝑠𝑒𝑔𝑚𝑒𝑛𝑐𝑖𝑒 𝑑𝑜𝑐𝑒𝑙𝑜𝑤𝑦𝑚 𝑅𝑒𝑙𝑎𝑡𝑦𝑤𝑛𝑦 𝑢𝑑𝑧𝑖𝑎ł 𝑤 𝑟𝑦𝑛𝑘𝑢 = 𝑆𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż 𝑑𝑎𝑛𝑒𝑔𝑜 𝑟𝑜𝑑𝑧𝑎𝑗𝑢 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑘𝑡ó𝑤 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑧 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑠𝑖ę𝑏𝑖𝑜𝑟𝑠𝑡𝑤𝑜 𝑋 𝑆𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż 𝑑𝑎𝑛𝑒𝑔𝑜 𝑟𝑜𝑑𝑧𝑎𝑗𝑢 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑘𝑡ó𝑤 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑧 3 𝑛𝑎𝑗𝑤𝑖ę𝑘𝑠𝑧𝑦𝑐ℎ 𝑘𝑜𝑛𝑘𝑢𝑟𝑒𝑛𝑡ó𝑤 Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. 18 Analiza grup strategicznych Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. Zasięg terytorialny lokalny regionalny ogólnopolski Asortyment Wąski Szeroki H A B D F G E I C Przykładowa mapa grup strategicznych sporządzona na podstawie dwóch wybranych kryteriów: a) asortyment b) zasięg terytorialny Procedura sporządzenia mapy grup strategicznych: 1. Identyfikacja konkurentów 2. Wybór kryteriów różnicujących (np. odbiorca, poziom ceny, jakość produktów, aktywność marketingowa, zasięg geograficzny, lokalizacja placówek, wielkość powierzchni sprzedażowej, szerokość oferty asortymentowej, poziom obsługi i serwisu posprzedażowego) 3. Wybór dwóch czynników nieskorelowanych 4. Wykreślamy skale pomiarowe 5. Wykreślamy koła 6. Uzyskanie udziałów rynkowych w postaci grup strategicznych Pojedyncza firma, np.: firma D Koło symbolizujące grupę strategiczną Struktura biznesplanu – analiza konkurencji 20 Profil konkurenta Analiza profilu konkurenta powinna obejmować: ̴ Próba oszacowania danych dotyczących sprzedaży, ̴ Wzrost sprzedaży w okresie trzech lat, ̴ Obsługiwane segmenty, ̴ Umiejscowienie obiektów i lokalizacja zespołu sprzedażowego, ̴ Fizyczne zasoby wykorzystywane przez firmę, ̴ Strategia, ̴ Pozycjonowanie na rynku, ̴ Dotychczasowe realizacje. Evans V., Tracy B.: Niesamowity biznes plan. Warszawa 2015 r. 21 Pięć sił wpływających na nasilenie konkurencji Analiza pięciu sił Portera wpływających na nasilenie konkurencji: ̴ Konkurencja w branży ̴ Potencjalne wejścia ̴ Substytuty ̴ Dostawcy ̴ Nabywcy Evans V., Tracy B.: Niesamowity biznes plan. Warszawa 2015 r. Struktura biznesplanu – analiza strategiczna 23 Pozycja konkurencyjna Analiza pozycji konkurencyjnej: ̴ Nazwy głównych firm sektora ̴ Cechy charakterystyczne każdego konkurenta (wielkość przedsiębiorstwa, rentowność sprzedaży, konkurencyjność produktów lub usług, sytuacja finansowa, udział w rynku) ̴ Słabe i mocne strony konkurentów: - produkt – innowacyjność, funkcjonalność, jakość, opakowanie, cena, serwis, dystrybucja, łatwość użycia, - kompetencje - wartość niematerialna i prawna - patenty - lokalizacja - jakość obsługi - sytuacja finansowa - inne Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 24 Jaką masz strategię? Formułując strategię należy określić następujące podstawowe elementy: ̴ Oferowane produkty i usługi (co zamierzamy robić?) ̴ Obsługiwane przez nas rynki , klienci (dla kogo będziemy produkować i świadczyć usługi?) ̴ Przewaga strategiczna (dlaczego klienci będą od nas kupować?) ̴ Najważniejsze kierunki działania - produkty i rynki (na co będziemy kładli największy nacisk?) ̴ Systemy i struktury związane z realizację strategii ( w jaki sposób chcemy wprowadzić w życie działania związane z realizacją strategii?) Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 25 Analiza SWOT Formułując strategię warto przeprowadzić analizę SWOT: ̴ S - Strengths (atuty) ̴ W- Weaknesses (słabości) ̴ O – Opportunities (szanse) ̴ T – Threats (zagrożenia) Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 26 Typy strategii Agresywna (SO) - wychwytywanie sposobności (słabości), - inwestowanie w nowe produkty, - wzmocnienie pozycji na rynku - przejmowanie firm o tym samym profilu, - dywersyfikacja. Konkurencyjna (WO): - powiększanie zasobów handlowych, - ulepszanie produkcji, - zwiększenie produktywności, - utrzymanie przewagi konkurencyjnej Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 27 Konserwatywna (ST) - selekcja produktów, - segmentacja rynku, - redukcja kosztów, - ulepszenie produktów konkurencyjnych, - poszukiwane nowych rynków - eliminowanie konkurentów i przejmowanie ich rynków Defensywna (WT) - restrukturyzacja - stopniowe wycofanie się z rynku, - wstrzymanie procesów inwestowania - połączenie z inną firmą, - likwidacja Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Typy strategii Struktura biznesplanu – planowanie zasobów 29 Plan organizacji i zarządzania Plan organizacji i zarządzania powinien zawierać: ̴ Informacje na temat organizacji przedsiębiorstwa; ̴ Informacje na temat posiadanych zasobów ludzkich i kosztów ich zatrudnienia ̴ Informacje na temat systemu/struktur zarządzania ̴ Harmonogramu najważniejszych działań Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 30 Plan marketingowy Plan marketingowy powinien zawierać: ̴ Podstawowe założenia oparte na analizie rynkowej i przewidywanych trendach sytuacji rynkowej, ̴ Asortyment oferowanych produktów i usług, ̴ Obecnych i potencjalnych klientów, ̴ Bezpośrednich i pośrednich konkurentów, ̴ Polityki cenowej ̴ Działań w zakresie dystrybucji i usług ̴ Reklamy i promocji sprzedaży ̴ Planowanej sprzedaży Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 31 Plan działalności operacyjnej Plan działalności operacyjnej powinien zawierać: ̴ Proces i technologię wytworzenia wyrobów realizacji usług ̴ Infrastrukturę techniczną ̴ Niezbędne inwestycje ̴ Nakłady i źródła finansowania inwestycji ̴ Zakupy materiałów i usług ̴ Zdolności produkcyjne i usługowe oraz plan ilościowy produkcji i usług ̴ Specyfikację kosztów produkcji i usług ̴ Oddziaływanie na środowisko Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Struktura biznesplanu – projekcje finansowe w biznesplanie 33 Plan przychodów i kosztów Plan przychodów powinien zawierać : ̴ Przychody ze sprzedaży produktów ̴ Przychody ze sprzedaży usług ̴ Plan kosztów stałych: - media, - usługi obce, - telekomunikacja, ̴ Plan kosztów zmiennych: - materiały i energia, - wynagrodzenia. Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 34 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 35 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 36 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 37 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 38 39 Plan inwestycji Plan inwestycji powinien zawierać: ̴ Inwestycje w maszyny produkcyjne ̴ Inwestycje w pojazdy ̴ Inwestycje w wyposażenie biura ̴ Wartości niematerialne i prawne Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 40 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 41 42 Rachunek zysków i strat Plan rachunku zysków i strat powinien zawierać: ̴ Suma przychodów ze sprzedaży produktów i usług ̴ Koszty operacyjne: amortyzacja, suma kosztów stałych, suma kosztów zmiennych ̴ Obliczony zysk operacyjny ̴ Obliczony EBIT (zysk przed odliczeniem podatków i odsetek) ̴ Zysk/strata na działalności gospodarczej ̴ Zysk po opodatkowaniu ̴ Zysk narastająco Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 43 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 44 45 Bilans Plan bilansu powinien zawierać : ̴ Aktywa - Majątek trwały - Majątek obrotowy ̴ Pasywa - Kapitał - Pasywa bieżące Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 46 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 47 48 Analiza finansowa – wybrane wskaźniki Analiza finansowa powinna zawierać wybrane wskaźniki: ̴ Wskaźnik bieżący ̴ Wskaźnik szybki ̴ Wskaźnik (ROS) – zwrot na sprzedaży ̴ Wskaźnik (ROA) – zwrot z aktywów ̴ Wskaźnik (ROE) – zwrot z kapitału ̴ Wskaźnik dług/kapitał Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 49 Analiza ryzyka i prognozy 51 Identyfikacja ryzyka Źródła i rodzaje ryzyka: ̴ Ryzyko regionu, kraju, międzynarodowe ̴ Ryzyko związane z projektem inwestycyjnym ̴ Ryzyko sektorowe ̴ Ryzyko operacyjne ̴ Ryzyko finansowe ̴ Ryzyko związane z działalnością B+R ̴ Ryzyko związane z produktem ̴ Ryzyko cyklu życia produktu 52 Podstawowe modele analizy ryzyka Modele analizy ryzyka: ̴ Ocena ekspercka ̴ Analiz scenariuszy ̴ Symulacja Monte Carlo ̴ Drzewa decyzyjne ̴ Opcje realne Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 53 Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 54 55 0 0,000005 0,00001 0,000015 0,00002 0,000025 152 000 161 000 170 000 179 000 188 000 197 000 206 000 215 000 224 000 233 000 242 000 251 000 260 000 269 000 278 000 287 000 Rozkład normalny 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 152 000 161 000 170 000 179 000 188 000 197 000 206 000 215 000 224 000 233 000 242 000 251 000 260 000 269 000 278 000 287 000 Częstość Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 56 57 Gdzie dodatnie I oznacza wielkość początkowego nakładu, Ci są to dodatnie przepływy pieniężne i – kolejne okresy czasowe . n i r C i i NPV I 1 (1 ) Net Present Value - Wartość zaktualizowana netto Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 58 Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 59 Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 60 Załączniki do biznesplanu aty projektowe ̴ techniczna ̴ Ekspertyzy ̴ Patenty ̴ Życiorysy kadry Biznesplan od A do Z 2 Biznesplan od A do Z 1. Wprowadzenie 2. Do czego potrzebny mi jest biznesplan 3. Struktura biznesplanu 4. Struktura biznesplanu - podsumowanie 5. Struktura biznesplanu – analiza rynku 6. Struktura biznesplanu – analiza konkurencji 7. Struktura biznesplanu – analiza strategiczna 8. Struktura biznesplanu – planowanie zasobów 9. Struktura biznesplanu – projekcje finansowe 10. Analiza ryzyka i prognozy 11. Załączniki do biznesplanu 12. Błędy popełniane w biznesplanach Do czego potrzebny mi jest biznesplan? 4 Cele sporządzania biznesplanu Cele sporządzania biznesplanu w praktyce: ̴ Ocena opłacalności projektu przedsięwzięcia inwestycyjnego ̴ Ograniczanie ryzyka przedsięwzięcia ̴ Odpowiednie wykorzystanie czasu i zasobów materialnych oraz zasobów ludzkich ̴ Uzasadnienie realności przedsięwzięcia ̴ Dowód, że potrafimy planować w sposób systematyczny, kompleksowy i uporządkowany ̴ Utworzenie planu, który będzie wyznaczał drogę do osiągnięcia celów biznesowych ̴ Ocena wdrożenia realizowanej koncepcji Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 5 Odbiorcy biznes planu Dla kogo sporządzany jest biznesplan? ̴ Dla użytku wewnętrznego przyszłego lub istniejącego przedsiębiorstwa ̴ Banków ̴ Funduszy Venture Capital ̴ Business Angles ̴ Funduszy Private Equity ̴ Fundacji ̴ Inwestorów – firm lub osób zainteresowanych udziałem w przedsięwzięciu ̴ Organizacji publicznych i rządowych ̴ Instytucji zarządzających projektami, których celem jest wsparcie finansowe przedsiębiorstw Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Struktura biznesplanu 7 Struktura biznesplanu analiza rynku analiza konkurencji analiza strategiczna analiza strategiczna analiza strategiczna planowanie zasobów projekcje finansowe Struktura biznesplanu - podsumowanie 9 Podsumowanie biznesplanu Podsumowanie powinno uwzględnić: ̴ Główne cele sporządzenia biznesplanu ̴ Uzasadnienie realizacji przedsięwzięcia ̴ Przewidywaną wielkość nakładów finansowych ̴ Źródła finansowania przedsięwzięcia ̴ Syntetyczną ocenę wyników finansowych Evans V., Tracy B.: Niesamowity biznes plan. Warszawa 2015 r. 10 Ogólna charakterystyka firmy Ogólna charakterystyka firmy powinna obejmować: ̴ Podstawowe cele i założenia (konkretne, wymierne, osiągalne, istotne, ograniczone czasowo) ̴ Podstawowe dane informacyjne (nazwa firmy, produkty bądź usługi, główne grupy klientów, dotychczasowe sukcesy) ̴ Strategia (źródła przewagi konkurencyjnej na rynku) ̴ Zasoby (umiejscowienie, infrastruktura, patenty, kapitał ludzki) ̴ Podstawowe dane finansowe (najważniejsze wartości z rachunku zysków i strat oraz z bilansu) Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Struktura biznesplanu – analiza rynku 12 Analiza popytu rynkowego Analiza popytu rynkowego powinna obejmować: ̴ Elastyczność cenowa popytu – stosunek względnej zmiany popytu do względnej zmiany ceny 𝐸𝑝 = ∆𝐷 𝐷 : ∆𝑃 𝑃 ̴ Elastyczność dochodowa popytu – stosunek względnej zmiany popytu na dobro do względnej zmiany dochód 𝐸𝑑 = ∆𝐷 𝐷 : ∆𝑌 𝑌 ̴ Elastyczność mieszana popytu – procentowa zmiana popytu na dane dobro (usługę) w reakcji na procentową zmianę ceny innego dobra (usługi) 𝐸𝑖𝑗 = ∆𝐷𝑖 𝐷𝑖 : ∆𝑃𝑗 𝑃𝑗 Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. 13 Tendencje, sezonowość i zależności przyczynowo-skutkowe Analiza rynku powinna obejmować także takie zagadnienia jak: ̴ Analiza zjawisk rynkowych w czasie – tendencje rozwojowe (trend) ̴ Analiza sezonowości ̴ Analiza związków przyczynowo-skutkowych – zależności pomiędzy różnymi zmiennymi Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. 14 Rozmiary rynku Analiza udziałów rynkowych i grup strategicznych powinna obejmować: ̴ Analiza pojemności rynku ̴ Analiza chłonności rynku ̴ Analiza udziałów rynkowych ̴ Analiza grup strategicznych Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. 15 Pojemność rynku – metoda 1 Q – pojemność rynku, N – liczba ludności zamieszkującej dany obszar, s – wskaźnik spożycia danego dobra na 1 mieszkańca 𝑄 = 𝑁 ∙ 𝑠 𝑄 = 𝐾 ∙ 𝑝 ∙ 𝑞 Q – pojemność rynku, K – liczba jednostek konsumujących, czyli liczba osób bądź gospodarstw domowych, które należą do grupy potencjalnych konsumentów p – proporcja (prawdopodobieństwo) zakupu, czyli % jednostek konsumujących, które używają (spożywają) dany produkt bądź korzystają z danej usługi, q – liczba jednostek produktu, używana (spożywana) przez przeciętnego konsumenta Pojemność rynku – metoda 2 Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. Pojemność rynku 16 Chłonność rynku – metoda 1 Chłonność rynku – metoda 2 𝑊𝑠𝑘𝑎ź𝑛𝑖𝑘 𝑧𝑎𝑠𝑝𝑜𝑘𝑜𝑗𝑒𝑛𝑖𝑎 𝑝𝑜𝑝𝑦𝑡𝑢 = 𝑃𝑜𝑑𝑎ż 𝑡𝑜𝑤𝑎𝑟𝑢 𝑤 𝑗𝑒𝑑𝑛𝑜𝑠𝑡𝑘𝑎𝑐ℎ 𝑛𝑎𝑡𝑢𝑟𝑎𝑙𝑛𝑦𝑐ℎ 𝑛𝑎 𝑗𝑒𝑑𝑛𝑜𝑠𝑡𝑘ę 𝑘𝑜𝑛𝑠𝑢𝑚𝑢𝑗ą𝑐ą 𝑃𝑜𝑝𝑦𝑡 𝑛𝑎 𝑡𝑜𝑤𝑎𝑟 𝑤 𝑗𝑒𝑑𝑛𝑜𝑠𝑡𝑘𝑎𝑐ℎ 𝑛𝑎𝑡𝑢𝑟𝑎𝑙𝑛𝑦𝑐ℎ 𝑛𝑎 𝑗𝑒𝑑𝑛𝑜𝑠𝑡𝑘ę 𝑘𝑜𝑛𝑠𝑢𝑚𝑢𝑗ą𝑐ą 𝑊𝑠𝑘𝑎ź𝑛𝑖𝑘 𝑧𝑎𝑠𝑝𝑜𝑘𝑜𝑗𝑒𝑛𝑖𝑎 𝑝𝑜𝑝𝑦𝑡𝑢 = 𝑊𝑦𝑝𝑜𝑤𝑖𝑒𝑑𝑧𝑖 𝑜 𝑧𝑟𝑒𝑎𝑙𝑖𝑧𝑜𝑤𝑎𝑛𝑦𝑚 𝑝𝑜𝑝𝑦𝑐𝑖𝑒 𝑂𝑔ó𝑙𝑛𝑎 𝑙𝑖𝑐𝑧𝑏𝑎 𝑢𝑧𝑦𝑠𝑘𝑎𝑛𝑦𝑐ℎ 𝑜𝑑𝑝𝑜𝑤𝑖𝑒𝑑𝑧𝑖 Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. Chłonność rynku 17 Analiza udziałów rynkowych– metoda 1 Analiza udziałów rynkowych Analiza udziałów rynkowych– metoda 2 𝑈𝑑𝑧𝑖𝑎ł 𝑤 𝑟𝑦𝑛𝑘𝑢 𝑑𝑜𝑐𝑒𝑙𝑜𝑤𝑦𝑚 = 𝑆𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż 𝑑𝑎𝑛𝑒𝑔𝑜 𝑟𝑜𝑑𝑧𝑎𝑗𝑢 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑘𝑡ó𝑤 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑧 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑠𝑖ę𝑏𝑖𝑜𝑟𝑠𝑡𝑤𝑜 𝑋 𝑤 𝑠𝑒𝑔𝑚𝑒𝑛𝑐𝑖𝑒 𝑑𝑜𝑐𝑒𝑙𝑜𝑤𝑦𝑚 𝑆𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż 𝑑𝑎𝑛𝑒𝑔𝑜 𝑟𝑜𝑑𝑧𝑎𝑗𝑢 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑘𝑡ó𝑤 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑧 𝑤𝑠𝑧𝑦𝑠𝑡𝑘𝑖𝑒 𝑓𝑖𝑟𝑚𝑦 𝑤 𝑠𝑒𝑔𝑚𝑒𝑛𝑐𝑖𝑒 𝑑𝑜𝑐𝑒𝑙𝑜𝑤𝑦𝑚 𝑅𝑒𝑙𝑎𝑡𝑦𝑤𝑛𝑦 𝑢𝑑𝑧𝑖𝑎ł 𝑤 𝑟𝑦𝑛𝑘𝑢 = 𝑆𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż 𝑑𝑎𝑛𝑒𝑔𝑜 𝑟𝑜𝑑𝑧𝑎𝑗𝑢 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑘𝑡ó𝑤 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑧 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑠𝑖ę𝑏𝑖𝑜𝑟𝑠𝑡𝑤𝑜 𝑋 𝑆𝑝𝑟𝑧𝑒𝑑𝑎ż 𝑑𝑎𝑛𝑒𝑔𝑜 𝑟𝑜𝑑𝑧𝑎𝑗𝑢 𝑝𝑟𝑜𝑑𝑢𝑘𝑡ó𝑤 𝑝𝑟𝑧𝑒𝑧 3 𝑛𝑎𝑗𝑤𝑖ę𝑘𝑠𝑧𝑦𝑐ℎ 𝑘𝑜𝑛𝑘𝑢𝑟𝑒𝑛𝑡ó𝑤 Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. 18 Analiza grup strategicznych Mruk H: Analiza rynku. PWE. Warszawa 2003. Zasięg terytorialny lokalny regionalny ogólnopolski Asortyment Wąski Szeroki H A B D F G E I C Przykładowa mapa grup strategicznych sporządzona na podstawie dwóch wybranych kryteriów: a) asortyment b) zasięg terytorialny Procedura sporządzenia mapy grup strategicznych: 1. Identyfikacja konkurentów 2. Wybór kryteriów różnicujących (np. odbiorca, poziom ceny, jakość produktów, aktywność marketingowa, zasięg geograficzny, lokalizacja placówek, wielkość powierzchni sprzedażowej, szerokość oferty asortymentowej, poziom obsługi i serwisu posprzedażowego) 3. Wybór dwóch czynników nieskorelowanych 4. Wykreślamy skale pomiarowe 5. Wykreślamy koła 6. Uzyskanie udziałów rynkowych w postaci grup strategicznych Pojedyncza firma, np.: firma D Koło symbolizujące grupę strategiczną Struktura biznesplanu – analiza konkurencji 20 Profil konkurenta Analiza profilu konkurenta powinna obejmować: ̴ Próba oszacowania danych dotyczących sprzedaży, ̴ Wzrost sprzedaży w okresie trzech lat, ̴ Obsługiwane segmenty, ̴ Umiejscowienie obiektów i lokalizacja zespołu sprzedażowego, ̴ Fizyczne zasoby wykorzystywane przez firmę, ̴ Strategia, ̴ Pozycjonowanie na rynku, ̴ Dotychczasowe realizacje. Evans V., Tracy B.: Niesamowity biznes plan. Warszawa 2015 r. 21 Pięć sił wpływających na nasilenie konkurencji Analiza pięciu sił Portera wpływających na nasilenie konkurencji: ̴ Konkurencja w branży ̴ Potencjalne wejścia ̴ Substytuty ̴ Dostawcy ̴ Nabywcy Evans V., Tracy B.: Niesamowity biznes plan. Warszawa 2015 r. Struktura biznesplanu – analiza strategiczna 23 Pozycja konkurencyjna Analiza pozycji konkurencyjnej: ̴ Nazwy głównych firm sektora ̴ Cechy charakterystyczne każdego konkurenta (wielkość przedsiębiorstwa, rentowność sprzedaży, konkurencyjność produktów lub usług, sytuacja finansowa, udział w rynku) ̴ Słabe i mocne strony konkurentów: - produkt – innowacyjność, funkcjonalność, jakość, opakowanie, cena, serwis, dystrybucja, łatwość użycia, - kompetencje - wartość niematerialna i prawna - patenty - lokalizacja - jakość obsługi - sytuacja finansowa - inne Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 24 Jaką masz strategię? Formułując strategię należy określić następujące podstawowe elementy: ̴ Oferowane produkty i usługi (co zamierzamy robić?) ̴ Obsługiwane przez nas rynki , klienci (dla kogo będziemy produkować i świadczyć usługi?) ̴ Przewaga strategiczna (dlaczego klienci będą od nas kupować?) ̴ Najważniejsze kierunki działania - produkty i rynki (na co będziemy kładli największy nacisk?) ̴ Systemy i struktury związane z realizację strategii ( w jaki sposób chcemy wprowadzić w życie działania związane z realizacją strategii?) Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 25 Analiza SWOT Formułując strategię warto przeprowadzić analizę SWOT: ̴ S - Strengths (atuty) ̴ W- Weaknesses (słabości) ̴ O – Opportunities (szanse) ̴ T – Threats (zagrożenia) Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 26 Typy strategii Agresywna (SO) - wychwytywanie sposobności (słabości), - inwestowanie w nowe produkty, - wzmocnienie pozycji na rynku - przejmowanie firm o tym samym profilu, - dywersyfikacja. Konkurencyjna (WO): - powiększanie zasobów handlowych, - ulepszanie produkcji, - zwiększenie produktywności, - utrzymanie przewagi konkurencyjnej Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 27 Konserwatywna (ST) - selekcja produktów, - segmentacja rynku, - redukcja kosztów, - ulepszenie produktów konkurencyjnych, - poszukiwane nowych rynków - eliminowanie konkurentów i przejmowanie ich rynków Defensywna (WT) - restrukturyzacja - stopniowe wycofanie się z rynku, - wstrzymanie procesów inwestowania - połączenie z inną firmą, - likwidacja Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Typy strategii Struktura biznesplanu – planowanie zasobów 29 Plan organizacji i zarządzania Plan organizacji i zarządzania powinien zawierać: ̴ Informacje na temat organizacji przedsiębiorstwa; ̴ Informacje na temat posiadanych zasobów ludzkich i kosztów ich zatrudnienia ̴ Informacje na temat systemu/struktur zarządzania ̴ Harmonogramu najważniejszych działań Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 30 Plan marketingowy Plan marketingowy powinien zawierać: ̴ Podstawowe założenia oparte na analizie rynkowej i przewidywanych trendach sytuacji rynkowej, ̴ Asortyment oferowanych produktów i usług, ̴ Obecnych i potencjalnych klientów, ̴ Bezpośrednich i pośrednich konkurentów, ̴ Polityki cenowej ̴ Działań w zakresie dystrybucji i usług ̴ Reklamy i promocji sprzedaży ̴ Planowanej sprzedaży Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. 31 Plan działalności operacyjnej Plan działalności operacyjnej powinien zawierać: ̴ Proces i technologię wytworzenia wyrobów realizacji usług ̴ Infrastrukturę techniczną ̴ Niezbędne inwestycje ̴ Nakłady i źródła finansowania inwestycji ̴ Zakupy materiałów i usług ̴ Zdolności produkcyjne i usługowe oraz plan ilościowy produkcji i usług ̴ Specyfikację kosztów produkcji i usług ̴ Oddziaływanie na środowisko Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Struktura biznesplanu – projekcje finansowe w biznesplanie 33 Plan przychodów i kosztów Plan przychodów powinien zawierać : ̴ Przychody ze sprzedaży produktów ̴ Przychody ze sprzedaży usług ̴ Plan kosztów stałych: - media, - usługi obce, - telekomunikacja, ̴ Plan kosztów zmiennych: - materiały i energia, - wynagrodzenia. Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 34 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 35 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 36 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 37 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 38 39 Plan inwestycji Plan inwestycji powinien zawierać: ̴ Inwestycje w maszyny produkcyjne ̴ Inwestycje w pojazdy ̴ Inwestycje w wyposażenie biura ̴ Wartości niematerialne i prawne Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 40 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 41 42 Rachunek zysków i strat Plan rachunku zysków i strat powinien zawierać: ̴ Suma przychodów ze sprzedaży produktów i usług ̴ Koszty operacyjne: amortyzacja, suma kosztów stałych, suma kosztów zmiennych ̴ Obliczony zysk operacyjny ̴ Obliczony EBIT (zysk przed odliczeniem podatków i odsetek) ̴ Zysk/strata na działalności gospodarczej ̴ Zysk po opodatkowaniu ̴ Zysk narastająco Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 43 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 44 45 Bilans Plan bilansu powinien zawierać : ̴ Aktywa - Majątek trwały - Majątek obrotowy ̴ Pasywa - Kapitał - Pasywa bieżące Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 46 Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 47 48 Analiza finansowa – wybrane wskaźniki Analiza finansowa powinna zawierać wybrane wskaźniki: ̴ Wskaźnik bieżący ̴ Wskaźnik szybki ̴ Wskaźnik (ROS) – zwrot na sprzedaży ̴ Wskaźnik (ROA) – zwrot z aktywów ̴ Wskaźnik (ROE) – zwrot z kapitału ̴ Wskaźnik dług/kapitał Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 49 Analiza ryzyka i prognozy 51 Identyfikacja ryzyka Źródła i rodzaje ryzyka: ̴ Ryzyko regionu, kraju, międzynarodowe ̴ Ryzyko związane z projektem inwestycyjnym ̴ Ryzyko sektorowe ̴ Ryzyko operacyjne ̴ Ryzyko finansowe ̴ Ryzyko związane z działalnością B+R ̴ Ryzyko związane z produktem ̴ Ryzyko cyklu życia produktu 52 Podstawowe modele analizy ryzyka Modele analizy ryzyka: ̴ Ocena ekspercka ̴ Analiz scenariuszy ̴ Symulacja Monte Carlo ̴ Drzewa decyzyjne ̴ Opcje realne Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 53 Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 54 55 0 0,000005 0,00001 0,000015 0,00002 0,000025 152 000 161 000 170 000 179 000 188 000 197 000 206 000 215 000 224 000 233 000 242 000 251 000 260 000 269 000 278 000 287 000 Rozkład normalny 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 152 000 161 000 170 000 179 000 188 000 197 000 206 000 215 000 224 000 233 000 242 000 251 000 260 000 269 000 278 000 287 000 Częstość Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. Krawczyk T.: Metoda Monte Carlo w procesie inwestycyjnym. WITKOM. Warszawa 2013 r. 56 57 Gdzie dodatnie I oznacza wielkość początkowego nakładu, Ci są to dodatnie przepływy pieniężne i – kolejne okresy czasowe . n i r C i i NPV I 1 (1 ) Net Present Value - Wartość zaktualizowana netto Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 58 Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 59 Krawczyk T.: Modelowanie ryzyka inwestycyjnego. CeDeWu. Warszawa 2013 r. 60 Załączniki do biznesplanu 62 Załączniki Załączniki które powinny być uwzględnione w biznesplanie: ̴ Schematy organizacyjne ̴ Schematy projektowe ̴ Dokumentacja techniczna ̴ Ekspertyzy ̴ Patenty ̴ Życiorysy kadry zarządzającej ̴ Fotografie i rysunki produktu ̴ Szczegółowe plany finansowe ̴ Obliczenia dotyczące ryzyka ̴ Listy intencyjne ̴ Statut firmy ̴ Kopie notarialne ̴ KRS ̴ Inne dokumenty Ciechan -Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Błędy popełniane w biznesplanie 64 Błędy popełniane w biznesplanie Błędy jakie pojawiają się w biznes planie: ̴ Zbyt duża liczba pomysłów na produkty i usługi w jednym biznesplanie ̴ Próba przedstawienia produktu jako rozwiązania uniwersalnego – brak polaryzacji ̴ Brak analizy życia produktu ̴ Brak analizy cech, funkcji, przydatności produktu lub usługi ̴ Zbyt duża koncentracja na patencie ̴ Błędna analiza konkurencji ̴ Błędna analiza ̴ Błędne analizy finansowe ̴ Błędna ocena dotycząc innowacyjności produktu lub usługi ̴ Budowa biznesplanu na prognozach ̴ Brak zgodności części finansowej z częścią operacyjną biznesplanu ̴ Błędy rachunkowe Ciechan-Kujawa M.: Biznes Plan. Standardy i praktyka. TNOiK. Toruń 2007 r. Dziękuję za uwagę dr Tomasz Krawczyk Konsultant Enterprise Europe Network Uniwersytet Warszawski, DELab Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma Jak napisać profesjonalny biznesplan? Przewodnik dla przedsiębiorców Wrocław, 2013 r. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 2 Spis treści 1. Podstawowe informacje...........................................................................................................................6 1.1 Czym jest biznesplan? ........................................................................................................................6 1.2 Kto może wykonać biznesplan? .....................................................................................................6 1.3 Zasady obowiązujące w przygotowaniu biznesplanu ...........................................................7 1.4 Odbiorcy biznesplanu ........................................................................................................................8 2. Istota zarządzania strategicznego podstawą tworzenia biznesplanów................................9 2.1 Kluczowe aspekty w zarządzaniu strategicznym....................................................................9 2.2 Proces formułowania strategii ....................................................................................................10 2.3 Kluczowe czynniki sukcesu...........................................................................................................10 2.4 Identyfikacja biznesu firmy ..........................................................................................................11 2.5 Misja i wizja przedsiębiorstwa ....................................................................................................12 3. Struktura biznesplanu ...........................................................................................................................13 3.1 Spis treści.............................................................................................................................................13 3.2 Streszczenie ........................................................................................................................................13 3.3 Historia i charakterystyka przedsiębiorstwa ........................................................................13 3.4 Charakterystyka oferowanych produktów i usług ..............................................................14 3.5 Analiza otoczenia przedsiębiorstwa..........................................................................................14 3.6 Marketing i sprzedaż .......................................................................................................................14 3.7 Plany i harmonogram działań......................................................................................................15 3.8 Analiza finansowa.............................................................................................................................15 3.9 Załączniki.............................................................................................................................................15 3.10 Realizacja i kontrola......................................................................................................................15 4. Budowa biznesplanu ..............................................................................................................................17 4.1 Część informacyjna i charakterystyka przedsięwzięcia ....................................................17 4.2 Analiza strategiczna – ocena rynku i firmy.............................................................................18 4.3 Główne składniki potencjału firmy............................................................................................19 4.4 Planowanie – cele w zgodzie ze strategią firmy ...................................................................19 4.5 Spodziewane problemy i metody ich przezwyciężania .....................................................19 4.6 Plan marketingowy ..........................................................................................................................20 4.7 Plan finansowy...................................................................................................................................20 4.8 Wnioski.................................................................................................................................................21 5. Część informacyjna i charakterystyka przedsięwzięcia ...........................................................22 Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 3 5.1 Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa.............................................................................22 5.2 Misja, wizja i cele przedsiębiorstwa ..........................................................................................23 5.3 Nazwa i logo firmowe......................................................................................................................23 5.4 Forma organizacyjno-prawna......................................................................................................24 5.5 Struktura własnościowa – kilka zdań o właścicielach .......................................................24 5.6 Opis przedsięwzięcia.......................................................................................................................25 5.7 Lokalizacja i obszar działania ......................................................................................................25 6. Pomysł na nowy biznes i jego cele strategiczne ..........................................................................26 6.1 Proces technologiczny ....................................................................................................................26 6.2 Inwestycja w rozwój........................................................................................................................26 7. Analiza strategiczna - ocena rynku i firmy.....................................................................................27 7.1 Analiza makrootoczenia.................................................................................................................27 7.1.1 Analiza PEST...............................................................................................................................27 7.1.2 Metoda scenariuszy stanów otoczenia.............................................................................28 7.2 Analiza mikrootoczenia..................................................................................................................29 7.2.1 Analiza luki strategicznej.......................................................................................................29 7.2.2 Model pięciu sił Portera .........................................................................................................30 7.2.3 Ocena punktowa atrakcyjności sektora ...........................................................................30 7.3 Analiza sytuacji i potencjału strategicznego przedsiębiorstwa......................................31 7.3.1 Analiza za pomocą łańcucha wartości ..............................................................................31 7.3.2 Cykl życia produktu .................................................................................................................32 7.3.3 Macierz Boston Consulting Group (BCG).........................................................................32 7.3.4 Macierz McKinsey (GE)...........................................................................................................32 7.4 Analiza TOWS/SWOT – ocena mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń firmy .........................................................................................................................................................................33 8. Planowanie.................................................................................................................................................34 8.1 Czym jest planowanie .....................................................................................................................34 8.2 Rola i korzyści z planowania ........................................................................................................34 8.3 Rodzaje planowania.........................................................................................................................34 8.4 Funkcje związane z planowaniem..............................................................................................35 8.4.1 Zestawienie planowanych efektów z kosztami ich realizacji ..................................36 8.4.2 Poszukiwanie rozwiązań .......................................................................................................36 8.4.3 Ocena formalna rozwiązań oraz postawionych celów...............................................36 Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 4 8.4.4 Wybór właściwych rozwiązań.............................................................................................36 8.4.5 Wdrażanie planowanych rozwiązań i kontrola rezultatów .....................................36 8.4.6 Ocena zrealizowanego planu działań................................................................................36 8.5 Istota planowania przy tworzeniu biznesplanu ...................................................................37 9. Plan marketingowy .................................................................................................................................38 9.1 Oferowany produkt lub usługa....................................................................................................38 9.2 Charakterystyka rynku...................................................................................................................38 9.3 Klienci....................................................................................................................................................39 9.4 Segmentacja rynku...........................................................................................................................40 9.5 Konkurencja – analiza Portera ....................................................................................................41 9.5.1 Siła rywalizacji konkurencyjnej na rynku.......................................................................42 9.5.2 Zagrożenia przy wejściu nowych firm na rynek...........................................................42 9.5.3 Zagrożenie ze strony substytutów.....................................................................................42 9.5.4 Siła przetargowa dostawców...............................................................................................42 9.5.5 Siła przetargowa nabywców ................................................................................................43 9.6 Dystrybucja produktu i polityka cenowa ................................................................................43 9.7 Plan promocji – strategia marketingowa ................................................................................44 9.8 Roczne i wieloletnie plany sprzedaży.......................................................................................45 10. Plan organizacyjny................................................................................................................................46 10.1 Organizacja firmy i procesów....................................................................................................46 10.2 Plan zatrudnienia ...........................................................................................................................47 10.3 Kierownictwo i pracownicy .......................................................................................................47 10.4 System wynagrodzeń....................................................................................................................47 10.4.1 System czasowy ......................................................................................................................47 10.4.2 System akordowy...................................................................................................................47 10.4.3 System prowizyjny ................................................................................................................48 10.5 System motywacyjny....................................................................................................................48 11. Plan finansowy.......................................................................................................................................49 11.1 Istota planu finansowego............................................................................................................49 11.2 Etapy przygotowania planu finansowego ............................................................................49 11.3 Wskaźniki rentowności ...............................................................................................................50 11.3.1 Wskaźniki rentowności sprzedaży..................................................................................50 11.3.2 Wskaźniki rentowności majątku......................................................................................51 Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 5 11.3.3 Wskaźnik rentowności kapitałów własnych...............................................................51 11.4 Wskaźniki finansowe....................................................................................................................51 11.5 Ocena opłacalności przedsięwzięcia ......................................................................................52 11.6 Statyczne i dynamiczne metody oceny projektów............................................................53 11.6.1 Metody statyczne ...................................................................................................................53 11.6.2 Metody dynamiczne ..............................................................................................................54 11.7 Najważniejsze wnioski.................................................................................................................54 12. Kontrola wykonania planu ................................................................................................................56 12.1 Istota kontroli..................................................................................................................................56 12.2 Kto powinien kontrolować? .......................................................................................................56 12.3 Ocena gotowego biznesplanu....................................................................................................57 12.4 Najczęstsze błędy popełniane przy sporządzaniu biznesplanu...................................58 12.4.1 Kiedy biznesplan można uznać za prawidłowy?........................................................58 12.5 Uwagi końcowe...............................................................................................................................58 Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 6 1. Podstawowe informacje 1.1 Czym jest biznesplan? Biznesplan jest określeniem wywodzącym się z języka angielskiego i oznacza plan biznesu, plan biznesowy. Tworzony jest w celach planistycznych, zarówno na wewnętrzne, jak i zewnętrzne potrzeby przedsiębiorstwa. Jego głównym zadaniem jest ocena opłacalności przewidzianych przedsięwzięć gospodarczych. Dobrze opracowany, w sposób przejrzysty i rzetelny opisuje zarówno obecną, jak i przyszłą działalność gospodarczą. Solidny biznesplan powinien zawierać informacje odnośnie przewidywanych szans i zagrożeń, analizę finansową przedstawiającą rzetelnie szanse i zagrożenia biznesowe oraz wyliczenia finansowe obrazujące dotychczasowe (jeżeli istnieją) oraz planowane wyniki finansowe. Zakres biznesplanu bywa różny i jest uzależniony od tego, w jakim celu został stworzony oraz jaki jest zakres i wielkość prowadzonej działalności. Warto podkreślić, że w biznesplanie należy zawierać tylko istotne informacje, które mogą być ważne dla osoby go oceniającej. Do głównych celów biznesplanu można zakwalifikować: szczegółowe opisanie przedsięwzięć gospodarczych, których wykonanie zaplanowane jest w przyszłości, udowodnienie, że przedsiębiorca posiada niezbędne umiejętności, doświadczenie i kompetencje gwarantujące powodzenie zamierzeń biznesowych, pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania. 1.2 Kto może wykonać biznesplan? Biznesplan może zostać napisany zarówno przez samego przedsiębiorcę, jak i przez profesjonalną firmę zewnętrzną, której zadanie to zostanie powierzone. Przedsiębiorca pisząc samodzielnie biznesplan z pewnością w niektórych kwestiach będzie lepiej obeznany, gdyż zna własną firmę (jeżeli już ją prowadzi) i wie, w jakim kierunku chce ją rozwijać. Jednak zleceniobiorca, czyli firma zajmująca się profesjonalnie pisaniem biznesplanów, będzie potrafiła w sposób dokładniejszy i szybszy dokonać wszelkiego rodzaju analiz (SWOT, analizy finansowe itp.). Ich ocena sytuacji w firmie i jej szans rozwojowych na rynku z pewnością będzie bardziej obiektywna, aniżeli samego przedsiębiorcy. I to właśnie zdystansowana ocena jest tutaj najważniejsza. Decyzja co do tego, kto sporządzi biznesplan, leży w gestii osoby prowadzącej działalność gospodarczą. Jeżeli czuje się ona na siłach i wie, że podoła takiemu zadaniu, powinna sporządzić go samodzielnie. Jednak gdy przedsiębiorcę dopadają jakiekolwiek Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 7 wątpliwości, lepiej z tym zadaniem zgłosić się do profesjonalnej firmy zajmującej się taką tematyką. 1.3 Zasady obowiązujące w przygotowaniu biznesplanu Biznesplan powinien prezentować: aktualną sytuację przedsiębiorstwa, plany przedsiębiorstwa, uzasadnienie i sposoby realizacji przedstawionych zamierzeń, osiągnięte wyniki dzięki realizacji tych planów. Można wyróżnić dziewięć podstawowych zasad przygotowania biznesplanu. Kompleksowość – oznacza, że biznesplan powinien poruszać wszystkie najistotniejsze aspekty, takie jak: sprzedaż, odbiorcy i dostawcy, koszty, nakłady, źródła finansowania, struktura organizacyjna, zatrudnienie i inne. Długofalowość – pożądanym jest, aby biznesplan swoim zakresem obejmował kilka lat (od trzech do pięciu). Jednak ze względu na cel tworzenia biznesplanu może on dotyczyć także kilku lub kilkunastu miesięcy. Adekwatność – biznesplan powinien być dostosowany pod względem formy i treści do celu, któremu służy, a także do wymagań oraz potrzeb jego odbiorcy. Czytelność – biznesplan musi być czytelny oraz posiadać przejrzyste wnioski. W celu zapewnienia mu tych cech warto stosować tabele, rysunki, diagramy, wykresy, schematy, które w sposób obrazowy przedstawiają omawiane kwestie. Bardzo istotne jest zachowanie odpowiedniej kolejności poruszanych zagadnień. Używanie zbyt specjalistycznego języka również nie jest pożądane. Rzetelność założeń i wiarygodność danych – jest to chyba najważniejsza zasada tworzenia biznesplanu. Wszystkie dane i informacje powinny być prawdziwe i poparte odpowiednimi dowodami, faktycznymi analizami. Napotkanie przez odbiorcę fałszywych i zakłamanych informacji może skutkować tym, że cały biznesplan zostanie krytycznie oceniony przez jego odbiorcę. Wariantowość – zalecane jest umieszczanie w biznesplanie kilku sposobów realizacji określonych w nim celów. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 8 Elastyczność – biznesplan powinien zostać przygotowany w taki sposób, aby możliwe było wprowadzania do niego korekt w trakcie realizacji przedsięwzięcia. Uczestnictwo kadry kierowniczej – dotyczy to biznesplanu przedsiębiorstwa działającego już na rynku. W takiej sytuacji niemożliwym jest całkowite jego wykonanie przez zewnętrznych konsultantów. Kadra kierownicza powinna określić cele oraz główne założenia. Poufność – biznesplan zawiera szereg tajemnic przedsiębiorstwa, w związku z czym nie powinien być szeroko udostępniany. W takiej sytuacji warto zabezpieczyć się spisaniem odpowiedniej umowy o zachowaniu poufności przed przekazaniem biznesplanu odbiorcy. 1.4 Odbiorcy biznesplanu Głównymi odbiorcami biznesplanu są banki oraz organy państwowe lub samorządowe. Dalej można wymienić inwestorów, partnerów biznesowych oraz właścicieli firmy. Dla wszystkich tych podmiotów informacje zawarte w biznesplanie są niezmiernie ważne, gdyż stanowią główne źródło wiedzy o firmie. Nie ma też co ukrywać, że mają wpływ na to, czy przedsiębiorstwo otrzyma kredyt lub dotację oraz czy inwestorzy będą chcieli w nie zainwestować. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 9 2. Istota zarządzania strategicznego podstawą tworzenia biznesplanów Aby móc stworzyć zarówno profesjonalny, jak i skuteczny biznesplan, trzeba zrozumieć istotę zarządzania strategicznego, które jest kluczem do sukcesu przedsiębiorstwa. Zwiększenie wartości firmy skutkuje zagwarantowaniem jej stabilnego rozwoju. Głównym celem zarządzania strategicznego jest redukcja niepewności płynącej z otoczenia organizacji. Decyzje podejmowane przez ścisłe kierownictwo są najczęściej opierane na zastosowanych przy świadomym planowaniu metodach i technikach wspomagających zarządzanie. 2.1 Kluczowe aspekty w zarządzaniu strategicznym Spośród wielu różnych definicji mówiących o zarządzaniu strategicznym, można wyłonić pewne aspekty, które najczęściej określają jego właściwą definicję. W szczególności są to: horyzont planowania – określenie długoterminowych kierunków ciągłego rozwoju przedsiębiorstwa, obejmujących nawet od kilku do kilkunastu lat, zależne od branży, a także dynamiki rynku, wątek celów – zbiór wartości, misja, wizja przedsiębiorstwa w przyszłości, a także cele strategiczne to elementy, za pomocą których podejmowane są odpowiednie działania taktyczne, przedmiot zarządzania – przedsiębiorstwo traktowane jest jako spójna całość, gdzie zarządzanie strategiczne integruje funkcje i procesy organizacyjne w jedną strategię, koordynującą jego działanie, podmiot zarządzania – grupa lub jednostka organizacyjna zajmująca się zarządzaniem strategicznym, tzw. wierzchołek strategiczny – rada nadzorcza, czy zarząd. Zarządzanie strategiczne jest swoistym zbiorem procesów pozwalających odpowiednio szybko reagować na zmiany zachodzące w otoczeniu, jednocześnie pozwalając tworzyć i utrzymywać odpowiednie relacje pomiędzy założonymi celami strategicznymi przedsiębiorstwa i zasobami, które posiada. W praktyce jest to zbiór wytycznych, którymi menedżerowie posługują się przy podejmowaniu decyzji czy określonych działań w poszczególnych obszarach organizacji. Wśród wyróżnionych obszarów, można wymienić trzy poziomy tworzenia strategii: poziom korporacyjny – kluczowi decydenci firmy poszukują metod na podniesienie wartości organizacji poprzez m.in. dywersyfikację, przejęcia (fuzje) albo inwestycje, poziom biznesu (firmy) – formułowanie strategii w tym obszarze polega głównie na dobraniu atrakcyjnej oferty rynkowej oraz takiego sposobu zarządzania, aby osiągnąć przewagę konkurencyjną w konkretnej branży, Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 10 poziom funkcjonalny – strategia realizowana przez menedżerów poszczególnych działów, w celu osiągnięcia pozytywnych efektów w optymalizacji działań przedsiębiorstwa. Każdy menedżer zajmujący się określaniem strategii przedsiębiorstwa bądź działu powinien odpowiedzieć sobie na trzy podstawowe pytania: gdzie przedsiębiorstwo znajduje się w danym momencie, gdzie chciałoby się znaleźć (co chce osiągnąć) oraz jak chce się tam znaleźć. 2.2 Proces formułowania strategii Zarządzanie strategiczne jest w pewnym sensie cyklem organizacyjnym, a jak wiadomo każdy cykl składa się z kilku etapów następujących po sobie. Przy formułowaniu strategii można wyróżnić: Etap planowania strategii – w którym ustalane są cele strategiczne, poparte wcześniejszą analizą stanu teraźniejszego oraz przyszłego przedsiębiorstwa. Następnie wykonywany jest plan działań, na podstawie którego zarządzający dążą do osiągnięcia stanu docelowego. Jest to część zarządzania, dla której opracowano szereg pomocnych formalnych technik i metodyk. Etap wdrażania strategii – stanowi proces wprowadzania strategii w życie. Niezbędne jest dopasowanie zasobów i warunków działania organizacji do wytycznych sformułowanych w planie działań. Nie powinno się trzymać sztywno określonych i zaplanowanych kroków wdrażania, ponieważ konieczne jest odniesienie do rzeczywistych warunków przedsiębiorstwa, które stosunkowo szybko potrafią się zmieniać. Często przyjęte cele wyższego rzędu, mogą okazać się mniej istotne niż zakładano. Podczas tego etapu dokonuje się doboru struktury organizacyjnej, systemu zarządzania oraz planowania budżetów. Etap nadzoru i kontroli strategii – jest nieodłączną częścią zarządzania strategicznego. Monitorowanie bieżących zmian pozwala na zapewnienie ich zgodności z przyjętymi założeniami co do stanu docelowego. Wszelkie odchylenia mogą zostać skutecznie skorygowane. Dzięki spełnianemu nadzorowi z wyprzedzeniem można wykryć sytuacje, które mogą stanowić szanse lub zagrożenia dla dalszego realizowania założonych celów. Optymalne kształtowanie strategii zależy głównie od postawy przedsiębiorstwa (zaangażowanie menedżerów, akceptacja ryzyka, reakcje na działania konkurentów), a także od sytuacji rynkowej, która może mieć wpływ na przeprowadzanie poszczególnych etapów wdrażania strategii. 2.3 Kluczowe czynniki sukcesu Dla osiągnięcia przewagi konkurencyjnej w danej branży przedsiębiorstwa decydują się na podjęcie rywalizacji. Źródła tej przewagi mogą być zróżnicowane, Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 11 a zależą m.in. od sektora, w którym działa organizacja, reputacji czy posiadanych rozwiązań innowacyjnych. Do określenia pozycji konkurencyjnej służą tzw. kluczowe czynniki sukcesu, stanowiące zasoby oraz umiejętności, które mogą prowadzić do osiągnięcia pożądanego sukcesu. Ogólnie rzecz biorąc, wśród rodzajów zajmowanej pozycji konkurencyjnej można wymienić: konkurowanie produktem – czyli oferta rynkowa kierowana do grona odbiorców, tj. określanie cech fizycznych produktu, zakres jego zastosowań, orientacja na zaspokajanie potrzeb konsumentów, opakowanie, marka, różnicowanie produktów (produkcja wieloasortymentowa), konkurowanie ceną – w zakresie wysokości kosztów jednostkowych, dystrybucji, warunków sprzedaży, ale także konkurowanie poziomem jakości oraz działaniami marketingowymi, konkurowanie zasobami – czyli wszystkim tym, co stanowi silne strony przedsiębiorstwa. Powinny być wartościowe i rzadko występujące, trudne do zdobycia przez konkurentów obecnie oraz w przyszłości. 2.4 Identyfikacja biznesu firmy Przedsiębiorca posiadający już pomysł na biznes, musi dokładnie poznać zasady panujące w danej branży, a także określić szczegółowy obraz własnej działalności. Takie działanie jest identyfikacją biznesu firmy, bez którego biznesplan właściwie nie może zaistnieć. W prawidłowo stworzonym biznesplanie nie może zabraknąć istotnych kwestii dotyczących: produktów firmy i ich rentowności – zwarty opis produktów oferowanych przez przedsiębiorstwo, plany produkcji oraz wybrane kanały dystrybucji, klientów firmy i ich rentowności – określenie docelowej grupy klientów, do których kierowana będzie oferta firmy – od prawidłowości tego stanowiska zależeć będzie powodzenie ewentualnych kampanii promocyjnych i reklamowych, zaspokajania potrzeb klientów – w tym przypadku należy przeprowadzić badanie klientów oraz poznać ich potrzeby – łatwiej jest wtedy dopasować ofertę tak, aby stała się atrakcyjna dla odbiorców, struktury firmy – odpowiednio dobrana struktura organizacji z pewnością zapewni optymalizację funkcjonowania danego przedsiębiorstwa. Odpowiednie relacje na stopniu przełożony-podwładny oraz uporządkowane kanały przekazywania informacji pomiędzy działami sprzyjają nie tylko dobrej atmosferze pracy, ale także szybkiemu reagowaniu na zmiany w otoczeniu, struktury zatrudnienia – z podziałem na stanowiska robotnicze i nierobotnicze, kultury organizacji i stylu zarządzania – normy społeczne i systemy wartości tworzące właściwy klimat w organizacji, stanowi pewien system zarządzania określający wymogi zachowania. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 12 2.5 Misja i wizja przedsiębiorstwa Sformułowanie misji przedsiębiorstwa pozwala na określenie tożsamości firmy, a także jej identyfikację w otoczeniu. Stanowi ona sformalizowanie wartości ważnych dla organizacji oraz wizję w przyszłości. Dzięki właściwie określonej misji ułatwione jest dokonywanie oceny prawidłowości wdrażanych strategii, jednak nie ma bezpośredniego wpływu na podejmowane decyzje i działania. Misja określa sens istnienia firmy, główne założenia i najważniejsze zadania oraz wartości oferowane klientom. Ma za zadanie odróżnić firmę od innych przedsiębiorstw tej samej branży oraz charakteryzować zakres jej działania. Wizja natomiast stanowi koncepcję modelu oraz wizerunku organizacji w przyszłości, zakładając przy tym korzystne uwarunkowania. Wizja jest wiązką przyszłych pożądanych stanów lub rezultatów działalności przedsiębiorstwa, możliwych do osiągnięcia w długookresowej perspektywie. Przejawia się jako źródło motywacji pracowników i pozwala zaangażować ich w realizację celów firmy. Integracja wokół wspólnego celu pozytywnie wpływa na panującą w firmie atmosferę. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 13 3. Struktura biznesplanu Struktura biznesplanu jest uzależniona od wielu czynników, takich jak np. wielkość przedsiębiorstwa, którego dotyczy, czy cel, w jakim jest tworzony. Można jednak wskazać kilka podstawowych elementów, jakie w biznesplanie należy uwzględnić. Wśród nich najczęściej wymieniane są: spis treści, streszczenie, historia przedsiębiorstwa/charakterystyka przedsiębiorstwa, charakterystyka oferowanych produktów i usług, analiza otocznia przedsiębiorstwa, marketing i sprzedaż, plany i harmonogram działań, analiza finansowa, załączniki. 3.1 Spis treści Jest istotnym elementem biznesplanu, który sprawia, że staje się on uporządkowany. Zarówno spis treści, jak i cały biznesplan, powinny być czytelne dla jego odbiorcy. 3.2 Streszczenie Co do zasady streszczenie pisane jest po zakończeniu prac nad pozostałymi częściami biznesplanu. Wskazuje cel jego tworzenia (uzyskanie kredytu, pozyskanie inwestora, uzyskanie dotacji itp.). Dodatkowo streszczenie powinno zawierać informacje o podstawowych założeniach oraz oczekiwanych skutkach. Głównym jego zadaniem jest zaciekawienie czytelnika. Jeżeli streszczenie biznesplanu będzie słabej jakości, z pewnością nie zachęci ono odbiorcy do dalszej szczegółowej analizy. 3.3 Historia i charakterystyka przedsiębiorstwa Powinna zawierać wszystkie podstawowe informacje o firmie, takie jak: nazwę przedsiębiorstwa wraz z adresem, datę rozpoczęcia działalności, formę własności (indywidualna działalność gospodarcza, spółka cywilna, spółka akcyjna itd.), zakres działania (handel, usługi, produkcja), wykaz oddziałów przedsiębiorstwa, najważniejsze dotychczasowe osiągnięcia firmy. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 14 3.4 Charakterystyka oferowanych produktów i usług Podstawowe dane, jakie powinny znaleźć się w tej części, to przede wszystkim: cechy wyróżniające dany produkt/usługę na rynku, ceny oferowanych produktów/usług, wady i zalety każdego produktu/usługi, rentowność produktów/usług oferowanych przez firmę, zgodność produktu z obowiązującymi standardami i normami. W sytuacji, gdy firma planuje wprowadzić na rynek nowy produkt czy usługę, to nowości te należy również poddać szczegółowej analizie. 3.5 Analiza otoczenia przedsiębiorstwa Chodzi tutaj zarówno o otoczenie wewnętrzne, jak i zewnętrzne firmy. Ogólnie rzecz ujmując, tworząc biznesplan należy w przypadku otoczenia zewnętrznego określić: pozycję przedsiębiorstwa na rynku, grupę potencjalnych nabywców (profil potencjalnego nabywcy), konkurencję na rynku (ile firm sprzedaje tego typu produkty/usługi, ich udział w rynku itp.), możliwość wejścia na rynek nowych konkurentów, porównanie cen produktów/usługi z cenami firm konkurencyjnych, mocne strony wyróżniające przedsiębiorstwo na tle konkurencji. Natomiast w przypadku otoczenia wewnętrznego zaleca się, aby była to część opisująca sferę zarządzania firmą. Należy w niej scharakteryzować: strukturę organizacyjną firmy, system komunikacji, politykę płacową, zatrudnienia i szkoleń, system kontroli, podział obowiązków między pracownikami, kwalifikacje kadry zarządzającej oraz pozostałych pracowników. 3.6 Marketing i sprzedaż Jest kolejną bardzo istotną sprawa. Osoba pisząca biznesplan powinna zawrzeć tutaj informacje dotyczące: formy reklamy (radio, telewizja, ulotki, wizytówki itp.), środków finansowych przeznaczonych na reklamę i marketing, oczekiwania klientów co do ceny, jakości i obsługi. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 15 Nie jest to katalog zamknięty, można zawrzeć tutaj także inne równie istotne informacje, dotyczące sprzedaży i marketingu. 3.7 Plany i harmonogram działań Harmonogram powinien zawierać informacje o przewidywanych terminach realizacji biznesplanu, tak jak np. zakup wyposażenia, zaopatrzenia, zorganizowania kadry pracowników itp., niezbędnych do rozpoczęcia przedsięwzięcia. Natomiast jeżeli chodzi o plany należy sporządzić odpowiednio: plan marketingowy, organizacyjny i finansowy. Każdy z tych planów zostanie opisany szerzej w kolejnych rozdziałach. 3.8 Analiza finansowa Analiza ta prezentuje finansowy aspekt całego przedsięwzięcia i powinna zawierać m.in. takie dane jak: nakłady niezbędne do rozpoczęcia realizacji projektu, planowane przychody i koszty (szczegółowe), wskaźniki finansowe obrazujące rentowność przedsiębiorstwa i przedsięwzięcia, analiza przepływów pieniężnych, analiza rachunku zysków i strat, bilans, informacje o ewentualnym zadłużeniu (wartość, źródło zadłużenia itp.). 3.9 Załączniki W tej części biznesplanu powinny zostać zawarte wszelkiego rodzaju tabelaryczne zestawienia i wyliczenia, a także inne dokumenty – np. sprawozdania finansowe czy wyniki badań. 3.10 Realizacja i kontrola Menedżer jednostki powinien dążyć do należytego wykonania celów określonych w biznesplanie. Dlatego też niezbędna jest tutaj kontrola, która pozwoli porównać wyniki faktycznie osiągnięte z zaplanowanymi. Wszystkie te dane umożliwią wskazanie odchyleń i ewentualne wprowadzenie działań korygujących bądź zapobiegawczych. Kontrola wykonania biznesplanu jest niezwykle istotna z punktu widzenia inwestorów oraz kierowników przedsiębiorstwa, którzy przez posiadanie aktualnych informacji finansowych mogą nadzorować bieżącą działalność firmy. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 16 Biznesplan stanowi podstawę do kontroli prawidłowości i terminów oraz przyjętych założeń w każdym z obszarów – marketingowym, organizacyjnym oraz finansowym. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 17 4. Budowa biznesplanu Budowa biznesplanu jest uzależniona od tego, do jakiego podmiotu jest on adresowany – może to być np. bank czy inwestor, ale też zarząd firmy, który chce ocenić opłacalność podjętych dotychczas działań. Różne sytuacje wymagają sporządzenia tego dokumentu według odmiennych zasad, jednak istnieją pewne standardowe elementy, z których można – a nawet należy – korzystać zawsze. 4.1 Część informacyjna i charakterystyka przedsięwzięcia Na początku biznesplanu powinno znaleźć się krótkie streszczenie, zawierające opis najważniejszych elementów, które zostały w nim zawarte. Stanowi ono wizytówkę przedsięwzięcia, dlatego powinno zostać sporządzone z niezwykłą starannością i przygotowaniem. Streszczenie musi być tak skonstruowane, aby przyciągało uwagę adresata oraz zachęcało do dalszej lektury. Co istotne, choć znajduje się na początku, to może powstać dopiero wtedy, gdy biznesplan jest już gotowy. Jest to związanie z faktem, iż streszczenie musi wskazywać najistotniejsze informacje w nim opisane – w szczególności: cel przedsięwzięcia i stworzenia biznesplanu, przeznaczenie i wysokość potrzebnych środków, krótki opis produktów/usług wraz z rynkami zbytu, doświadczenie i umiejętności osób odpowiedzialnych za dane przedsięwzięcie (kadra zarządzająca), najistotniejsze dane finansowe. Następnym etapem jest charakterystyka przedsiębiorstwa, czyli część zawierająca wszystkie dane o firmie. Powinny się tutaj znaleźć takie informacje, jak nazwa firmy, forma prawna prowadzonej działalności czy dane teleadresowe. Mile widziany przez adresatów będzie fakt zawarcia krótkiej informacji na temat właścicieli przedsiębiorstwa, szczególnie jeśli chodzi o nagrody, certyfikaty oraz wyróżnienia, jakie uzyskali. Warto również wspomnieć o sformułowanej misji i założonych celach, do osiągnięcia których firma będzie dążyć. Równie ważna jest koncepcja przedstawiająca charakterystykę przedsięwzięcia – czyli opis przedmiotu działalności organizacji. Należy określić, czy będzie firma jest (bądź będzie) miała profil usługowy, produkcyjny, czy też zajmować się będzie jedynie sprzedażą. Dokonanie opisu oferty kierowanej do potencjalnych klientów musi wynikać z oceny walorów korzystnych z ich punktu widzenia, przy jednoczesnym wzięciu pod uwagę uwarunkowań, jakie trzeba spełnić przy produkcji wyrobu lub świadczeniu danej usługi oraz sposobu dystrybucji. Warto przy tym wskazać, co wyróżnia ofertę na tle konkurencji. Nie można zapomnieć także o przysługujących przedsiębiorcy prawach autorskich, zastrzeżonych znakach towarowych i patentach. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 18 Najważniejsze informacje, jakie powinna zawierać powyższa część, to: opis usługi/ produktu, porównanie oferty do oferty konkurencji, opis technologii wytwarzania, sposoby pozyskiwania surowców i półproduktów, zasoby niezbędne do świadczenia usługi, regulacje prawne związane z danym produktem oraz jego użytkowaniem (jeżeli takie istnieją), plany rozwoju produktu oraz technologii, opis cyklu życia produktu. 4.2 Analiza strategiczna – ocena rynku i firmy W tej części biznesplanu przedsiębiorca powinien się skupić przede wszystkim na dokonaniu analizy otoczenia, w jakim będzie lub jest prowadzona działalność gospodarcza. Dotyczy to zarówno warunków zewnętrznych, jak i wewnętrznych firmy. Warto na tym etapie zawrzeć informacje o danej branży, ale także zwrócić uwagę na zasady panujące na rynku. Niezbędne jest przy tym zbadanie aktualnych tendencji, ponieważ dzięki temu skuteczniej można dobrać strategię podejmowanych działań. Przedsiębiorca nie może zapomnieć o analizie konkurencji, gdyż dzięki zapoznaniu się z podejmowanymi przez nią działaniami, będzie mógł lepiej przygotować się do prowadzenia własnej działalności. Krótka charakterystyka potencjalnych klientów oraz ich segmentacja może być pomocnym czynnikiem przy określaniu grupy docelowej odbiorców. Dzieje się tak za sprawą poznania ich potrzeb, co z pewnością można uznać za klucz do sukcesu. Często o powodzeniu danego przedsięwzięcia decydują tzw. bariery wejścia na rynek, czyli wszelkie czynniki, które stoją na drodze do prawidłowego funkcjonowania organizacji. Pojawiają się one najczęściej na samym początku, podczas zakładania działalności. Wcześniejsze ich rozpoznanie wraz z opisem działań mających na celu ich wyeliminowanie będzie dodatkowym atutem biznesplanu. Pomocnym narzędziem, służącym ocenie przedsiębiorstwa, jest analiza SWOT, której nazwa jest akronimem wywodzącym się z angielskich słów: Strengths – mocne strony, Weeknesses – słabe strony, 0pportunities – szanse w otoczeniu, Threats – zagrożenia w otoczeniu. Z uwagi na obszerny charakter przeprowadzania tejże analizy, może ona stanowić odrębną część biznesplanu. Przychylne nastawienie adresatów można uzyskać także poprzez stworzenie prognoz sprzedaży oraz podanie przewidywanego udziału w rynku. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 19 4.3 Główne składniki potencjału firmy Obecnie wiadomo, że sukces przedsiębiorstwa, bez względu na jego wielkość, zależy w głównej mierze od kadry zarządzającej oraz pracowników. Stanowią oni bowiem otoczenie wewnętrzne firmy, świadczące o jej potencjale, opartym na wiedzy, doświadczeniu oraz strukturze organizacji i procesów. Dlatego warto w tej części skupić się nad opisem: kwalifikacji kadry zarządzającej oraz pracowników, charakterystyki osób odpowiedzialnych za wyniki działalności (prezesów, dyrektorów), struktury organizacyjnej, wraz z wskazanym podziałem obowiązków, zadań i odpowiedzialności, systemu wynagradzania pracowników, a także sposobów ich motywowania, systemu szkoleń zapewniających rozwój, systemu kontroli podejmowanych działań, systemu komunikacji w przedsiębiorstwie. W tym etapie powinien zawierać się szczegółowy opis dotyczący sfery zarządzania w organizacji, przyjętych zasad oraz podejmowanych działań do jej prawidłowego funkcjonowania. 4.4 Planowanie – cele w zgodzie ze strategią firmy Największym wrogiem każdego przedsięwzięcia jest chaos i nieuporządkowanie. Niezbędną czynnością przy wprowadzaniu biznesplanu w życie jest wcześniejsze zaplanowanie wdrażania strategii. Istotny jest w tym przypadku harmonogram działań, jakie należy podjąć, aby osiągnąć sukces. Zaleca się, aby zawierał on etapy, przez które powinno się kolejno przechodzić, aby zrealizować założenia poczynione w biznesplanie. Ważne też, żeby każdy z etapów posiadał zarówno określone cele, które w końcowym stadium zostaną poddane weryfikacji pod względem ich wykonania, a także jasno określone zadania lub działania, jakie należy wykonać. Przyjęło się, iż horyzont planowania powinien obejmować minimalnie pięć lat, przy czym należy wskazać przewidywane terminy realizacji określonych celów i zadań. 4.5 Spodziewane problemy i metody ich przezwyciężania W tej części powinno zawrzeć się przede wszystkim opis ryzyka związanego z prowadzeniem działalności w danej branży. Najistotniejszą kwestią jest przeanalizowanie, jakie skutki wywoła realizacja zdefiniowanego ryzyka oraz określenie prawdopodobieństwa jego wystąpienia. Przedsiębiorca powinien wskazać także sposoby zapobiegania, jakie mogą zostać podjęte, aby zminimalizować powstałe skutki Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 20 w przypadku zaistnienia sytuacji ryzykownej oraz prawdopodobieństwo jego wystąpienia. Dwie główne kwestie jakie powinny być objaśnione, to: wszystkie możliwe rodzaje ryzyka mogące wystąpić przy prowadzonym profilu działalności, a także jak przedsiębiorstwo zamierza sobie poradzić w przypadku ich wystąpienia. 4.6 Plan marketingowy Kolejnym etapem jest poinformowanie adresata biznesplanu o sposobie, w jaki przedsiębiorstwo będzie zarabiać. Należy wykazać się tutaj świadomością podejmowanych działań, wskazując jasno, że przedsiębiorca wie, co, gdzie i komu będzie oferował. Wszelkie informacje zawarte w tym rozdziale powinny być poparte wiarygodnymi danymi na temat klientów, konkurentów oraz rynku docelowego. Wybór zaplanowanej strategii należy uzasadnić odpowiednimi argumentami, wskazującymi na jej skuteczność. Najczęściej używaną w tej części koncepcją jest „4P”, skupiającą się na opracowaniu i wytworzeniu jak najlepszego produktu: Produkt (product) – charakterystyka produktu oferowanego potencjalnym klientom, opis jego wyjątkowości w spełnianiu potrzeb klientów, Cena (price) – musi wynikać z analizy rynku, specyfiki produktu i spełniania wymagań grupy docelowej, jednak pozostając korzystna dla osiągnięcia planów finansowych, Dystrybucja (place) – przyjęta strategia sprzedaży oraz opis głównych kanałów dystrybucji, Promocja i reklama (promotion) – metody dotarcia do odbiorców za pomocą działań promocyjnych i reklamowych, całokształt informacji o produkcie/usłudze przekazywanych na zewnątrz, aby zachęcić klientów do zakupu. 4.7 Plan finansowy Plan finansowy to jedna z najważniejszych części biznesplanu, która interesuje wszystkich adresatów. Żadne przedsięwzięcie nie będzie efektywne bez wcześniejszego zaplanowania kwestii finansowych. Istotą w tym przypadku jest opracowanie planu inwestycyjnego oraz prognozy przyszłych przychodów i kosztów, ponieważ stanowi to podstawę do podjęcia decyzji o rozpoczęciu działalności. Analiza finansowa przedsięwzięcia powinna składać się z: bilansu, rachunku zysków i strat, rachunku przepływów pieniężnych, analizy progu rentowności, Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 21 wykazu środków trwałych. Ważne! Dane zawarte w powyższych sprawozdaniach pro forma powinny dotyczyć przynajmniej okresu od trzech do pięciu lat. 4.8 Wnioski Jest to krótkie podsumowanie istotnych elementów biznesplanu, które stanowi omówienie szansy zaistnienia koncepcji biznesowej w nim zawartej. Powinny się tu znaleźć wnioski wynikające z przeprowadzonych analiz. Można również wspomnieć o perspektywach rozwoju przedsiębiorstwa w przyszłości. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 22 5. Część informacyjna i charakterystyka przedsięwzięcia Podczas wstępnej fazy tworzenia biznesplanu należy skupić się przede wszystkim na tym, aby zdobył on zainteresowanie adresata. Streszczenie oraz informacje o przedsiębiorstwie są najważniejszą częścią decydującą o zaangażowaniu potencjalnych inwestorów, którzy otwarcie przyznają, że czytają na początku streszczenie, potem przechodzą od razu do informacji finansowej. Jeżeli pozytywnie ocenią te dwie części, przechodzą do czytania pozostałych. 5.1 Ogólna charakterystyka przedsiębiorstwa Ogólna charakterystyka, czasem nazywana streszczeniem, powinna zostać stworzona na końcu, kiedy wszystkie elementy zostaną dopięte na ostatni guzik. Ten element musi być rzeczowy, posiadać zrozumiały sens oraz w sposób jasny prezentować najważniejsze informacje. To, czy odbiorca przeczyta dalszą część biznesplanu, zależy często od zawartości umieszczonej na samym początku i od tego, czy jest interesująca. W celu należytego zaprezentowania firmy, treść streszczenia powinna obejmować m.in.: określenie misji, wizji i podstawowych celów działalności gospodarczej, określenie nazwy i zaprezentowanie firmowego logo, określenie formy organizacyjno-prawnej, krótką prezentację o właścicielach działalności, wskazanie lokalizacji, przedmiotu i obszaru jej działania. Wiadomo, że charakterystyka istniejącego przedsiębiorstwa będzie wyglądać nieco odmiennie od opisu nowej, dopiero powstającej firmy. Różnica przejawiać się będzie chociażby tym, że działające przedsiębiorstwo tworzy zwykle biznesplan w celu rozszerzenia swojej oferty o nowy produkt bądź usługę. Firma istniejąca na rynku – opisuje swoją dotychczasową działalność, zawierając również krótką historię. Wystarczy bez zbędnych szczegółów wskazać, czym przedsiębiorstwo się zajmuje, na jakim rynku oferuje swoje usługi lub produkty, a także w jakim stopniu teraźniejsza pozycja wśród konkurencji przyczyni się do powodzenia przedsięwzięcia, które jest przedmiotem biznesplanu. Nowe przedsiębiorstwo – w tej części nie opisuje swojej historii ani działalności, lecz skupia się na podkreśleniu tego co już udało się pozyskać bądź osiągnąć w fazach początkowych tworzenia firmy, np. uzyskane pozwolenia czy zdobyty na potrzeby działalności lokal. W sytuacji, kiedy biznesplan tworzony jest w bardzo wczesnej fazie, można ten moment pominąć, gdyż wszelkie potrzebne informacje znajda się w dalszych częściach dokumentu. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 23 5.2 Misja, wizja i cele przedsiębiorstwa Jedną z pierwszych czynności przy planowaniu nowego przedsięwzięcia jest z pewnością sformułowanie w sposób zwięzły i syntetyczny misji, jaką będzie pełnić przedsiębiorstwo. Stanowi ona bowiem tzw. posłannictwo firmy oraz wskazuje rolę, jaką firma odgrywa w otoczeniu odbiorców. Następnie należałoby określić obraz firmy w przyszłości – czyli wizję, która także powinna zostać stworzona zwięźle i syntetycznie. Gdy przedsiębiorca posiada już sformułowaną misję oraz wizję działalności przez niego prowadzonej, ma już podstawę do wytyczania celów, do jakich firma będzie dążyć. Przy definiowaniu celów głównych przedsiębiorstwo może przyjąć następujące ich aspekty: ekonomiczne – zysk, rentowność, finansowe – płynność finansowa, zdolność kredytowa, samofinansowanie, struktura kapitału, rynkowe – obrót, udział w rynku, pozycje rynkowe, nowe rynki, socjalne – bezpieczeństwo, satysfakcja z pracy, integracja społeczna, zapewnienie rozwoju kadry, związane z władzą i prestiżem – niezależność, wizerunek, prestiż, wpływy społeczne i polityczne. Najczęściej wspomnianym w literaturze, ale także występującym w praktyce głównym celem przedsiębiorstwa, jest maksymalizacja zysku poprzez zdobywanie klientów i budowanie ich lojalności wobec organizacji. 5.3 Nazwa i logo firmowe Dodatkowym atutem świadczącym o głębokim przemyśleniu i zaplanowaniu przedsięwzięcia będzie zaprezentowanie nazwy firmy i logotypu, a także określenie czynników, jakie należy brać pod uwagę przy ich tworzeniu. Nazwa stanowi bardzo ważny element działalności gospodarczej i jej funkcjonowania na rynku. Właściwy dobór nazwy decyduje o tym, czy przyciągnie ona klientów do skorzystania z usług lub zakupu produktów, czy też ich zniechęci. Warto zwrócić uwagę głównie na to, aby: nazwa dobrze brzmiała, nie była za długa oraz nie zawierała trudnych słów, kojarzyła się z czymś przyjemnym, znanym oraz wpadała w ucho i była prosta do zapamiętania, kojarzyła się z profilem działalności firmy lub jej cechami, wziąć pod uwagę zasięg rynku, lokalny czy krajowy (w przypadku przedsiębiorstwa lokalnego warto pomyśleć o regionalnych tradycjach), nazwa była oryginalna, jedyna w swoim rodzaju, Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 24 była łatwa przy używaniu jej w hasłach reklamowych, nazwa była dostępna przy tworzeniu domeny internetowej firmy. Identyfikacja wizualna firmy to w dzisiejszych czasach jedno z podstawowych narzędziem budowania wizerunku. Związane jest ono z tworzeniem symbolu pozwalającego na wyróżnienie się wśród konkurencji. Dobrze dobrane logo przekazuje główne informacje o firmie i określa jej charakter. 5.4 Forma organizacyjno-prawna W Polsce istnieje wiele form organizacyjno-prawnych prowadzenia własnego przedsiębiorstwa. Wśród nich można wymienić indywidualną działalność gospodarczą osób fizycznych, spółkę cywilną, spółkę jawną, spółkę partnerską, spółkę komandytową, spółkę komandytowo-akcyjną, spółkę akcyjną oraz spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Wybór, jakiego przedsiębiorca musi dokonać w tej kwestii jest o tyle istotny, gdyż wywołuje konsekwencje na początku, a także w późniejszych okresach prowadzenia działalności. Dla różnych rodzajów form istnieją odmienne warunki, jakie trzeba spełnić przy zakładaniu firmy. Przy wyborze formy organizacyjno-prawnej należy kierować się wielkością i profilem prowadzonej działalności gospodarczej. Dla mikro- i małych przedsiębiorstw najbardziej odpowiednią formą są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki jawne lub jednoosobowa działalność gospodarcza. 5.5 Struktura własnościowa – kilka zdań o właścicielach Przedstawiając strukturę własności należy przede wszystkim wskazać powiązania pomiędzy właścicielami, wraz z ich krótką charakterystyką dotyczącą wykształcenia i doświadczenia zawodowego oraz ewentualne powiązania z innymi podmiotami gospodarczymi. Ważne w tej części są informacje na temat rozkładu udziałów akcji, wielkości kapitału wniesionego przez poszczególnych członków, a także zakresu obowiązków i odpowiedzialności. W tej kwestii również nowe przedsiębiorstwo zawiera odmienny opis od tego już istniejącego. Firma istniejąca na rynku – powinna szczegółowo opisać kadrę zarządzającą, ukazując doświadczenie zawodowe, wykształcenie, umiejętności oraz osiągnięcia, które mają kluczowe znaczenia dla powodzenia nowego przedsięwzięcia. Istotne tutaj jest wskazanie umiejętności wykorzystywania posiadanej wiedzy do osiągnięcia zamierzonych celów. Nowe przedsiębiorstwo – musi skupić się na sumiennym opisaniu wszystkich umiejętności posiadanych przez właścicieli i kadrę zarządzającą. Wiadomo, że im lepsze zarządzanie, tym lepsze wyniki przedsiębiorstwa. W tym przypadku liczy się przede Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 25 wszystkim zakres wiedzy jaką posiadają osoby odpowiedzialne za prowadzenie firmy oraz znajomość branży. 5.6 Opis przedsięwzięcia W tej sekcji należy dokładnie opisać planowane przedsięwzięcie, również podkreślając przewagę konkurencyjną, innowacyjność, a także dodatkowe korzyści oferowane dla klienta. Warto przy tym wykazać wpływ powyższych czynników na wzrost zyskowności. Należy skupić się na przewagach przedsiębiorstwa, które pozwolą w osiągnięciu sukcesu w związku z planowanym przedsięwzięciem. Warto wykazać się unikalnością lub konkurencyjnością pomysłu, usługi czy produktu. Dodatkowym atutem będą również innowacje i nowe technologie, które planuje się wdrożyć. Kolejność opisu przedsięwzięcia powinna wyglądać następująco: Opis produktu/usługi – czyli co i dlaczego będzie ofertą przedsiębiorstwa. Należy podkreślić indywidualny charakter oraz zakres funkcjonalności jakie reprezentuje dany produkt lub usługa. Warto podać informację o uzyskanych pozwoleniach i koncesjach, jeśli są one wymagane. Wszelkie informacje w tym obszarze powinny być rzeczowe i konkretne, a zarazem przekonujące dla inwestora. Realizacja – czyli w jaki sposób osiągniemy zamierzony pomysł. W przypadku produktu: jak będzie produkowany? Gdzie będzie sprzedawany? Komu będzie oferowany? 5.7 Lokalizacja i obszar działania Należy na tym etapie opisać miejsce prowadzenia działalności, jego specyfikę oraz wskazać, czy spełnia wyznaczone standardy. Informacje istotne to przede wszystkim adres siedziby przedsiębiorstwa oraz miejsca prowadzenia działalności. Powinno się również określić obszar, na jakim firma będzie oferować swoje usługi, zakres terytorialny po uwzględnieniu lokalizacji oraz odbiorców (pochodzenie klientów). W zależności od skali prowadzonej firmy, może ona funkcjonować na rynku lokalnym, krajowym bądź międzynarodowym. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 26 6. Pomysł na nowy biznes i jego cele strategiczne 6.1 Proces technologiczny Ta część dotyczy głównie procesu technologicznego, jaki będzie wykorzystywany przy produkcji, oraz procesów pobocznych, za pośrednictwem których uzyskiwany będzie finalny produkt. Jednak bardzo ważne jest, aby unikać czysto technicznego języka, często niezrozumiałego dla odbiorcy niezorientowanego w danej dziedzinie. Warto w sposób łatwy i zrozumiały wyjaśnić najważniejsze etapy produkcji, nie wdając się przy tym w szczegóły. Nie można zapomnieć o zawarciu informacji o cenie produktów/usług, a także kosztach, jakie zostaną poniesione w celu ich wyprodukowania. Wskazane jest jednocześnie, aby wyróżnić i opisać wybrane kanały dystrybucji produktów/usług. Można tu wymienić dostawców, najlepiej podając już konkretne nazwy przedsiębiorstw. 6.2 Inwestycja w rozwój Pewnym wzbogaceniem biznesplanu będzie stworzenie planów dotyczących rozwoju produktów i usług. Można w tym miejscu wskazać istotne innowacje, które są możliwe do wprowadzenia, oraz stworzenie cyklu życia produktu. W praktyce bywa różnie, wraz z początkiem działalności, gdy produkt będzie nowy, będzie też rozchwytywany, jednak wraz z upływem czasu może wystąpić potrzeba jego unowocześnienia lub nawet wycofania z rynku. Tworząc biznesplan, przedsiębiorca powinien przewidzieć każdą możliwość zagrożeń utraty pozycji na rynku. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 27 7. Analiza strategiczna - ocena rynku i firmy Analiza strategiczna jest najważniejszym elementem całego biznesplanu. Jej głównym zadaniem jest przedstawienie silnych i słabych stron przedsiębiorstwa, a także szans oraz zagrożeń, które pojawiają się w bliższym, jak i w dalszym otoczeniu firmy. Celem analizy strategicznej jest wybór oraz prezentacja konkretnej strategii, jaka zostanie przyjęta przez przedsiębiorstwo, w celu zrealizowania wytyczonych wcześniej celów. 7.1 Analiza makrootoczenia 7.1.1 Analiza PEST Dla dokonania analizy otoczenia najczęściej wykorzystywaną techniką jest tzw. analiza PEST, polegająca na badaniu czynników: Prawno-politycznych, Ekonomicznych, Społeczno-kulturowych, Technologicznych. Podczas badania otoczenia prawno-politycznego, przedsiębiorca – czy też firma przygotowująca biznesplan – powinien wziąć pod uwagę następujące czynniki: decyzje partii politycznych i sojuszy dotyczące blokad w handlu na poziomie lokalnym, narodowym i europejskim, ustawodawstwo, np. podatkowe lub z zakresu prawa pracy, relacje między rządem a organizacją (możliwość oddziaływania i kształtowania elementów strategii organizacji), państwową własność przemysłu oraz stosunek do monopoli i konkurencji, wolność mediów. W przypadku analizowania otoczenia ekonomicznego najistotniejsze są: całkowite PKB i PKB na mieszkańca, inflacja, wydatki konsumentów i ich dochody netto, stopa procentowa, fluktuacje walutowe i kursy wymiany walut, inwestycje rządowe, kapitał prywatny, inwestycje zagraniczne, cykliczność, bezrobocie, koszty energii, transportu, komunikacji, materiałów produkcyjnych, dostępność kredytów. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 28 Z kolei w otoczeniu społeczno-kulturowym warto zwrócić uwagę na: zmiany w wartościach i kulturze, zmiany stylu życia, nastawienie do pracy i wolnego czasu, problem ochrony środowiska, edukację i zdrowie, zmiany demograficzne, podział dochodu, wpływ Internetu. Ostatnim elementem analizy PEST jest otoczenie technologiczne, które należy zbadać pod względem: rządowej i unijnej polityki inwestycyjnej, zidentyfikowanych nowych inicjatyw badawczych, nowych patentów i produktów, szybkości, gotowości do zmian i adaptowania nowej technologii, poziomu nakładów konkurencji, rozwoju w teoretycznie niepowiązanych gałęziach przemysłu. 7.1.2 Metoda scenariuszy stanów otoczenia Metoda ta wykorzystywana jest do oceny obecnej sytuacji makroekonomicznej oraz jej trendów w najbliższej przyszłości. Metoda stanów otoczenia uwzględnia cztery główne scenariusze: scenariusz optymistyczny, scenariusz pesymistyczny, scenariusz niespodziankowy, scenariusz najbardziej prawdopodobny. W pierwszej kolejności przedsiębiorcy chcący dokonać analizy makrootoczenia przy wykorzystaniu tej metody, muszą dokonać identyfikacji zarówno samego makrootoczenia, jak i otoczenia konkurencyjnego. W przypadku makrootoczenia analizie należy poddać sferę polityczną, ekonomiczną, społeczną, demograficzną, technologiczną oraz międzynarodową. Natomiast w przypadku analizy otoczenia konkurencyjnego uwagę należy zwrócić na klientów, dostawców, konkurencję, produkty substytucyjne oraz grupy strategiczne. Zarówno z makrootoczenia, jak otoczenia konkurencyjnego, przedsiębiorca powinien wybrać te czynniki, które mają decydujący wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Kolejny etap to ocena wyselekcjonowanych czynników otoczenia z uwzględnieniem ich siły wpływu na firmę. Zazwyczaj skala ocen wynosi od -5 do +5 Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 29 punktów, przy czym ocena -5 oznacza duży negatywny wpływ, natomiast +5 jest równoznaczna z dużym pozytywnym wpływem. Następnie należy ocenić prawdopodobieństwo wystąpienia danego czynnika w trzech tendencjach: tendencja wzrostowa procesu w przyszłości, tendencja stabilizacyjna procesu w przyszłości, tendencja spadkowa. Suma prawdopodobieństw dotycząca jednego składnika powinna wynosić 100%. Kolejno należy stworzyć odpowiednie scenariusze: scenariusz optymistyczny – w poszczególnych sferach wybiera się ten trend, który ma największy pozytywny wpływ na przedsiębiorstwo, scenariusz pesymistyczny – wybierany jest ten trend, który ma największy negatywny wpływ na firmę, scenariusz niespodziankowy – należy wybrać te trendy, które mają najmniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia, scenariusz najbardziej prawdopodobny – jest to suma trendów o największym prawdopodobieństwie wystąpienia. Uzyskane wyniki przedsiębiorca może przedstawić graficznie, co pozwoli lepiej zobrazować poszczególne scenariusze. 7.2 Analiza mikrootoczenia Analiza mikrootoczenia często określana jest jako analiza otoczenia konkurencyjnego, gdyż głównym jej przedmiotem są firmy konkurencyjne, klienci oraz dostawcy. Z pewnością można stwierdzić, że jest to najtrudniejsza część biznesplanu, zwłaszcza dla przedsiębiorców, którzy przygotowują go samodzielnie. Dlatego podpowiadamy, jakie metody mogą zostać zastosowane przy analizie mikrootoczenia przedsiębiorstwa. 7.2.1 Analiza luki strategicznej Jest metodą wykorzystywaną do badania dostosowania istniejącej strategii i sposobów działania organizacji do wymogów otoczenia i prognozowania zmian w otoczeniu, uwzględniając przyszłość. Luka organizacyjna występuje w trzech wymiarach: jako rozbieżność między oczekiwaniami praktyków na naukowe rozwiązania konkretnych problemów w organizacjach a tym, co może zaoferować teoria i tym, czym się zajmuje nauka, Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 30 jako niedostosowanie aparatury pojęciowej w nauce organizacji i zarządzania oraz metod analizy i usprawniania organizacji do rzeczywistych potrzeb, jako rozbieżność między tempem wdrażania innowacji technicznych i innowacji organizacyjnych w sytuacji, gdy innowacje organizacyjne nie nadążają za innowacjami technicznymi. 7.2.2 Model pięciu sił Portera Model pięciu sił Portera jest jedną z metod analizy strategicznej, która badaniu poddaje pięć czynników: siłę oddziaływania dostawców i możliwości wywierania przez nich presji na przedsiębiorstwa sektora, siłę oddziaływania nabywców i możliwości wywierania przez nich presji na przedsiębiorstwa sektora, natężenie walki konkurencyjnej wewnątrz sektora, ryzyko pojawiania się nowych producentów, ryzyko pojawienia się substytutów. Siła oddziaływania nabywców uzależniona jest m.in. od: niepowtarzalności produktu, łatwości i kosztu zmiany dostawcy, uzależnienia jakości produktu finalnego od jakości wyrobu dostawcy, dużego udziału dostawcy w tworzeniu zysku nabywcy, możliwości podjęcia przez nabywcę produkcji wyrobu finalnego, ostrości walki konkurencyjnej w sektorze nabywców. Wpływ na natężenie walki konkurencyjnej wewnątrz sektora mają: liczba konkurentów, koncentracja sektora, struktura udziałów rynku. Natomiast na ryzyko pojawienia się nowych produktów i substytutów mają wpływ: atrakcyjność sektora, wysokość barier wejścia, możliwość represji ze strony producentów sektora, szybkość zmian technologii. 7.2.3 Ocena punktowa atrakcyjności sektora Punktowa ocena atrakcyjności sektora pozwala przedsiębiorcy na ocenę opłacalności wkroczenia do danej branży (sektora). Dostarcza informacji o firmach konkurencyjnych, pozwala na określenie cech strukturalnych danego sektora oraz sił, Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 31 które wpływają na jego zmiany. Ta metoda analizy mikrootoczenia polega na porównywaniu danej branży z innymi. Najważniejszymi kryteriami, uwzględnianymi przy ocenie są: kryteria finansowe (poziom cen, rentowność sprzedaży, niezbędny kapitał itp.) kryteria rynkowe (konkurencja, stabilność rynkowa itp.) kryteria organizacyjno-techniczne (jakość produktów, poziom technologiczny, system dostaw itp.). Każdy z czynników podlega ocenie ważności wg skali punktowej od 1 do 10, gdzie poszczególne punkty oznaczają: 1 – niewielki stopień ważności, 4 – dostateczny stopień ważności, 5 – dobry stopień ważności, 7 – wysoki stopień ważności, 10 – najwyższy stopień ważności. 7.3 Analiza sytuacji i potencjału strategicznego przedsiębiorstwa 7.3.1 Analiza za pomocą łańcucha wartości Jest to jedna z metod analiz sytuacji i potencjału strategicznego przedsiębiorstwa, której twórcą jest M.E. Porter. Głównym jej atutem jest to, że pozwala na rozpoznanie źródeł zarówno sukcesów, jak i niepowodzeń firmy. Przyczynia się również do efektywnego wykorzystania posiadanych umiejętności i zasobów. Dodatkowym atutem tego typu analizy jest możliwość opracowania strategii działania wobec dostawców i odbiorców. Co ważne metoda łańcucha wartości ułatwia przedsiębiorcy podjęcie decyzji o nawiązaniu współpracy z innymi firmami. Tak jak w przypadku kilku wcześniejszych metod analiz, ta również składa się z kilku etapów: etap I – analiza kosztów firmy, etap II – badanie funkcjonalności przedsiębiorstwa, etap III – Kontrola na zasobami, etap IV – analiza finansowa. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 32 7.3.2 Cykl życia produktu Cykl życia produktu można podzielić na IV fazy: faza I - wprowadzenia, faza II - wzrostu, faza III - dojrzałości, faza IV- schyłkowa. Każda z faz charakteryzuje się inną wielkością przychodów ze sprzedaży oraz innym zyskiem. Określenie, w której z nich znajdują się poszczególne produkty oferowane przez przedsiębiorstwo pozwala na wybór określonej strategii działania, która wpłynie na ogólny rozwój przedsiębiorstwa. 7.3.3 Macierz Boston Consulting Group (BCG) Metoda macierzy BCG jest jedną z najprostszych sposobów analizy strategicznej przedsiębiorstwa. Pozwala na określenie jego pozycji strategicznej oraz szans rozwojowych. Przy jej zastosowaniu przedsiębiorca może określić, które z towarów powinien wycofać ze swojej oferty, a które z nich przyniosą w przyszłości większy zysk. Budując macierz BCG należy pamiętać, że dzieli się ją na cztery części: wschodzące gwiazdy – są to produkty nowe i przebojowe, które mają duży udział na rynku, dojne krowy – produkty, które przynoszą firmie największe przychody i charakteryzują się wysokim udziałem w rynku, znaki zapytania – są to produkty deficytowe, które przynoszą firmie niskie dochody i mają mały udział w rynku, w ich przypadku istnieje szansa na zostanie wschodzącymi gwiazdami, o ile produkty te zostaną dofinansowane, smutne psy – produkty, które mają znikomy udział w rynku i przynoszą niewielki zysk. W celu zapewnienia przedsiębiorstwu prawidłowego rozwoju, należy: nadmiar gotówki pozyskany dzięki dojnym krowom przekazać na rozwój gwiazd oraz znaków zapytania, wykluczyć z rynku smutne psy oraz znaki zapytania, którym brak perspektyw do pozostania gwiazdami, nie zapominać o dojnych krowach, by w dalszym ciągu generowały spore zyski. 7.3.4 Macierz McKinsey (GE) Macierz McKinsey to metoda klasyfikująca produkty/biznesy pod względem ich pozycji konkurencyjnej oraz atrakcyjności ich rynków. Służy określeniu kierunków rozwoju firmy o zdywersyfikowanym profilu działalności. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 33 Głównymi celami tworzenia tego typu analizy jest: przeniesienie działania firmy do atrakcyjniejszego sektora, wycofanie produktów z sektorów nieatrakcyjnych, inwestycja w produkty o mocnej pozycji konkurencyjnej. 7.4 Analiza TOWS/SWOT – ocena mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń firmy Analiza SWOT jest jedną z najpopularniejszych obecnie stosowanych metod oceny działań przedsiębiorstwa. Pozwala na gromadzenie i porządkowanie danych oraz ich przejrzystą prezentację. Tego typu analiza nakazuje podział posiadanych informacji na cztery grupy czynników: Strengths – mocne strony wewnątrz przedsiębiorstwa, czyli wszystko to, co stanowi atut, przewagę, zaletę przedmiotu analizy, Weaknesses – słabe strony wewnątrz przedsiębiorstwa, czyli wszystko to, co stanowi słabość, barierę, wadę przedmiotu analizy, Opportunities – szanse na zewnątrz przedsiębiorstwa, czyli to, co stwarza szansę korzystnej zmiany, Threats – zagrożenia na zewnątrz przedsiębiorstwa, czyli to, co stwarza niebezpieczeństwo zmiany niekorzystnej. Jeżeli którejś z informacji przedsiębiorca nie jest w stanie zakwalifikować do żadnej z powyższych grup, wówczas jest ona pomijana, ze względu na brak istotności. Głównym celem analizy SWOT jest wskazanie najlepszego rozwiązania, kierunku działań do osiągnięcia celów obiektu przy minimalizacji zagrożeń, ograniczaniu słabych stron oraz wykorzystaniu szans i mocnych stron. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 34 8. Planowanie Osoba zaczynająca przygodę z prowadzeniem własnej firmy musi wiedzieć, że proces planowania jest bardzo istotnym czynnikiem decydującym o powodzeniu danego przedsięwzięcia. Oczywiste jest, że nie można przewidzieć wszystkiego nie posiadając pewności co się wydarzy w przyszłości, jednak warto posiadać plan awaryjny. 8.1 Czym jest planowanie Planowanie można stosować w różnych dziedzinach życia i na wiele sposobów. Jednak przy tworzeniu własnej działalności najważniejsze jest planowanie gospodarcze. Zgodnie ze słownikiem języka polskiego, definicja planowania gospodarczego to “określanie przyszłych celów i zadań ekonomicznych oraz sposobu ich realizacji”. Wśród opinii ekspertów, planowanie jest pewnym uporządkowaniem działań w logicznej kolejności, zachowując jednocześnie synchronizację i równowagę pomiędzy takimi elementami jak ludzie, czas oraz zasoby potrzebne do wykonywania tych działań. 8.2 Rola i korzyści z planowania Odnosząc się do organizacji, planowanie służy do przełożenia określonych celów i strategii przedsiębiorstwa na możliwe do wykonania czynności fizyczne w zakresie działań operacyjnych. Co istotne, nie należy rozumieć planowania jedynie jako formułowania celów danej organizacji, ponieważ powinny one być określone dużo wcześniej. Jest to bowiem tworzenie koncepcji działań złożonej z etapów, która określa sposób osiągnięcia tych celów, co w konsekwencji prowadzi do wytyczenia pewnych konkretnych, fizycznych operacji i czynności. Ogólnie ujmując, planowanie można uznać za jeden z elementów zarządzania, polegający na podejmowaniu decyzji w związku z działaniami zorientowanymi na wywołanie zjawisk, które nie zaistniałyby samoczynnie. Korzyściami wynikającymi z planowania są z pewnością jasno określone drogi do sukcesu oraz rozwoju przedsiębiorstwa, gdyż dużo łatwiej jest coś osiągnąć, kiedy wiadomo w jakim kierunku się zmierza. Wspomniany wcześniej sposób osiągnięcia celów powinien być określony na każdym poziomie organizacji, począwszy od zarządu, a skończywszy na pojedynczych jednostkach organizacyjnych. 8.3 Rodzaje planowania Biorąc pod uwagę ramy czasowe możemy wyróżnić trzy rodzaje planowania działań w organizacji. Zgodnie z twierdzeniami teoretyków, są to: Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 35 Planowanie długookresowe – obejmujące okres powyżej pięciu lat, służy wytyczaniu ścieżek rozwoju firmy oraz sposobów realizacji tego, co zamierza się osiągnąć w przyszłości, Planowanie średniookresowe – na okres od dwóch do pięciu lat, bardziej szczegółowe plany realizacji nadrzędnych celów przedsiębiorstwa, Planowanie krótkookresowe – od kilku miesięcy do roku, określenie zadań jakie należy wykonać, aby osiągnąć założenia planu długoterminowego. W tej dziedzinie najczęściej powstają plany działania – czyli wprowadzanie w życie innych planów, oraz plany reakcji, które służą do reagowania na nieprzewidziane okoliczności – tzw. plany awaryjne. Jak zostało wspomniane wcześniej, planowanie to pewnego rodzaju tworzenie koncepcji działań, zatem można również wyróżnić kategorie tych planów ze względu na ich charakter: Plany strategiczne – są opracowywane w oparciu o cele strategiczne przedsiębiorstwa, z reguły mają długi horyzont czasowy i odnoszą się do takich czynników, jak zasięg oraz dystrybucja zasobów, a także przewaga konkurencyjna na rynku, Plany taktyczne – tworzone są na podstawie określonych celów taktycznych, aby osiągnąć zamierzenia planu strategicznego, posiadają krótszy horyzont czasowy niż plany strategiczne i koncentrują się na konkretnych zadaniach, jakie muszą zostać wykonane, Plany operacyjne – zorientowane są na osiągnięcie celów operacyjnych, tak aby wypełnić działania taktyczne, dotyczą krótkiego okresu i posiadają stosunkowo wąski zasięg planowania – określanie co należy robić tu i teraz. 8.4 Funkcje związane z planowaniem Planowanie to nie tylko korzystny zabieg i atut przedsiębiorstwa – w praktyce spełnia ono w firmie wiele funkcji. Wśród najważniejszych można wymienić: możliwość wpływania na kreowanie przyszłości – do pewnego stopnia – przez osoby zarządzające przedsiębiorstwem, zamiast akceptacji tego, co czas przyniesie, możliwość jasnego określania celów organizacji, wraz z kierunkami rozwoju, do którego przedsiębiorstwo będzie zmierzać, wpływ na regulowanie poziomu niepewności w działaniu przedsiębiorstwa oraz łatwiejsze przewidywanie ryzyka, harmonizację działalności, która pozwala skupić uwagę na oszczędnym gospodarowaniu zasobami krytycznymi, łatwość w orientacji wśród celów przedsiębiorstwa, ich hierarchii i powiązaniach, możliwość przygotowania przedsiębiorstwa do przetrwania ewentualnych kryzysów. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 36 8.4.1 Zestawienie planowanych efektów z kosztami ich realizacji Jeden z najważniejszych momentów w procesie planowania, to zestawienie planowanych efektów z wydatkami, jakie należy ponieść w celu ich osiągnięcia. Dzięki temu planiści są w stanie stwierdzić, czy są w ogóle możliwe do realizacji, a także określić budżet przedsięwzięcia. 8.4.2 Poszukiwanie rozwiązań Poznawszy sytuację gospodarczą panującą na rynku, wyniki przeprowadzonych analiz oraz potrzebną ilość środków finansowych, należy przejść do etapu poszukiwania rozwiązań. Im więcej alternatywnych ścieżek, tym lepiej. Jednak należy pamiętać, że muszą one być dobrze przemyślane i kompletne, żeby możliwy był wybór pomiędzy rozwiązaniem mniej lub bardziej ryzykownym, mającym większy lub mniejszy ekonomiczny wpływ na osiągnięcie zamierzonych celów. 8.4.3 Ocena formalna rozwiązań oraz postawionych celów Korzyściami wynikającymi z formułowania wielu rozwiązań oraz poddawania ich formalnej ocenie pod kątem dostosowania do ewentualnych zmian rynkowych są późniejsze możliwości szybkiego reagowania na zawirowania gospodarcze. Ma to szczególnie istotne znaczenie w dalszych etapach planowania. 8.4.4 Wybór właściwych rozwiązań Następnym krokiem jest przejście do planowania realizacji poczynionych założeń koncepcyjnych. Powinno się na tym etapie zawrzeć szczegółowy opis zadań, sposobów działania oraz wykorzystywania zasobów, tak aby możliwe było zrealizowanie zaplanowanych procesów dążących do osiągnięcia zamierzonych celów. 8.4.5 Wdrażanie planowanych rozwiązań i kontrola rezultatów Rozpoczynając wdrażanie stworzonych planów działań niezbędna jest jednoczesna ich kontrola, pozwalająca na szybką reakcję w przypadku pojawienia się odchyleń od normy. Analizie i ocenie pod względem wpływu na osiągnięcie celów powinny podlegać każde nawet najmniejsze zmiany. Osoba odpowiedzialna za działania kontrolne, musi na bieżąco śledzić efekty powstałe przy realizacji rozwiązania oraz to, jak wpływa na obecną sytuację firmy. Istotne będzie również porównanie osiągniętych wyników z założeniami planu. 8.4.6 Ocena zrealizowanego planu działań To etap ostatni oraz najbardziej oczekiwany przez osoby zarządzające przedsiębiorstwem, w którym możliwe jest porównanie efektów procesu planowania z poczynionymi w nim hipotezami. Trzymając się ściśle omawianych etapów, można osiągnąć rezultaty bardzo zbliżone do założeń. Jednak bez względu na osiągnięty wynik, należy przeanalizować wszystkie, nawet najmniejsze odchylenia powstałe przy procesie planowania oraz wyciągnąć właściwe wnioski. Nie sposób nie zgodzić się, iż proces planowania jest bardzo trudną oraz wymagającą wiele czasu i poświęcenia częścią zarządzania przedsiębiorstwem. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 37 Planowanie jest istotne zarówno w tracie prowadzenia, jak i przed rozpoczęciem działalności gospodarczej. Tworzenie wizji przyszłości jest ważne chociażby ze względu na rosnącą konkurencję, stawiane przez instytucje finansowe wymagania oraz ciągłe zmiany w gospodarce. 8.5 Istota planowania przy tworzeniu biznesplanu Zaczynając tworzyć biznesplan w celu otwarcia nowego przedsiębiorstwa czy też poszerzenia prowadzonej już działalności, warto pewne aspekty wcześniej przemyśleć. W biznesplanie nie może zabraknąć harmonogramu działań, który stanowi spis wszystkich czynności na drodze do realizacji przedsięwzięcia, wraz z dokładnymi terminami rozpoczęcia, trwania oraz zakończenia konkretnych zadań. Dodatkowym atutem będzie również stworzenie awaryjnego planu działań, gdyby nie wszystko poszło tak, jak zostało pierwotnie założone. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 38 9. Plan marketingowy Aktualnie bez dobrego planu marketingowego nie jest łatwo wybić się na rynku wśród dużej ilości konkurentów, nie wspominając już o zdobyciu lojalnych klientów. Stanowi on jedną z najważniejszych części biznesplanu, zawierającą analizę marketingową przydatną przy wyborze odpowiedniej strategii działań dla danego przedsięwzięcia. Autor biznesplanu musi w tej części wykazać się sporą wiedzą na temat segmentu, w którym zamierza prowadzić swoją działalność, oraz oferować produkty czy usługi. Należy skupić się głównie na opisie strategii marketingowej, zawierającej drogi dotarcia do potencjalnych klientów, a także sposób kreowania wizerunku firmy, produktu lub świadczonej usługi. 9.1 Oferowany produkt lub usługa We wstępie planu marketingowego powinien znaleźć się szczegółowy opis produktów lub usług oferowanych przez dane przedsiębiorstwo. Należy skupić się na takich istotnych czynnikach, jak unikalne cechy, które stanowić będą atut wyróżniający dany produkt na tle innych. Warto w tym miejscu także wskazać, w jakim stopniu wspomniane cechy wpłyną na przewagę konkurencyjną na rynku. Dodatkową zaletą będzie również określenie, na jakim etapie rozwoju jest przyszły produkt (w przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych) – czy jest to model, prototyp, czy też przetestowany i gotowy do sprzedaży wyrób. Można także jako załącznik dodać ilustracje, rysunki lub zdjęcia oferowanych produktów. 9.2 Charakterystyka rynku Ta część planu marketingowego służy do przekonania potencjalnych inwestorów o tym, że autor dobrze rozumie i zna rynek, w którym zamierza działać. W tym celu potrzebna jest jego szczegółowa analiza w zakresie otoczenia bliższego oraz dalszego, innymi słowy mikro- i makrootoczenia. Przy dokonywaniu analizy makrootoczenia, warto zwrócić uwagę na: najważniejsze czynniki pochodzące z zewnątrz, które mają wpływ na działalność przedsiębiorstwa, istniejące okazje oraz zagrożenia, zdefiniowanie podejścia, jakie posiada społeczeństwo, instytucje finansowe, banki, środki masowego przekazu do przedsiębiorstwa i jego inicjatyw, stopień wpływu polityki społeczno-gospodarczej rządu na działalność przedsiębiorstwa, stwarzanie szczególnych możliwości lub problemów dla rozwoju przedsiębiorstwa przez środowisko zewnętrzne, Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 39 czynności, jakie będą niezbędne w celu poprawienia stosunków, ze środowiskiem zewnętrznym. Natomiast podczas badania mikrootoczenie szczególną rolę odgrywają: rozmiar rynku oraz jego tempo rozwoju, rejony dystrybucji wyróżnione według osiąganego zysku, główne segmenty rynków zbytu produktów, jasno określone potrzeby nabywców, poparte potwierdzonymi tendencjami, ocena konkurentów pod względem reputacji, jakości produktów, usług towarzyszących sprzedaży oraz cen, a następnie analiza porównawcza z przedsiębiorstwem, rodzaje podejmowanych decyzji przez nabywców, ocena współpracy z dostawcami, bankami i agencjami usługowymi. Analiza rynku powinna także zawierać informacje o tym, czy dany rynek jest wystarczająco duży w stosunku do planowanej sprzedaży. Można przy tym korzystać z dostępnych danych omawiających trendy na nim panujące. Przy określaniu szacowanych wzrostów pamiętać należy o wszystkich zmianach zachodzących w sferze nowych rozwiązań technicznych i technologicznych, a także nowych zachowaniach klientów i konkurentów. Dogłębna analiza rynkowa jest szczególnie istotna, ponieważ na jej podstawie dokonuje się wyboru strategii marketingowej, gdzie ważnym elementem jest zidentyfikowanie klientów – zarówno obecnych, jak i przyszłych – ich lokalizacja, liczba i preferencje rynkowe. Niestety, rozpoznanie rynku jest niezwykle skomplikowane i wymaga poświęcenia dużej ilości czasu. Po pierwsze problemem może być brak ogólnie dostępnych oraz usystematyzowanych informacji o rynkach. Po drugie rynek bardzo często bywa zmienny i dynamiczny, podczas gdy reakcje klientów są nieoczekiwane, a co za tym idzie nieprzewidywalne. Bez wątpienia jednak, badanie rynku jest absolutnie niezbędnym czynnikiem przy procesie tworzenia planu marketingowego i należy podejść do niego z wielkim zaangażowaniem. Z braku dokładnych danych statystycznych – rządowych lub komercyjnych – najlepszą metodą będą własne obserwacje, badania, rozmowy prowadzone ze sprzedawcami, dystrybutorami, klientami i potencjalnymi konkurentami. Może zająć to dużo czasu, ale efekty w późniejszym okresie mogą okazać się zaskakujące. 9.3 Klienci Charakterystyka klientów powinna skupić się przede wszystkim na ich zainteresowaniach, preferencjach oraz wymaganiach, jakie stawiają przy dokonywaniu zakupów. Obecnie za pomocą mediów społecznościowych można tak dopasować Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 40 działania marketingowe, aby trafiły do grona odbiorców wybranych pod względem ich zainteresowań. Jednak nie można pominąć takich kwestii, jak status majątkowy oraz społeczny, a także zorientowanie działań na zaspokojenie potrzeb i pragnień nabywców. Warto też zwrócić uwagę, czy określoną liczbę odbiorców można podzielić na segmenty, oraz wydzielić grupy klientów o określonych ze względu na lokalizację, wiek, wielkość, branżę przemysłową charakterystykach. Warto zadać sobie pytanie, po co analizować potrzeby klientów? Jest to przydatne ze względu na to, że dzięki temu można lepiej dokonać segmentacji rynku, co w efekcie końcowym pozwoli dopasować produkt czy usługę do klientów. Dodatkowym atutem dokonywania charakterystyki obecnych bądź potencjalnych kontrahentów będzie usprawnienie komunikacji poprzez odpowiednie dobranie działań marketingowych. Istotnym elementem będzie także określenie, czy grupy klientów będą stanowić jednostki indywidualne (osoby prywatne), czy też będą to podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Dlatego też warto stworzyć szczegółowy opis klientów, a pomocne mogą się tu okazać odpowiedzi na pytania: kim są klienci i gdzie się znajdują? jakie są lub miałyby być powody dokonywania przez nich zakupów produktów/usług przedsiębiorstwa? jakie większe korzyści osiągną z zakupu w przedsiębiorstwie, zamiast u konkurencji? Należy także zwrócić uwagę na fakt, że kupujący daną usługę czy produkt nie zawsze jest końcowym użytkownikiem. Przykładem mogą być zabawki dla dzieci. Zatem trzeba określić: kto używa danego produktu lub korzysta z usługi? kto decyduje o zakupie? kto kupuje produkty lub usługi? kto finansuje dany zakup? Problemy można omawiać biorąc pod uwagę okresy sezonowości – np. święta, urlopy wypoczynkowe, wakacje, pory roku. Należy również omówić zmiany preferencji klientów, ich przyczyny oraz działanie dotyczące środków zaradczych. 9.4 Segmentacja rynku Proces segmentacji rynku jest wynikiem określania charakterystyki klientów. Na tym etapie zdefiniowanych odbiorców należy przydzielić do odpowiedniej grupy posługując się wyznaczonymi segmentami. Im większa będzie grupa docelowa, tym lepiej, jednak należy uważać na to, żeby informacje przedstawione w tej kwestii były zgodne z prawdą. Środki ostrożności należy zachować dlatego, że odbiorcy biznesplanów są bardzo wyczuleni na przesadę. Sprawnie wykrywają zbyt pochopnie postawione wnioski Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 41 oraz za bardzo optymistyczne założenia, co może przyczynić się do przekreślenia szansy na sukces w biznesie. W zasadzie każdy rynek da się podzielić na segmenty, w których funkcjonują odmienne grupy klientów. Podziału należy dokonać biorąc pod uwagę czynniki: demograficzne, behawioralne, psychiczne, geograficzne, społeczno-ekonomiczne, finansowe. Wynikiem przeprowadzonej segmentacji będzie możliwość określenia rynków docelowych, do których będzie skierowana oferta przedsiębiorstwa. Ważne jest, aby skupić całą uwagę na grupach odbiorców, do których ma się zamiar dotrzeć z produktem lub usługą. Precyzyjne i jednoznaczne określenie klientów ma na celu dobranie odpowiednich kampanii marketingowych oraz narzędzi, jakich powinno się w tym celu użyć. Wybrane rynki powinny być na tyle duże, aby działanie na nich było opłacalne nawet w długookresowej perspektywie czasu. Dodatkowym atutem będzie wskazanie oczekiwań i potrzeb zdefiniowanych klientów w każdym segmencie. Należy jeszcze ocenić wielkość wybranych segmentów docelowych, aby wiedzieć, ilu potencjalnych klientów jest na rynku, w którym będzie funkcjonować przedsiębiorstwo. Następnym krokiem po przeprowadzeniu segmentacji rynku, będzie określenie posiadanego na nim udziału. W tej części liczą się przede wszystkim szacunkowe obliczenia – dotyczące np. tego, jaki procent rynku zamierza się zająć w określonym czasie czy jaka jest zakładana wielkość zysków. Także tutaj nie można dopuścić się nieścisłości, ponieważ może się okazać, że przedsięwzięcie będzie nieopłacalne. Zajmowany rynek musi być na tyle obszerny, aby uzyskiwane przychody pokrywały przynajmniej ponoszone koszty. Dodatkowo koniecznie trzeba uzasadnić, dlaczego uzyskanie konkretnego udziału w rynku jest możliwe. 9.5 Konkurencja – analiza Portera Analiza rynku nie może obejść się bez pomiaru natężenia sił konkurencyjnych w danym sektorze. Jednym z najczęściej stosowanych rozwiązań jest metoda pięciu sił Portera – opracowana i opisana przez Michaela Portera w 1979 roku (wspomniana już w podrozdziale dotyczącym analizy mikrootoczenia). Odnosi się ona do otoczenia konkurencyjnego podmiotu gospodarczego i służy określeniu strategii konkurencji. Opierając się na modelu pięciu wzajemnie oddziałujących na siebie czynników pozwala określić obecnie zajmowaną pozycję na rynku. Przedstawiona analiza stanowi nieodłączną część każdego biznesplanu. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 42 Jak wiadomo nie wszystkie rynki, branże oraz segmenty są takie same. W niektórych dostęp do surowców i materiałów o niskiej wartości jest prosty, a popyt na wyroby wysoki, co pozwala łatwo zaistnieć na rynku. Istnieją jednak sytuacje, w których rywalizacja jest zacięta – wysokie ceny ciężko dostępnych surowców, duża liczba konkurentów oraz bardzo wymagający klienci. Na takich rynkach ciężko utrzymać wysokie marże, co w efekcie może utrudnić zdobywanie dobrej pozycji na tle pozostałych rywali. Analiza pięciu sił Portera jest idealnym narzędziem służącym do oceny stopnia trudności w działaniu na określonym rynku. Składają się na nią następujące wymiary: siła rywalizacji konkurencyjnej na rynku, zagrożenia przy wejściu nowych firm na rynek, zagrożenie ze strony substytutów, siła przetargowa dostawców, siła przetargowa nabywców. Badając rynek pod kątem każdego wymiaru, możliwe jest podjęcie przemyślanych działań konkurencyjnych na rynkach docelowych. 9.5.1 Siła rywalizacji konkurencyjnej na rynku Należy przedstawić opis i krótką charakterystykę konkurentów na rynku docelowym, wskazując posiadany przez nich udział, siłę marki, reputację, kwestie finansowe, używany know-how, kadrę, specyficzne kanały dystrybucji, bariery wyjścia z rynku oraz zróżnicowanie konkurentów pomiędzy sobą. 9.5.2 Zagrożenia przy wejściu nowych firm na rynek Są to bariery wejścia na rynek obrazujące trudność rozpoczęcia działalności w danym sektorze. Na tym etapie możliwe jest określenie kosztów wejścia, wiedzy jaką należy posiadać oraz dostępu do rynków zbytu i dostawców. Warto także zapoznać się z regulacjami prawnymi i kwestią obowiązku posiadania patentów. Znając dobrze powyżej wskazane bariery można łatwo stwierdzić, jakie jest ryzyko wejścia na dany rynek. Jeżeli nie stanowi ono znacznej przeszkody, wówczas należy liczyć się z podwyższeniem niebezpieczeństwa powstawania nowych konkurentów. 9.5.3 Zagrożenie ze strony substytutów Dobra komplementarne mogą niestety pomniejszać udział w rynku danego produktu, w szczególności, gdy klienci przejawiają skłonność do wybierania tańszych, często gorszych jakościowo substytutów. Warto zatem zwrócić uwagę na to, co decyduje o ich wyborze – najczęściej w takich sytuacjach liczy się niska cena. 9.5.4 Siła przetargowa dostawców W tym wymiarze należy określić siłę przetargową dostawców. Generalnie im wyższa jest ta siła, tym mniejszy wpływ posiada dane przedsiębiorstwo na kontrolowanie kosztów oraz reagowanie na zmiany rynkowe. Przy określaniu wspomnianej siły trzeba Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 43 wskazać ilość dostawców, funkcjonujących na rynku, oraz prawdopodobieństwo ich współdziałania. Istotne są także koszty ewentualnej zmiany dostawców, zróżnicowanie materiałów oraz dostępność substytutów zamawianego u dostawców dobra. 9.5.5 Siła przetargowa nabywców Na tym etapie określa się, jakie działania musi poczynić przedsiębiorstwo, aby zdobyć określonego klienta bądź segmenty klientów. Należy zwrócić szczególną uwagę na ilości firm o podobnym profilu działalności, ilość kupujących oraz możliwości wytworzenia danego produktu przez klienta, we własnym zakresie. Istotna jest także wrażliwość na dokonywane zmiany cen oraz wysokość wydatków na reklamę i promocję w segmencie. 9.6 Dystrybucja produktu i polityka cenowa Dystrybucja jest to wykonywanie określonych czynności w celu dostarczenia produktów ze strefy produkcji do odbiorców końcowych. Stanowi pewnego rodzaju łańcuch, w którym korzystając z pośredników rozprowadza się towary do klientów docelowych. Wśród najważniejszych funkcji dystrybucji można wymienić koordynację i organizację. Ta pierwsza przejawia się w chęci doprowadzenia do zrównoważenia popytu danego produktu lub grupy produktów z ich podażą. Chodzi tu głównie o to, aby nabywca miał możliwość dokonania zakupu, a przedsiębiorca osiągnął zamierzone cele. Czynności, jakie obejmuje dystrybucja, to zbieranie i przekazywanie informacji o popycie na dane dobro oraz zawieranie transakcji kupna-sprzedaży. Organizowanie natomiast dotyczy produktu już istniejącego na rynku. Obejmuje czynności, które służą dostosowaniu popytu do podaży. Wśród najważniejszych można wymienić: transport, magazynowanie, przerób handlowy, wszelkie przekształcenie asortymentu produkcyjnego w asortyment handlowy, a także stworzenie odpowiednich warunków sprzedaży. Dostępne rodzaje dystrybucji, to: dystrybucja intensywna – czyli oferowanie produktów w jak największej liczbie punktów sprzedaży (np. nabiał, pieczywo), dystrybucja selektywna – ilość miejsc sprzedaży jest określona, ponieważ muszą zostać ku temu spełnione pewne warunki (np. meble), dystrybucja wyłączna – jedynym kanał dystrybucji na terenie, na którym działa tylko jeden sprzedawca, charakterystyczna dla dóbr rzadko nabywanych, posiadających wysoką wartość (np. samochody). Polityka cenowa jest to przyjęty przez daną organizację sposób ustalania wysokości cen. Wskazane jest, aby posiadała bezpośredni związek z wytyczonymi celami Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 44 przedsiębiorstwa. Podczas jej tworzenia można określić, na jakie efekty końcowe jest ukierunkowana – może to bowiem być: maksymalizacja zysku, wzrost sprzedaży, utrzymanie aktualnej pozycji na rynku, zapewnienie przetrwania na rynku. Wśród czterech podstawowych polityk cenowych zawierają się: Polityka wysokich cen – zorientowana na klientów mało wrażliwych na cenę produktu, oczekujących dóbr wysokiej jakości, ekskluzywnych. W tej sytuacji niewysoka sprzedaż oraz wysokie koszty produkcji są rekompensowane przez wysoką cenę. Polityka niskich cen – obejmuje klientów masowych wrażliwych na cenę, charakteryzuje się wysoką sprzedażą oraz niskimi kosztami produkcji. Polityka penetracji rynku – początkowa cena jest ustalana na niskim poziomie w celu zdobycia dużej liczby klientów, a po pozbyciu się konkurencji zniechęconej niskimi zyskami następuje podniesienie cen. Polityka zgarniania – cechuje się wysoką ceną dla nowego produktu, aby przyciągnąć klientów o odpowiednim statusie, którzy dadzą przykład dla pozostałych. W efekcie następuje obniżenie ceny oraz powiększenie popytu. Przy doborze cen przedsiębiorstwo powinno kierować się głównie oczekiwaniami nabywców, kosztami wytworzenia oraz poziomem konkurencji. 9.7 Plan promocji – strategia marketingowa Istota tworzenia planu marketingowego – inaczej strategii marketingowej – polega na opisie, w jaki sposób zamierza się osiągnąć cel, jakim jest uzyskanie w przyszłości sprzedaży na prognozowanym poziomie wartościowym oraz ilościowym. Przy formułowaniu założeń powinno się odpowiedzieć na pytania: co trzeba zrobić? kiedy trzeba zrobić? w jaki sposób trzeba zrobić? kto będzie realizował poszczególne zadania w zakresie strategii sprzedaży, polityki cenowej, promocji i dystrybucji. Znaczny wpływ na skuteczność prowadzonych działań promocyjnych ma z pewnością ich spójność. Aby w tej kwestii osiągnąć sukces, konieczne jest przemyślenie i dokładne zaplanowanie komunikacji z otoczeniem przedsiębiorstwa. Dobrym pomysłem będzie zatrudnienie doradcy, który samodzielnie lub przy współpracy z przedsiębiorstwem stworzy najlepszą możliwość strategii marketingowej. Nie każdego Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 45 jednak stać na taki wydatek. W takim przypadku sam przedsiębiorca może przyjąć działanie według ustalonego na podstawie poniższych informacji schematu: Instrumenty promocyjne – wśród instrumentów, jakie przedsiębiorca posiada do dyspozycji, można wymienić reklamę, promocję sprzedaży, public relations oraz marketing bezpośredni. Rozdysponowanie środków pieniężnych pomiędzy te kategorie jest dowolne, jednak należy pamiętać o tym, aby wybrać najskuteczniejsze, które pomogą w osiągnięciu zamierzonego celu. Wybór środków przekazu – w tej kwestii podatnik ma również szeroki wybór, albowiem są to telewizja, radio, prasa codzienna, magazyny tematyczne, Internet, media zewnętrzne i wewnętrzne, e-mail marketing, miejsca sprzedaży. W tym przypadku należy zwrócić uwagę głównie na rodzaj klientów, do których zamierza się dotrzeć. Formy promocji – czyli określenie w jaki sposób i co będzie przedstawiane odbiorcom. Przykładowo dany przedmiot można promować na kiermaszach tematycznych lub organizować konkursy. Wybór treści i wyglądu przekazów promocyjnych – większość społeczeństwa przyswaja więcej informacji za pośrednictwem wizualnych środków przekazu (reklama telewizyjna, billboard, itp.). Należy zatem zapewnić czytelność i jasność przekazywanych informacji, tak aby uniknąć wprowadzania klientów w błąd. Nie można jednak zapomnieć o pozostałych sposobach, jak np. audycje radiowe. Wiele osób w ciągu dnia słucha radia w pracy czy samochodzie. Ta grupa odbiorców też jest istotna przy zdobywaniu klientów. Należy pamiętać, że każda forma promocji ma na celu wykreowanie odpowiedniego obrazu przedsiębiorstwa w oczach potencjalnych lub obecnych klientów. Oferując promocje warto jest postępować uczciwie w stosunku do odbiorców i rzeczywiście oferować coś „ekstra”. Kiedy klient zauważy faktyczną korzyść z danego zakupu, bardziej prawdopodobne jest, że skorzysta także z pozostałej oferty przedsiębiorstwa. Powracając wielokrotnie stanie się klientem o najwyższej wartości. 9.8 Roczne i wieloletnie plany sprzedaży Na tym etapie należy stworzyć szczegółową prognozę sprzedaży na przestrzeni pierwszego roku działania przedsięwzięcia, a także ogólny plan sprzedaży w każdym kolejnym roku, na trzy do pięciu lat. Prognoza na pierwszy rok powinna być zaprezentowana w układzie miesięcznym, ponieważ ułatwi to analizowanie wyników przez odbiorców biznesplanu. Sprzedaż w okresach kolejnych może być przedstawiona w wartościach kwartalnych. Wszelkie dane, dla zapewnienia czytelności prognoz, warto jest przedstawiać w formie tabelarycznej. Istotną kwestią jest także pisemne wskazanie założeń, jakie zostały poczynione przy tworzeniu przewidywanej sprzedaży. Wszelkie działania należy poprzeć potwierdzonymi danymi, tak aby możliwie w największym stopniu odzwierciedlały rzeczywistość. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 46 10. Plan organizacyjny Plan organizacyjny przedsiębiorstwa decyduje o jego prawidłowym funkcjonowaniu. Jest jedną z najważniejszych części biznesplanu, gdyż organizuje firmę i jej działania. A jak wiadomo, prawidłowa organizacja firmy to klucz do jej sukcesu. 10.1 Organizacja firmy i procesów W planie organizacyjnym przedsiębiorstwa powinny znaleźć się informacje dotyczące obszaru działania firmy – czy obejmuje ona swoim zasięgiem jedynie Polskę, czy również zagranicę. W tym miejscu przedsiębiorca powinien opisać lub wybrać strukturę organizacyjną, jaka obowiązuje lub też będzie obowiązywać w jego firmie. Wśród najpopularniejszych struktur organizacyjnych firmy można wymienić trzy, mianowicie: Strukturę płaską – charakteryzującą się tym, że występuje w niej tylko jeden kierownik, któremu podlegli są pozostali pracownicy. Do jej zalet można zakwalifikować dużą samodzielność decyzyjną pracowników oraz szybszy przepływ informacji, a także niskie koszty utrzymania kadry kierowniczej. Jeżeli chodzi o wady, wśród najważniejszych można wskazać brak planowania i zarządzania strategicznego, brak rezerw kadry kierowniczej, centralizację władzy i wiedzy w jednym kierowniku. Strukturę liniową – charakteryzującą się tym, że pracownicy podlegają wielu kierownikom funkcjonalnym, przy czym każdy z kierowników działa w wyspecjalizowanej dziedzinie. Zaletami są tutaj prosty i jasno określony zakres władzy i odpowiedzialności, a także fachowość podejmowanych decyzji. Z kolei do wad można zaliczyć skomplikowaną sieć informacji, a co za tym idzie – możliwość otrzymywania przez pracowników sprzecznych poleceń, a także trudność w rozstrzyganiu zakresu kompetencji oraz odpowiedzialności poszczególnych kierowników. Strukturę funkcjonalną – charakteryzującą się występowaniem działów funkcjonalnych kierowanych przez specjalistów. W tym przypadku pracownik podlega więcej niż jednemu kierownikowi. W razie problemów przy wykonywaniu zadań może zwrócić się do odpowiedniego specjalisty. Tego typu struktura pozwala na efektywny sposób wykorzystania posiadanych zasobów oraz szybkie podejmowanie decyzji. Plusami są również obniżenie kosztów oraz łatwość sprawowania kontroli i nadzoru. Natomiast do wad można zakwalifikować trudność w dostępie do informacji, brak koordynacji oraz spory kompetencyjne pomiędzy specjalistami. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 47 10.2 Plan zatrudnienia Plan zatrudnienia w przedsiębiorstwie powinien zawierać przede wszystkim strukturę zatrudnienia pracowników firmy wraz z określeniem stawek miesięcznych wynagrodzeń. Dodatkowo należałoby umieścić tutaj informacje o trybie i koszcie szkoleń. 10.3 Kierownictwo i pracownicy W tej części należy wskazać opis konkretnych stanowisk pracy – zarówno tych podrzędnych, jak i kierowniczych, wskazując przy tym wymogi jakie są stawiane dla kandydatów na dane stanowisko. Wśród wymagań można wymienić np.: wykształcenie, kwalifikacje, zakres obowiązków i zadań, niezbędne umiejętności. 10.4 System wynagrodzeń W tym miejscu przedsiębiorca powinien określić system wynagradzania poszczególnych pracowników. Do najczęściej stosowanych systemów wynagrodzeń można zaliczyć systemy akordowy, czasowy i premiowy. 10.4.1 System czasowy Wynagrodzenie w takim systemie uzależnione jest od ilości przepracowanych godzin w danym okresie rozliczeniowym. Warto podkreślić, że stawki wynagrodzenia odnoszone są do liczby jednostek czasu: godziny, dnia, tygodnia, miesiąca. Wysokość stawek zależy m.in. od rodzaju wykonywanej pracy czy kwalifikacji pracownika. Tak jak w przypadku pracowników wykonujących prace fizyczne stosuje się stawki godzinowe lub tzw. dniówki, tak miesięczny system wynagradzania dotyczy głównie pracowników biurowo-administracyjnych. 10.4.2 System akordowy W tym przypadku wynagrodzenie pracownika uzależnione jest od wyników jego pracy, jak np. liczba wyprodukowanych wyrobów. W akordowym systemie wynagradzania możemy wyróżnić: Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 48 akord prosty – polegający na obliczeniu wynagrodzenia wprost proporcjonalnie do liczby wykonanych produktów, akord progresywny – polegający na tym, że stawki wynagrodzenia ulegają podwyższeniu za produkty wytworzone ponad określoną normę, a wynagrodzenie wzrasta w zależności od stopnia przekroczenia tej normy. Za produkty wytworzone w granicach normy pracownik otrzymuje stałą stawkę, akord zryczałtowany – polega na ustaleniu z góry wynagrodzenia za wykonanie całości prac. 10.4.3 System prowizyjny System prowizyjny charakteryzuje się tym, że wysokość wynagrodzenia uzależniona jest od ilości oraz jakości wykonanej pracy. Wysokość wynagrodzenia ustalana jest w stawce procentowej oraz – w niektórych przypadkach – zależna od kwalifikacji zawodowych pracownika. 10.5 System motywacyjny System motywacji jest wszystkim tym, co determinuje pracowników do lepszej pracy. Do najważniejszych sposobów motywacji zatrudnionych można zaliczyć: system premiowy, wartościowanie stanowisk pracy, świadczenia pozapłacowe, system rozwoju pracowników. Głównym celem wdrożenia systemu motywacyjnego w firmie jest zapewnienie pracownikowi poczucia, że warto pracować efektywniej, ponieważ firma dostrzega i nagradza jego wysiłek. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 49 11. Plan finansowy Plan finansowy ma największe znaczenie dla adresata, ponieważ stanowi podsumowanie założeń dotyczących dochodów i wydatków danego przedsiębiorstwa, związanych z osiągnięciem zamierzonych celów strategicznych. Dzięki poprawnej analizie finansowej jest możliwe określenie, czy biznes ma szansę osiągnąć sukces oraz planowane zyski. Często zdarza się, że inwestorzy po przeczytaniu streszczenia przechodzą od razu do rozdziału planowania finansowego. 11.1 Istota planu finansowego Omawiana część biznesplanu jest istotnym instrumentem, którym powinna się posługiwać każda działalność gospodarcza, również już w trakcie jej istnienia. Umiejętne planowanie finansów powoduje, że podejmowane decyzje finansowe są trafniejsze, co w gruncie rzeczy sprzyja wzrostowi wartości firmy oraz pozwala ograniczyć ryzyko wystąpienia ewentualnych zagrożeń w jej funkcjonowaniu. Przewidywanie finansowe przedsiębiorstwa musi być skoordynowane z pozostałymi obszarami, jakimi są plany operacyjne, produkcji, sprzedaży, zaopatrzenia itd. W poprzednich częściach biznesplanu przedmiotem opracowania były analizy jakościowe, natomiast na tym poziomie należy skupić się na analizach ilościowych. Planowanie finansowe nastawione jest na stworzenie jak najlepszych warunków w celu obserwacji bieżącej sytuacji finansowej, a także podejmowanie słusznych decyzji dotyczących przyszłego funkcjonowania działalności gospodarczej. 11.2 Etapy przygotowania planu finansowego Planowanie finansowe stanowiące część zarządzania przedsiębiorstwem można podzielić na pięć etapów: stworzenie sprawozdań finansowych, prognozujących przyszłe okresy działalności przedsiębiorstwa, będących podstawą do oceny realizacji założeń poczynionych w planie operacyjnym, dotyczących oczekiwanych zysków oraz przygotowania innych wskaźników informujących o sytuacji finansowej firmy, określenie szacunkowych wartości poziomu finansowania, które będzie niezbędne do realizacji planu finansowego, stworzenie prognoz dotyczących środków pieniężnych, które będą dostępne w ciągu okresu realizacji planu – najczęściej obejmujące pięć lat, kontrola wykorzystania środków finansowych w przedsiębiorstwie, określenie działań, jakie trzeba będzie podjąć, aby zapobiec negatywnym skutkom wynikającym z niezrealizowania poczynionych prognoz finansowych. W przygotowywaniu prognoz finansowych na przyszłe okresy można wyróżnić trzy podejścia: Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 50 Z góry na dół – polegające na określeniu ogólnej sytuacji ekonomicznej oraz możliwych do osiągnięcia stopni popytu, wraz z informacją, jaką część tego popytu działalność będzie mogła zrealizować. Na podstawie powyższych założeń dokonuje się prognozy w poszczególnych segmentach oraz nakreśla zadania dla poszczególnych działów firmy. Z dołu do góry – podejście to charakteryzuje się dokonywaniem prognoz sprzedaży dotyczących poszczególnych segmentów przedsiębiorstwa. Następnym krokiem jest umiejscowienie cząstkowych planów w ogólnym całościowym planie. Podejście iteracyjne – najczęściej stosowany sposób tworzenia prognoz sprzedaży polegający na kombinacji dwóch powyżej przedstawionych podejść. Pomiędzy każdym z etapów występują sprzężenia zwrotne, które pomagają w dobraniu właściwych wartości odzwierciedlających w największym stopniu stan rzeczywisty. 11.3 Wskaźniki rentowności Działanie przedsiębiorstw w głównej mierze nastawione jest na maksymalizację zysku. Jednak w obecnych czasach osiąganie wysokich wyników ze sprzedaży przy jednoczesnym obniżaniu kosztów nie jest łatwe, w szczególności przy rosnącej sile konkurencji. Duże znaczenie ma poznanie sposobów wykorzystywania zasobów posiadanych przez przedsiębiorstwo. Aby uzyskać właściwe informacje na ten temat należy posłużyć się wskaźnikami operacyjnymi. Wśród nich możemy wymienić wskaźniki rentowności sprzedaży, majątku oraz kapitałów własnych. 11.3.1 Wskaźniki rentowności sprzedaży Wskaźniki rentowności sprzedaży mierzą relację osiągniętych wyników finansowych do wielkości sprzedaży. Poniżej przedstawiono wzory oraz opisy trzech z nich. Zyskowność netto sprzedaży ROS – wskaźnik informuje o wielkości osiągniętego zysku netto z każdego złotego uzyskanego ze sprzedaży. Im wyższa jest wartość współczynnika, tym większą marżę na sprzedaży realizuje przedsiębiorstwo. Zyskowność netto sprzedaży (ROS) = (zysk netto/przychody ze sprzedaży) x 100% Zyskowność brutto sprzedaży – wielkość zysku brutto zależy także od wyników z działalności finansowej lub inwestycyjnej (np. przychody i koszty finansowe), których wielkość nie jest zależna od osiągniętej wielkości sprzedaży. Zyskowność brutto sprzedaży = (zysk brutto/przychody ze sprzedaży) x 100% Wskaźnik marży brutto na sprzedaży – ukazuje informacje o przeciętnej wielkości realizowanej przez przedsiębiorstwo marży na sprzedaży. Jest przydatny w prognozowaniu wielkości przyszłych zysków w zależności od wartości sprzedaży. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 51 Wskaźnik marży brutto na sprzedaży = (zysk brutto ze sprzedaży/przychody ze sprzedaży) x 100% 11.3.2 Wskaźniki rentowności majątku Wskaźniki rentowności majątku pozwalają przedsiębiorcy uzyskać istotne informacje na temat wielkości osiąganego zysku w stosunku do wielkości zaangażowanego w działalność gospodarczą majątku. Innymi słowy, ukazują zdolność aktywów do generowania zysków. Współczynnik rentowności aktywów ROA – mówi o wielkości osiągniętego zysku netto przypadającego na każdą złotówkę zaangażowaną w aktywa przedsiębiorstwa. Ważne jest, aby wielkości służące do obliczeń pochodziły z końca okresu – najczęściej roku (wartości bilansowe). Wzrastająca wartość ROA świadczy o poprawie zyskowności przedsiębiorstwa. Wskaźnik rentowności aktywów (ROA) = (zysk netto / aktywa ogółem) x 100% Wskaźnik siły zarobkowej aktywów ROI – wskaźnik ten jest obliczamy podobnie do ROA, lecz zamiast zysku netto należy przyjąć zysk operacyjny przed odliczeniem odsetek i opodatkowaniem, który nazywany jest EBIT (Earn Before Interest and Tax). Wielkość ROI określa możliwość aktywów do generowania zysku operacyjnego, z którego opłacane są odsetki od kapitału obcego. Ukazuje, jaki jest dla przedsiębiorstwa koszt długu – oprocentowanie, przy którym opłacalne jest korzystanie z niego, przy założeniu niezmieniającej się siły zarobkowej aktywów. Wskaźnik siły zarobkowej aktywów (ROI) = (zysk operacyjny/aktywa ogółem) x 100% 11.3.3 Wskaźnik rentowności kapitałów własnych Współczynnik ROE wskazuje relację wartości pomiędzy zyskiem netto a wielkością zaangażowanych kapitałów własnych (ile groszy zysku netto przypada na każdą złotówkę zaangażowanego kapitału własnego). Wartość ta jest na tyle istotna, ponieważ ukazuje przedsiębiorcom, jak efektywnie wykorzystywany jest ich kapitał. ROE (Return On Equity) = (zysk netto/kapitał własny ogółem) x 100% 11.4 Wskaźniki finansowe Płynność finansowa przedsiębiorstwa świadczy o zdolności do regulowania bieżących zobowiązań w terminie, a utrzymanie jej na stałym poziomie jest głównym zadaniem komórek zajmujących się operacyjnym zarządzaniem finansami. Niestety pierwsze oznaki utraty płynności finansowej mogą w późniejszych okresach prowadzić do bankructwa, ponieważ niemogące wywiązać się ze swoich zobowiązań przedsiębiorstwo traci zaufanie zarówno klientów, jak i instytucji finansowych. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 52 Wskaźniki finansowe wyliczane są na podstawie danych zawartych w bilansie, zatem świadczą o płynności w momencie jego sporządzenia. Wśród najczęściej używanych można wymienić: wskaźnik płynności bieżącej = aktywa bieżące/pasywa bieżące – jego wielkość uzyskiwana jest poprzez podzielenie wartości wszystkich aktywów bieżących przez wartość bieżących pasywów, wskaźnik płynności szybkiej = aktywa bieżące - zapasy - czynne rozliczenia międzyokresowe/pasywa bieżące – obliczany jest podobnie jak wspomniany wskaźnik płynności bieżącej, jednak wartość aktywów należy skorygować o zapasy oraz czynne rozliczenia międzyokresowe, wskaźnik natychmiastowej płynności = papiery wartościowe do obrotu + środki pieniężne/pasywa bieżące – brane pod uwagę są jedynie aktywa o najwyższej płynności. Wskaźniki zadłużenia są kolejną grupą należącą do kategorii wskaźników finansowych, które informują o strukturze finansowania majątku firmy oraz jej zdolności do obsługi zadłużenia. Istotne są w szczególności dla potencjalnych kredytodawców. Wskaźnik zadłużenia ogółem = zobowiązania ogółem/aktywa ogółem Wskaźnik długu od kapitału własnego = zobowiązania ogółem/kapitał własny Powyższe wskaźniki ukazują, w jakim stopniu posiadany majątek przedsiębiorstwa finansowany jest kapitałem obcym oraz pokazuje relację pomiędzy nimi. Wartość tych wskaźników powinna być jak najmniejsza, jednak musi przekraczać wartość jedności – w przeciwnym razie będzie świadczyć o tym, że przedsiębiorstwo nie będzie posiadało zdolności do terminowego opłacania zadłużenia. 11.5 Ocena opłacalności przedsięwzięcia Przedsiębiorca, aby móc ocenić opłacalność danego przedsięwzięcia, musi najpierw dokonać pewnych założeń oraz stworzyć prognozy dotyczące przyszłych wydarzeń. Na wstępie należy określić, w jakim horyzoncie czasowym zostaną stworzone wszelkie plany finansowe, a także, jak bardzo będą szczegółowe. W praktyce najczęściej tworzy się prognozy na kilka kolejnych okresów – z reguły pięć lat. Znając już okresy planowania należy przejść do stworzenia założeń, na których zostaną oparte wszystkie stworzone prognozy finansowe. Co ważne, określenie koncepcji musi mieć solidne podstawy, aby została uznana za zgodną ze stanem faktycznym panującym na rynku. Założenia powinny dotyczyć przede wszystkim: sprzedaży – główny element dokonywania szacunków, gdzie zalecane jest wykonanie jak najbardziej ostrożnych obliczeń, popartych faktami. Wszelkie dane powinny wynikać z przeprowadzonej w jednym z poprzednich rozdziałów Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 53 biznesplanu analizy rynku. Niedopuszczalne są na tym etapie odstępstwa pomiędzy danymi zawartymi w poszczególnych częściach biznesplanu, kosztów – w szczególności należy przedstawić zarys określający koszty zmienne, koszty stałe oraz marżę osiąganą na sprzedaży, nakładów inwestycyjnych – czyli wielkość kapitału, jaki zostanie wniesiony do przedsięwzięcia w celu przeprowadzenia inwestycji, kapitału obrotowego – wskazanie przeciętnej wielkości kapitału obrotowego, w szczególności uwzględniając przy tym zapasy oraz należności, podatków – nieodłączna część działania każdego przedsiębiorstwa, powinna określać wielkość zobowiązań podatkowych w prognozowanych okresach przy osiąganych wynikach. Posiadając solidne podstawy, można przejść do tworzenia prognoz finansowych. Muszą one wynikać oraz być zgodne z poczynionymi założeniami. Co istotne, powinny także uwzględniać sformułowane wcześniej cele przedsięwzięcia, dotyczące m.in. przyjętych strategii działalności gospodarczej w każdym z segmentów. Na prognozy finansowe składają się takie narzędzia, jak: rachunek zysków i strat, bilans, rachunek przepływów pieniężnych. 11.6 Statyczne i dynamiczne metody oceny projektów Na podstawie stworzonych prognoz przepływów pieniężnych dokonuje się oceny projektu w kwestii finansowej. Rozróżniamy metody statyczne, niebiorące pod uwagę zmiennej wartości pieniądza w czasie oraz metody dynamiczne, które ją uwzględniają. 11.6.1 Metody statyczne Księgowa stopa zwrotu ARR – przedstawia relację korzyści netto uzyskanych przez dane przedsięwzięcie do nakładów, jakie zostały w tym celu poniesione. Podstawowym założeniem jest to, że obie wartości są wyrażone jako kategorie księgowe. Księgowa stopa zwrotu (ARR) = przeciętny roczny zysk netto/przeciętne nakłady inwestycyjne Okres zwrotu OZ – wskaźnik pokazuje, po jakim czasie inwestycja zostanie zwrócona, polega na sumowaniu nadwyżek pieniężnych z poszczególnych lat do momentu zrównania ich wartości z poniesionymi nakładami inwestycyjnymi. Okres zwrotu (OZ) = nakłady inwestycyjne/średnia roczna nadwyżka pieniężna Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 54 11.6.2 Metody dynamiczne Wartość bieżąca netto (NPV) przedsięwzięcia stanowi wartość otrzymaną poprzez oddzielne dla każdego okresu zdyskontowanie różnic pomiędzy przewidywanymi przychodami oraz wydatkami pieniężnymi we wskazanym horyzoncie czasowym. Gdzie: CFt – przepływy pieniężne netto w roku t (różnica pomiędzy wpływami i wypływami), n – okres prognozy, t – kolejne okresy prognozy, r – stopa dyskontowa, gdzie: r = koszt kredytów bankowych x udział kredytów bankowych w środkach finansowych + koszt kapitałów własnych x udział kapitału własnego w środkach finansowych. I – wartość nakładów inwestycyjnych. NPV > 0 – przedsięwzięcie można uznać za opłacalne, NPV = 0 – przedsięwzięcie jest neutralne pod kątem opłacalności, podejmowanie działań jest zależne jedynie od decyzji inwestującego, NPV < 0 – przedsięwzięcie nie jest opłacalne. Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR), czyli miara rentowności inwestycji, która pokazuje rzeczywistą stopę zwrotu z przedsięwzięcia, przy NPV = 0. Zatem im większa będzie jej wartość, tym większy dochód zostanie osiągnięty. – oznaczenia takie same, jak dla wzoru NPV, natomiast I0 – wartość początkowych nakładów inwestycyjnych. Stopa procentowa IRR jest wartością, przy której przedsiębiorstwo osiągnie ekonomiczny próg rentowności (wpływy będą równe wydatkom). Warunkiem, który musi zostać spełniony, aby przedsięwzięcie mogło zostać przyjęte do realizacji, to wartość stopy IRR musi być większa bądź równa stopie dyskontowej. 11.7 Najważniejsze wnioski Jak zostało wspomniane na początku, plan finansowy przedsiębiorstwa zamieszczony w biznesplanie jest istotny ze względu na przekonanie odbiorcy, że podejmowane przedsięwzięcie ma szansę na sukces. Należy zapewnić, że zaplanowane cele oraz poniesione nakłady inwestycyjne będą w stanie nie tylko pokryć wydatki, ale także przyniosą oczekiwane korzyści w postaci wysokich dochodów. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 55 Co istotne, wszelkie wskazane w tym rozdziale obliczenia muszą być oparte na danych, które wynikają z przeprowadzonej analizy rynku. Warto pamiętać, że sporządzenie rzetelnego planu finansowego nie jest jednoznaczne z osiągnięciem przez przedsiębiorstwo sukcesu. Poczynione prognozy mogą jedynie pomóc w eliminacji ryzyka, które występuje w każdej branży działającej na rynku. Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 56 12. Kontrola wykonania planu Przyszły przedsiębiorca, który przeszedł wszystkie etapy tworzenia biznesplanu, nie może zapomnieć o kontroli jego wykonania. Otóż przy podejmowaniu nowej działalności gospodarczej, a także prowadzeniu już istniejącej, kontrola (w tym samokontrola) odgrywa zasadnicze znaczenie w osiągnięciu sukcesu. Pozwala ona na właściwe przystosowanie się organizacji do zmiennych warunków panujących na rynku oraz pomaga w radzeniu sobie ze skomplikowanymi sytuacjami, co w rezultacie często daje możliwość minimalizowania kosztów przedsiębiorstwa. 12.1 Istota kontroli W praktyce kontrola jest podejmowana dla porównania stanu rzeczywistego ze wzorcem. Jej nadrzędnym celem jest takie dostosowanie działań przedsiębiorstwa, aby osiągnęło ono jak największy sukces. Rolą kontroli zarówno w istniejącym już od lat przedsiębiorstwie, jak i nowo powstającej działalności, jest obserwacja oraz ocena funkcjonowania w określonym miejscu i czasie. Pozwala to na ustalenie przyczyny ewentualnie występujących nieprawidłowości w firmie, a także wysuwanie wniosków potrzebnych do eliminacji odchyleń. Każda prawidłowo przeprowadzona kontrola musi cechować się przynajmniej kilkoma z poniższych właściwości: obiektywizmem, bezstronnością, sprawnością, kompletnością, efektywnością, profesjonalizmem, fachowością. 12.2 Kto powinien kontrolować? W praktyce przyjęło się, że odpowiedzialność za budowę oraz cały proces tworzenia biznesplanu danego przedsięwzięcia spoczywa w rękach właściciela działalności bądź menedżera nim kierującego. Jednak warto, aby był on w tych czynnościach wspierany przez specjalistów z danej dziedziny lub też własnych pracowników – np. księgowych, analityków, finansistów czy bankierów. Częstym rozwiązaniem, stosowanym przez zdecydowaną większość osób niemających w tej dziedzinie doświadczenia oraz potrzebnej wiedzy, jest wynajęcie konsultanta zewnętrznego, który w ramach zlecenia wykona biznesplan. Chociaż taka oferta nie należy do najtańszych, to korzystanie z wiedzy doświadczonej osoby niesie za sobą wiele zalet. Specjalista zajmujący się zawodowo tworzeniem biznesplanów jest Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 57 właściwie przygotowany z wiedzy teoretycznej i metodycznej z zakresu ich budowy, co przyczynia się do wysokiej jakości opracowania w stosunkowo krótkim czasie. Dodatkowo osoba taka posiada obiektywne, zewnętrzne spojrzenie na kwestie zawarte w planie, a co za tym idzie – zapewnia bezstronność przy ocenianiu jego założeń. Biznesplan może zostać zatem sporządzony przez jednego przedsiębiorcę, jak i na zasadzie współpracy grupy kompetentnych osób wyspecjalizowanych w konkretnych dziedzinach. Drugie rozwiązanie, choć droższe, powinno być preferowane przez przedsiębiorców planujących realizację przedsięwzięcia na dużą skalę. W takim przypadku powinniśmy mieć do czynienia z podziałem obowiązków i odpowiedzialności za wykonanie biznesplanu, gdzie: osoba zlecająca sporządzenie dokumentu prognostycznego odpowiada za wybór autora, cenę oraz określenie warunków dotyczących opracowania, autor biznesplanu odpowiada za stronę formalną oraz przyjętą metodologię, poczynione założenia, poprawność obliczeń, a także terminowość wywiązania się z warunków umowy, osoba dostarczająca informacje dla autora biznesplanu odpowiada za jakość przekazywanych danych, recenzent natomiast odpowiada za kompleksową kontrolę oraz rzetelną weryfikację założeń biznesplanu. 12.3 Ocena gotowego biznesplanu Jedną z podstawowych kwestii, która posiada decydujący wpływ na powodzenie powstającego przedsięwzięcia, jest ocena sporządzonego biznesplanu. Kontrola gotowego dokumentu wpływa na jakość jego wykonania, co prowadzi do większej skuteczności w osiąganym celu, którym najczęściej jest uzyskanie środków potrzebnych na zrealizowanie przedsięwzięcia. Nie można stworzyć dobrego planu bez sprawdzenia prawidłowości założeń, możliwości zrealizowania określonych celów oraz doboru właściwych metod w podejmowanych działaniach. Osoba dokonująca kontroli powinna zastosować następujące kryteria oceny biznesplanu: celowość – określenie właściwych środków do osiągnięcia zaplanowanych celów, wykonalność – ocena planowanego przedsięwzięcia pod kątem prawdopodobieństwa i możliwości osiągnięcia kolejnych etapów wdrożenia planu w terminie, niesprzeczność – sprawdzenie stopnia podporządkowania planów podrzędnych założeniom celów nadrzędnych – strategicznych, operatywność – zrozumiałe, przejrzyste i proste przedstawienie założeń, aby umożliwiały sprawne wdrożenie i realizacje planu działań, Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 58 wielowariantowość – przygotowanie trzech scenariuszy (optymistyczny, realistyczny i pesymistyczny), szczegółowość – im dłuższy horyzont czasowy planowania tym mniejsza dokładność danych prognostycznych, zupełność – opisy i analizy zawarte w planie muszą zostać opisane w sposób wyczerpujący, niebudzący wątpliwości, racjonalność – plan stworzony według ogólnie przyjętych norm i standardów. 12.4 Najczęstsze błędy popełniane przy sporządzaniu biznesplanu Wśród błędów popełnianych najczęściej przez osoby sporządzające biznesplan można wymienić przede wszystkim brak przejrzystości w jego strukturze, co może sprawiać problemy z odczytywaniem najistotniejszych informacji przez adresata dokumentu. Kłopotliwa może być także nadmiernie obszerna treść, ponieważ wśród dużej ilości zbędnych danych czytelnik może nie odnaleźć informacji dla niego istotnych. Niedopuszczalnymi błędami, które praktycznie dyskwalifikują sporządzony biznesplan, są wewnętrzne sprzeczności, brak logiki w przedstawianych analizach oraz założeniach. Szkodliwe mogą być także zbyt subiektywne spostrzeżenia, które są często przejawem indywidualnych oczekiwań przedsiębiorcy, a nie odzwierciedleniem rzeczywistego stanu rzeczy. 12.4.1 Kiedy biznesplan można uznać za prawidłowy? Biznesplan można uznać za prawidłowy, gdy: przedsięwzięcie opiera się na solidnych podstawach, potwierdzonych danymi rzeczywistymi wynikającymi z przeprowadzonych analiz, jest prosty w zrozumieniu oraz zawiera przekonujące czytelnika zaprezentowanie podstawowych założeń biznesowych danego przedsięwzięcia, wynikająca z poczynionych założeń prognoza finansowa obejmuje najistotniejsze elementy mające wpływ na powodzenie danego przedsięwzięcia, prognozy finansowe i ekonomiczne prezentują sensowne dane, czyli wysokość generowanego zysku, utrzymanie płynności finansowej oraz analizę rentowności, które ukazują ogólną opłacalność przedsięwzięcia, zawiera szeroki horyzont planowania przedstawiającego rozwój przedsiębiorstwa w przyszłości. 12.5 Uwagi końcowe Biznesplan jest podstawowym narzędziem służącym do pozyskania środków na rozpoczęcie lub rozwinięcie działalności gospodarczej. Sporządzając zatem plan działań w osiąganiu zamierzonych celów przedsiębiorca musi przekonać potencjalnych inwestorów, że dane przedsięwzięcie jest warte uwagi. Uzyska to tylko dzięki solidnym Jak napisać profesjonalny biznesplan? – wfirma 59 obliczeniom i analizom rynku, w którym zamierza działać w przyszłości. Biznesplan nie musi być tylko rzetelnie wykonany, ale powinien także wzbudzać zaufanie do osoby, która będzie odpowiedzialna za jego realizację. Inwestor powinien wiedzieć, że przedsięwzięcie, na które przeznaczy swoje pieniądze, jest tego warte. Powyższy efekt osiągnąć można przy jasno ustalonej strategii przedsiębiorstwa, zgodnie z którą będzie ono dążyło do realizacji jasno sformułowanych celów. Zgodnie z powyższym, aby sporządzić biznesplan godny uwagi poważnych inwestorów, przedsiębiorca musi włożyć wiele wysiłku zarówno przed, jak i w trakcie jego przygotowywania. Wszelkie argumenty powinny być zrozumiałe oraz ukazywać daną inwestycję jako opłacalną, ale w realnej perspektywie.